زنگ خطر کاهش ید در سبد مصرف ایرانیان

به گزارش شهرآرانیوز، رضا همایون‌فر، به مناسبت روز جهانی مبارزه با کمبود ید(۲۹ مهر)، بیان کرد: سال ۱۳۸۶، برنامه ملی غنی‌سازی نمک در ایران آغاز شد، اما پیش از آن آمار گواتر در کشور بسیار نگران‌کننده بود و حدود ۶۸ درصد شیوع گواتر داشتیم.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: برنامه ملی غنی‌سازی نمک یکی از همکاری‌های موفق بین‌بخشی دانشگاه و صنعت بوده است. در این راستا ارائه نمک یددار الزامی شد و آمار شیوع گواتر از ۶۸ درصد به کمتر از ۸ درصد رسید. اوضاع همانطور باقی ماند تا چند سال اخیر که برخی آموزه‌های طب سنتی، تبلیغات فضای مجازی برای استفاده از نمک دریا و نمک‌های رنگی و همچنین تحریم‌ها و افزایش فشار اقتصادی باعث کاهش آمار مصرف ید در جامعه شد، که تداوم این وضعیت، زنگ خطری است که باید جدی گرفته شود.

متخصص تغذیه مرکز دیابت پژوهشگاه رویان با اشاره به اقدامات لازم برای جلوگیری از کاهش ید در کشور، گفت: جامعه نیاز به آموزش دارد و سه نکته اجرای پایدار، پایش دقیق، انطباق با الگو‌های نوین غذایی باید در نظر گرفته شود؛ به دلیل اینکه غذا‌های نوین از ید فاصله گرفته و معمولا غذا‌هایی که در منزل پخت نمی‌شود، ید کافی ندارند بنابراین نیاز است تغییراتی در الگو غذایی انجام شود.

همایون‌فر ادامه داد: بسیاری از خانواده‌ها ارزش نمک یددار را نمی‌دانند و اینکه ید در چه حالتی نگهداری می‌شود و در چه حالتی از غذا خارج می‌شود، نکاتی است که باعث استفاده نادرست از ید و یا دریافت ناقص خواص آن در بدن می‌شود.

در ادامه حتما بخوانید آیا خام‌گیاه‌خواری جایگزین درمان دارویی دیابت است؟

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نحوه جذب ید در غذا، بیان کرد: وقتی نمکی طولانی‌مدت در معرض هوا، گرما و نور آفتاب قرار بگیرد و گرما و نور آفتاب بخورد، یدی که به نمک اضافه شده، ممکن است تبخیر و از آن جدا شود. برای دریافت و جذب ید، باید نمک را در مرحله آخر پختن غذا اضافه کنیم و نمکی که سر سفره به غذا اضافه می‌شود هم باید یددار باشد.

وی افزود: البته نباید آموزش‌ها به سمتی برود که مردم تصور کنند باید نمک زیادی مصرف کنند بلکه نیاز است تعادل ظریفی رعایت شود. نیاز است مردم متوجه مقدار و نحوه مصرف صحیح نمک یددار شوند.

عوارض کاهش ید در بدن

همایون‌فر، تصریح کرد: کاهش ید بیشتر متوجه دوره کودکی و جنینی افراد می‌شود، زیرا وضعیت بهره هوشی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فرزند مادرانی که در بارداری به اندازه کافی ید دریافت نمی‌کنند یا افرادی که در دوران شیرخواری و کودکی، ید کافی دریافت نمی‌کنند معمولاً توسعه بهره هوشی کافی ندارند.

به گفته وی، کمبود ید در بزرگسالی نیز متابولیسم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا غده تیروئید که موتور محرک بدن است، به ید نیاز دارد و زمانی که ید به اندازه کافی دریافت نکند، این غده، بزرگ می‌شود و عملکرد نادرست آن متابولیسم کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

متخصص تغذیه مرکز دیابت پژوهشگاه رویان بیان کرد: اگر نمک یددار به اندازه کافی دریافت شود، با مقدار معمول (روزانه یک تا سه گرم) آن نیاز بدن تامین خواهد شد.

ید در شکل طبیعی خود در آب دریاها، گیاهان آبزی، برخی مواد معدنی و خاک وجود دارد و به عنوان یک ریز مغذی نقش حیاتی در بقای انسان، بازی می‌کند. این عنصر کمیاب برای رشد انسان، به خصوص رشد و تکامل عصبی - روانی جنین و تا دو سال بعد از تولد، مورد نیاز است.

دریافت ناکافی ید در زمان بارداری ممکن است سبب بروز عوارض در مادر و اختلال تکاملی سیستم عصبی جنین و نوزاد شود، نقش ید در تکامل سیستم عصبی در دوران زندگی جنینی و نوزادی با مطالعات انجام شده در زمینه کمبود ید در زمان بارداری و بروز تاخیر رشد فیزیکی - عصبی، شناختی - رفتاری و همچنین بروز کرتینیسم (عقب‌ماندگی ذهنی بارز توام با درجات مختلفی از کوتاهی قد، کری و لالی و سفت و سخت شدن عضلات) در موارد کمبود شدید آن به اثبات رسیده است.

از آنجا که جنین تا قبل از سه ماهگی، توان هورمون سازی را ندارد، نیازمند دریافت ید از طریق مادر است و این نیاز پس از سه ماهگی و حتی پس از تولد نیز ادامه دارد، بنابراین زنان در دوران بارداری و شیردهی به منظور حفظ سوخت و ساز طبیعی و همچنین انتقال هورمون تیروئید و ید به جنین و نوزاد به ید بیشتری نیاز دارند.

مطالعات انجام شده در مناطق مختلف دنیا نشان داده‌اند که بسیاری از زنان در دوران بارداری نه تنها در مناطق دچار کمبود ید بلکه در مناطق با دریافت ید کافی نیز دچار کمبود ید هستند.

نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که حتی در مناطقی که بیش از یک دهه از کفایت ید رسانی جمعیت عمومی آنها گذشته، زنان باردار این جوامع ید کافی دریافت نمی‌کنند. زیرا به طور ایده‌آل، ذخیره ید داخل غده تیروئید زنان قبل از باردار شدن باید با مصرف نمک یددار به حد کافی برسد، از همین رو سازمان بهداشت جهانی و سازمان یونیسف توصیه می‌کنند تمام زنانی که در سن باروری بوده و تمایل به بارداری داشته باشند، نه تنها در مناطق دچار کمبود ید، بلکه در مناطق با دریافت ید کافی نیز باید روزانه ید کافی دریافت کنند؛ بنابراین مصرف ید باید علاوه بر دوران جنینی و کودکی، در نوجوانی نیز برای دانش‌آموزان جدی گرفته شود.

منبع: ایرنا