نرخ تورم اعلامی به ما چه می‌گوید؟

جزایری | شهرآرانیوز؛ در خرداد امسال تورم نقطه به نقطه به ۴۲.۶درصد رسید که نسبت به ماه گذشته ۱۲درصد کاهش را نشان می‌دهد. بااین حال بسیاری از شهروندان معتقدند که نه تنها کاهش تورم را احساس نمی‌کنند، بلکه هر روز شاهد گرانی بیشتر کالا‌های مختلف هستند. به عنوان مثال همین چندهفته پیش بود که انواع لبنیات گران شد و البته حالا زمزمه گرانی رب‌گوجه فرنگی و انواع بیسکویت هم به گوش می‌رسد. در چنین شرایطی اصلا می‌شود از کاهش تورم صحبت کرد؟ برای پاسخ به این سؤال باید مبانی محاسبه نرخ تورم را بررسی کنیم.

تورم در تعریف به معناى افزایش پیوسته سطح عمومى قیمت کالا‌ها و خدمات است، اما در محاسبه آن، مراکز آمارى ملاحظات خاصى دارند. به دلیل تنوع بسیار زیاد کالا‌ها چه کالاهاى مصرفى و چه مواد اولیه، براساس استاندارد بین المللى مراکز آمارى از بین هزاران کالا و خدمت یک سبد محدود از کالا‌ها و خدماتى را که بیشترین استفاده مشترک در بین آحاد مردم دارند، انتخاب کرده و این کالا‌ها را در چندین گروه دسته بندی می‌کند و تورم فقط براى این کالا‌ها محاسبه می‌شود. به عنوان مثال مرکز آمار ایران از سبد کالایی مصرف کننده‌ها نزدیک به پانصد کالا را برای تعیین رقم تورم بررسی می‌کند.

در ادامه حتما بخوانید تورم مواد غذایی کاهش یابد، ارزانی می‌شود؟

وقتی نرخ تورم کلی کشور اعلام می‌شود، فرد این را با خرج و مخارج خود مقایسه می‌کند و می‌گوید که این ماه هزینه خرید مواد خوراکی ام افزایش یافته است، اما اعلام می‌شود، تورم کاهشی است. درواقع این مسئله از آنجا ناشی می‌شود که اولا کالا‌ها در سبد مصرفی دهک‌های مختلف وزن یکسانی ندارند. به عنوان مثال برای دهک‌های کم برخوردار مواد غذایی ضریب اهمیت بیشتری دارد؛ اما همین‌ها برای دهک‌های برخوردار ضریب اهمیت کمتری دارند. براساس اعلام مرکز آمار ایران خوراکی‌ها برای دهک یک (کم برخوردار) ۴۲ درصد و برای دهک دهم (برخوردار) ۲۱.۶ درصد اهمیت دارد.

این نشان می‌دهد که نوسان قیمت مواد غذایی تأثیر بیشتری بر دهک‌های کم برخوردار داشته و آن‌ها احساس می‌کنند که تورم واقعی بیشتر از تورم اعلامی است. همچنین احتمال دارد که یک خانوار بسته به تعداد و محل سکونتش (شهر یا روستا، کدام استان کشور) از یک گروه خاص کالایی استفاده بیشتری کند. به عنوان مثال خانواده‌ای که فرزندش دانش آموز است، تورم آموزشی برایش مهم‌تر از خانواده‌ای است که فرزند ندارد یا خانواده‌ای که مستأجر است، تورم بخش مسکن برایش اهمیت بیشتری دارد. همین تفاوت مصرف سبب می‌شود تا تورم احساسی توسط اقشار مختلف متفاوت باشد.

در ادامه حتما بخوانید بانک مرکزی از کاهش روند رشد نقدینگی خبر داد

تورم احساسی مثل دمای هواست. مثلا در اخبار اعلام می‌شود که در تابستان میانگین هوای شهر به ۳۴ درجه سانتی گراد رسیده، اما شما ممکن است در یک نقطه شهر باشید که دمای آن از میانگین اعلامی بیشتر باشد. ازاین رو فکر می‌کنید که دمای اعلام شده درست نیست. همین مسئله درباره تورم هم صدق می‌کند. معمولا خانوار‌های مختلف، بسته به اولویت‌هایی که در زندگی دارند، بخشی را که بیشتر با آن درگیر هستند، معیار تورم قرار می‌دهند.

همین مسئله روی قضاوت آن‌ها درباره نرخ تورم اعلامی تأثیر می‌گذارد. درنهایت اینکه به تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس به تفاوت تورم احساسی با تورم رسمی پرداخته و آن را موشکافی کرده است. مرکز پژوهش‌های مجلس از مرکز آمار و بانک مرکزی خواسته است که تورم را کلی اعلام نکند؛ به این معنا که در آمار‌های خود روشن کنند که نرخ تورم زندگی مستأجر، خانوار دارای یک فرزند، دو فرزند، سه فرزند و...، خانوار دارای فرزند در حال تحصیل، زن سرپرست خانوار و... به تفکیک چه مقدار است.