خداحافظی با پُک‌های سمی

به گزارش شهرآرانیوز ورود ۴ هزار ماده شیمیایی و چهارصد ماده سرطان زا به بدن فقط با چند پک سمی! این آمار یکی از دلایلی است که ما را به گفتگو با مدیرعامل انجمن نیکوتینی‌های بی نام مجاب می‌کند؛ انجمنی که رویش آن از مشهد است و با وجود ثبت رسمی در سال ۱۳۹۹، نامش برای خیلی هایمان تازگی دارد. این پرسش و پاسخ‌ها را به یاد آن ۶۰ هزار نفری بخوانید که سالانه در کشورمان جان می‌دهند، به یک دلیل ساده؛ اینکه شاید مشابه داده‌های این مطلب به موقع به گوششان نرسید.

شاید هم رسید و جدی نگرفتند. درنتیجه دچار عوارضی شدند که برای گرفتارشدن به آن از جیب خودشان و کشور، هزینه‌های هنگفت کرده بودند! آمار دقیق‌تر زیان‌های اقتصادی مصرف دخانیات را مدتی پیش وزارت بهداشت اعلام کرد و از ۴۰هزارمیلیاردتومانی گفت که هر سال در کشور از بین می‌رود؛ همین طور از ۶۰ هزارمیلیاردتومانی که صرف هزینه‌های درمانی ناشی از مصرف دخانیات می‌شود.

در ادامه حتما بخوانید برای ترک از سیگار‌های الکترونیکی استفاده نکنید

همه این‌ها جدا از بار مالی ناتوانی‌ها و ازکارافتادگی‌های ناشی از مصرف سیگار و قلیان است. محمد. ت، چهل ودوساله است و به دلیل برخی پیمان‌های درون گروهی از ما می‌خواهد که نام خانوادگی اش را به ودیعه نزد خود نگه داریم.

شناخته شده نیستید. قبول دارید؟

نه فقط ما، بلکه موضوع منع مصرف دخانیات در مقایسه با مواد مخدر دیگر مهجور واقع شده و آگاهی مردم از آن خیلی کم است. اگر بگویم کریستال یا سیگار، بی شک از عوارض اولی بیشتر وحشت دارید، اما واقعیت کمترگفته شده این است که عوارض همین بسته سیگاری که به وفور و راحتی در دسترس است، از مواد مخدر بیشتر است.

شاید یکی از دلایل جدی  نگرفتن ماجرا، تصور مردم از میزان مرگ ومیر‌های ناشی از مصرف دخانیات باشد

مسئله ما همین است که این آمار کم نیست. بیشترین آمار مرگ ومیر قابل پیشگیری در جهان مربوط به مصرف دخانیات است. بر اساس آمار وزارت بهداشت، روزانه ۱۶۴ نفر در کشور ما به دلیل همین موضوع فوت می‌کنند. این آمار را مقایسه کنید با مرگ ومیر‌های کرونا. یادتان هست وقتی مرگ ومیر‌ها سه رقمی می‌شد، چه اتفاقی می‌افتاد؟ همه جا به تعطیلی کشیده می‌شد تا آمار مرگ ومیر کم شود، اما درباره دخانیات انگار این میزان تلفات را پذیرفته ایم.

بیایید بومی‌تر صحبت کنیم، درباره اینکه چرا وجود امثال این انجمن و تلاش برای جلوگیری از گسترش مصرف دخانیات و سیگار در مشهد، اهمیتی دوچندان دارد.

در همین شهر مشهد بین ۳۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار نفر مصرف کننده سیگار داریم که به طور میانگین هرکدام روزی بیست نخ سیگار مصرف می‌کنند. همه می‌دانند که خماری مواد مخدر، کسلی و بی حالی است، اما شاید مصرف کننده‌های سیگار هم ندانند که خماری سیگار، عصبانیت و پرخاشگری است که خودش به تنهایی زمینه رشد وقوع آسیب‌های اجتماعی را فراهم می‌کند. با این حساب، اگر بگوییم که مصرف نیکوتین حتی در ترافیک شهری و تصادفات هم مؤثر است، حرفمان بیراه نیست.

از آسیب‌های اجتماعی گفتید. از تجربه کسانی که با انجمن ارتباط دارند، بگویید. با آماری که از زمینه سازی مواد دخانی برای اعتیاد دارد، هم خوانی دارد؟

کاملا. بیش از ۹۵ درصد کسانی که مواد مخدر یا الکل استفاده کرده اند، کارشان را با سیگار یا یکی از اقسام مواد دخانی شروع کرده اند. اکنون بیشتر کسانی که با انجمن ما مرتبط هستند و افکارشان را با ما در میان می‌گذارند، اذعان می‌کنند که پس از استفاده از موادمخدر و الکل، سیگار می‌کشند.

با توجه به برآوردی که از جمعیت سیگاری‌ها در مشهد داشتید، آلودگی ناشی از فیلتر‌های آن با توجه به فراوانی انواع آلودگی‌ها در این کلان شهر چقدر می‌تواند جدی تلقی شود؟

اجازه بدهید ابتدا با نگاهی جهانی ماجرا را بررسی کنیم. جالب است که بدانید پرحجم‌ترین زباله دنیا همین فیلتر‌های کوچک و البته بسیار سمی سیگار است. برآورد شمار سیگاری‌های مشهد ضرب در میانگین بیست نخ سیگاری که در روز دود می‌کنند، معادل روزانه ۶ میلیون تا ۸ میلیون نخ سیگار و تولید همین میزان ته سیگار می‌شود.

اگر هرکدامشان فقط یک گرم وزن داشته باشد، می‌شود روزی شش تا هشت تن زباله سمی که اگر به آب برسد، آن را مسموم می‌کند. ضمن اینکه ۴ هزار ماده شیمیایی به اضافه نیترات و آرسنیک در سیگار وجود دارد که از طریق ریشه گیاهان قابل جذب است. حیوانات از این آب و گیاهان تغذیه می‌کنند و خواه ناخواه این سم‌ها که مسبب چهل نوع سرطان و سکته هستند، وارد چرخه غذایی همه می‌شوند. همه یعنی حتی کسانی که شاید مصرف کننده سیگار نباشند و در اطرافیانشان هم فرد سیگاری نداشته باشند.

و می‌گویید این‌ها نکاتی است که کمتر توجه می‌شود.

دقیقا. آسیب انگاری این قضیه آن قدر کم است که‌ می‌بینیم یک مادر درباره پسر جوان سیگاری اش می‌گوید بچه ام فقط سیگار می‌کشد! همین طور پدر‌هایی را سراغ داریم که به فرزندشان می‌گویند بیا با خودم قلیان بکش، اما سراغ رفیق بازی نرو!

اگر بخواهید به دلایل کم بودن میل به ترک مصرف نیکوتین اشاره کنید، چه‌ می‌گویید؟

یکی از دلایلش بیشتربودن قدرت اعتیادآوری نیکوتین به نسبت مخدر‌هایی مثل هروئین است. کسانی که در انجمن با ما مرتبط هستند نیز به دشواری ترک آن اشاره می‌کنند. دلیل دیگر دردسترس بودن مواد دخانی و ارزان بودن آن است. چرخه اقتصادی قوی در این صنعت نیز دلیل دیگر است؛ موضوعی که از مرز‌ها فراتر رفته است و کمترکسی از خودش می‌پرسد چرا به فلان داروی سرطان که‌ می‌رسیم، از تحریم می‌گویند، اما نوبت به انواع سیگار که‌ می‌شود، از تحریم خبری نیست.

به دشواری قطع مصرف که اشاره کردید، آیا این کار شدنی است؟

بله، هست. ما کسانی را در انجمن نیکوتینی‌های بی نام داریم که پانزده تا هجده سال است که مصرفشان را قطع کرده اند. برخی هم تازه واردند و ۲۴ ساعت است که مصرف نمی‌کنند. اینکه مدت مصرفشان چقدر بوده است هم اهمیتی ندارد.

از تعداد جلساتتان در استان یا مشهد، آمار دارید؟

بین ۳۵ تا ۴۰ مورد است. برخی روزانه و برخی هفتگی جلسه تشکیل می‌دهند. همین امروز که با هم صحبت می‌کنیم، بیست جلسه در استان دایر است. مدت هرکدام یک ساعت ونیم است. این آمار را به ۱۰ همایشی که در یک سال گذشته برگزار کردیم، اضافه کنید. در ضمن، جلسه مختلط نداریم و جلسات آقایان و خانم‌ها جداست.

به نظرتان آسیب مصرف مواد دخانی در زنان به حدی رسیده است که بگوییم به مرز زنانه شدن آن نزدیک شده ایم؟

متأسفانه بر اساس داده‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد، میزان مصرف دخانیات در گروه سنی سیزده تا پانزده سال ۱۳ درصد است و این عدد در نوجوانان دختر با افزایش ۱۳۳ درصدی همراه بوده است. اکنون می‌بینیم که سیگارکشیدن برای برخی دختران و زنان به تفاخر تبدیل شده است. یعنی نه تنها این ناهنجاری در حال تبدیل به هنجار است، بلکه اوضاع به سمتی رفته است که اگر در جمع کسی سیگار یا قلیان نکشد، طرد می‌شود. ناس، انفیه، چسب نیکوتین، سیگار‌های الکترونیک و افزایش تنوع راه‌های مصرف نیکوتین را که به انواع قلیان‌های طعم دار و... اضافه کنید، به این نتیجه می‌رسید که این خطر از مواد مخدر کمتر نیست.

فرض کنید برخلاف رویه‌های موجود، پیشگیری بر درمان اولویت پیدا کند. برآوردی از جامعه هدف برای برنامه‌های پیشگیری از مصرف دخانیات دارید؟

در مقیاس کشور بیش از ۵۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۵ میلیونی کشورمان باید زیرپوشش قرار بگیرند. عدد بزرگی است، اما واقعیت این است که از سن هشت سالگی تا چهل سالگی باید در معرض این برنامه‌ها باشند، آن هم وقتی می‌دانیم از دانش آموز تا دانشجو در معرض این تبلیغات قرار دارد که سیگار و مواد دخانی، فلان خوبی‌ها را دارد؛ مثلا اینکه سطح تمرکز را بالا می‌برد! نه اینکه هیچ کدام از این تبلیغات واقعیت نداشته باشد، اما حداکثر این است که مربوط به اوایل مصرف باشد.

برای آینده انجمن برنامه توسعه دارید؟

برای ملی شدن آن از طریق وزارت کشور اقدام کرده ایم. دفتر اصلی آن در مشهد خواهد ماند.