دربارهٔ رمان «نقشه و قلمرو»، مهم‌ترین اثر میشل اوئلبک | «چیرگی گیاهان مطلق است»

کیان فرودی | شهرآرانیوز؛ مهم‌ترین اثر ترجمه‌شدهٔ میشل اوئلبک، نویسندهٔ فرانسوی، چگال‌ترین و پیچیده‌ترین رمانی است که تابه‌حال خوانده‌ام. شخصیت اصلی داستان نقشه و قلمرو، به‌ظاهر، ژد مارتن، نقاشی معمولی، است که یکباره به اوج می‌رسد و زندگی‌اش با زندگی نویسنده، یعنی اوئلبک، که خودش را وارد رمانش کرده گره می‌خورد. ژد مارتن شیفتهٔ امپرسیونیسم است، اما پرترهٔ مشاغل را می‌کشد و در آخرین مصاحبهٔ زندگی‌اش یک صفحهٔ کامل توضیح می‌دهد که «فقط خواستم شغلی را نشان داده باشم»! شخصیت دوگانه‌اش مصداق همان است که ویتگنشتاین در تراکتاتوس می‌گوید: «آنچه درباره‌اش نمی‌توان سخن گفت می‌باید درباره‌اش خاموش ماند.» اما فقط ژد مارتن نیست؛ اوئلبک خودش را در ده شخصیت دیگر هم پخش کرده و برای هرکدام اسمی گذاشته ــ و عجب بازی‌گردانیِ درخشان و خوبی کرده با این اوئلبک‌های خیالی!

ژد مارتنْ رمان‌خوان‌ها را قطعاً یاد لنیِ خداحافظ گاری کوپر و مورسوی بیگانه می‌اندازد. قرابت رمان با اثر رومن گاری، وقتی هر جا دلش بخواهد می‌رود و به همهٔ شخصیت‌های فرعی به‌اندازهٔ اصلی‌ها می‌پردازد، بیشتر هم می‌شود. با همهٔ این‌ها، هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید اوئلبک تکراری نوشته و قلمش امضا ندارد. اگر در لایهٔ اول، همه‌جا، حضوری تکراری را می‌بینیم، با کمی دقت، اوئلبکی را خواهیم دید که دل‌بستهٔ به بشر و طبیعت، و، در عین حال، از همه‌چیز و همه‌کس بیزار است و طنز خاص خودش را دارد. نقشه و قلمرو به‌شکل غریبی یک کوه یخ است که لایهٔ چرت‌وپرت و مزخرف و وراجانهٔ آن سر از آب بیرون کرده و منظومه‌ای عظیم از شرح‌حال بشر، مخصوصاً بشر پساصنعتی و پسامدرن، در لایهٔ زیرینش زیر آب است.

در بخشی از این رمان، چنین می‌خوانیم:

دوست نزدیکی نداشت و در پی دوستی با کسی هم نبود. در عوض، کل بعدازظهرهایش را در کتابخانه می‌گذراند و، هجده‌سالگی که دیپلمش را گرفت، شناختی وسیع از میراث ادبی بشریت داشت که بین جوانان هم‌نسلش غیرمعمول بود. آثار افلاطون و آیسخولوس و سوفوکلس را خوانده بود، راسین و مولیر و هوگو را مطالعه کرده بود، بالزاک، دیکنز، فلوبر، رمانتیک‌های آلمانی و رمان‌نویس‌های روس را می‌شناخت؛ شگفت‌انگیزتر اینکه با اصولِ جزمیِ باورِ کاتولیک که تأثیرش بر فرهنگ غربی بسیار عمیق بود آشنایی به هم رسانده بود، حال آنکه دانسته‌های هم‌دوره‌ای‌هایش از روزگار مسیح معمولاً کمتر از زندگانی مرد عنکبوتی بود.

نقشه و قلمرو را ابوالفضل الله‌دادی به فارسی برگردانده و «نشر نو»، به سال ۱۴۰۱، در ۳۷۶ صفحه و به‌قیمت ۱۸۰هزار تومان چاپ و منتشر کرده است.

در ادامه حتما بخوانید ترجمۀ فارسی اثر مهم فیلسوف آلمانی منتشر شد | کتاب جدید ناشر مشهدی