آرزو‌های امام زمان (عج) برای منتظران | بایسته‌های انتظار ظهور منجی در گفتگو با مدرس دانشگاه

آمنه مستقیمی| شهرآرانیوز؛ وقتی صحبت از سبک زندگی منتظرانه و رضایت امام زمان (عج) به میان می‌آید، شاید این تصور در ذهن شکل بگیرد که برای قرار گرفتن در جرگه منتظران و اینکه انتظار‌های ما زمینه‌ساز فرج امام‌مهدی (عج) شود، باید کار‌های خارق‌العاده انجام داد یا مسیر‌های سخت و طاقت‌فرسا را پیمود، درحالی‌که نه‌تن‌ها این‌گونه نیست، بلکه حضرت صاحب‌الزمان (عج) خود در دعایی شریف، راه آسان و دست‌یافتنی این سبک را برای همگان ترسیم کرده‌اند.

در بررسی برخی جنبه‌های سبک زندگی منتظرانه در دعای «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَه وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَه...» با حجت‌الاسلام‌والمسلمین جواد نصرا... پور، عضو انجمن علمی مهدویت حوزه علمیه قم و کارشناس مهدویت، برخی فراز‌های این دعا را بررسی کرده‌ایم که کامل آن در ادامه می‌آید.

وظایف منتظران

دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَه وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَه...» منسوب به امام‌زمان (عج) به‌زیبایی در فراز‌هایی کوتاه، وظایف منتظران و شیعیان واقعی از اقشار و صنوف مختلف را بیان می‌کند و راه و رسم زندگی به سبک انتظار در ابعاد فردی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی برای زمینه‌سازی ظهور را نشان می‌دهد. مرحوم کفعمی نخستین ناقل این دعا در «المصباح» و «بلدالامین» است. وی این دعا را در زمره ادعیه مأثوری که نام خاص ندارد، اما فضایلش مشهور است، برمی‌شمرد و آن را روایت‌شده از حضرت (عج) می‌داند. این دعا درواقع از آرزو‌های امام‌زمان (عج) برای تحقق جامعه ایده‌آل و زمینه‌ساز ظهور است، بنابراین دقت در مضامین دعا و عمل به آن، بهترین راهکار جلب رضایت حضرت حجت (عج) است.

نخستین نعمت برای مؤمنان

امام‌زمان (عج) در این دعا، ۲۷خواسته را برای اقشار و اصناف مختلف منتظران از خدای متعال طلب می‌کنند؛ خواسته‌هایی که بنای سبک زندگی منتظرانه را ایجاد و تقویت می‌کند. حضرت در ساخت این سبک، طلب توفیق طاعت و بندگی را، با دعا آغاز می‌کنند؛ چراکه منتظر راستین هم اهل اطاعت خدا، هم اطاعت پیامبر (ص) و ائمه (ع) است و این توفیق را از خدا می‌خواهد: «اللّهمّ ارزقنا توفیق الطاعه» در کلام امیرالمؤمنین (ع) توفیق و عنایت الهی، نخستین نعمت است.

نیت مهم است

از دیگر دعا‌های امام‌زمان (عج)، طلب «صِدْقَ النِّیَّه» است؛ یعنی انسان در مسیر سیر و سلوک و تهذیب نفس، انگیزه‌ای جز خدا نداشته باشد. ائمه (ع) دین را به‌منزله جسم و نیت صادقانه را همچون روح درنظر گرفته‌اند. در تحف‌العقول، صفحه۳۹۶ از امام‌صادق (ع) نقل شده است: «همان‌طور که جسم بدون روح ممکن نیست، موجودیت دین هم بدون نیت صادقانه، ممکن نخواهد بود».

حضرت حجت (ع) در ادامه دعا «عِرْفانَ الْحُرْمَه» را از خدای‌متعال درخواست می‌کنند؛ «یعنی خدایا! به ما توفیق شناخت محرمات را بده». دو چیز از عوامل افتادن در ورطه حرام است؛ یکی جهل به حرام و دیگری ندانستن عواقب حرام. اگر منتظران از محرمات و ضرر‌های ناشی از آن اطلاع داشتند، بی‌شک بسیاری از آن‌ها را انجام نمی‌دادند. این عرفان برای ترک گناه لازم است. تفقه در دین و مراجعه به کارشناسان دینی و آشنایی با معارف قرآن، از راه‌های دستیابی به این شناخت و عرفان است.

در ادامه، ولیعصر (عج) ذهن منتظران را متوجه نیازمندی به هدایت و استقامت می‌کنند: «وَأَکْرِمْنا بِالْهُدى وَالاسْتِقامَه»؛ هدایت یعنی نشان دادن راه رسیدن به خدا با بیان آیات الهی. استقامت نیز در اصطلاح دینی، به معنای التزام به ارزش‌های دینی است. بنا بر تصریح دعا، منتظران برای آراسته شدن به این دو صفت، باید اهل کرامت باشند؛ کرامتی که با تقوا، هدایت‌پذیری و تلاش به‌دست می‌آید.

سخن گفتن منتظران

یکی دیگر از خواسته‌های حضرت بقیه‌ا... الاعظم (عج) برای منتظران که در این دعا آمده است، استوار کردن زبان‌های ما با سخن حق و حکمت‌آمیز است: «وَسَدِّدْ أَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِکْمَه»؛ بر منتظران امام عصر (عج) است که معنای این تعبیر را بدانند. حضرت مهدی (عج) در این فراز، «قول سدید» را طلب می‌کنند؛ یعنی کلامی که همچون سد استوار، مقابل باطل و فساد قرار می‌گیرد. برخی مفسران این سخن را به معنای صواب یعنی درست تعبیر کرده‌اند و برخی دیگر، سخن فارغ از دروغ و لغو را صواب می‌دانند.

بر منتظران است که به چنین شیوه‌ای سخن بگویند. همچنین است سخن گفتن بر اساس حکمت؛ یعنی سنجیده، بجا و به‌دور از توهین، تحقیر، تمسخر و خلاف شرع. به تعبیر علما، حکمت غذای روح آدمی است که بدون آن حیات روح در خطر است. منتظران برای سخن گفتن حکیمانه، باید به مخاطب و اقتضائات زمانی و مکانی توجه کنند و سنجیده سخن بگویند. بزرگ‌ترین نشانه سخن حکیمانه در منظر امام‌زمان (عج)، بحق بودن و بجا بودن آن است.

قلب منتظران، حرم خدا شود

امام‌مهدی (عج) در ادامه ترسیم نقشه زندگی به سبک انتظار، از خدای متعال علم و معرفت درخواست و بیان می‌کنند: «وَامْلَأْ قُلُوبَنا بِالْعِلْمِ وَالْمَعْرِفَه»؛ به تعبیر روایات، دل جایگاه خداست و نباید اجازه ورود شیطان را به آن بدهیم. برای آنکه قلب‌های ما حرم الهی شود، باید آن را با علم و معرفت لبریز کنیم؛ یعنی امام‌زمان (عج) در پرتوی این فراز از دعا، می‌خواهند قلوب منتظران، حرم خدا شود.

در این مسیر هر علمی که ما را به خدا نزدیک و مقرب او کند، پسندیده و هر علمی که ما را از او دور کند، ناپسند و مذموم است، از این‌رو هر رشته علمی که این ویژگی را داشته باشد، نافع است. بهترین علم، خداشناسی است که راه‌هایی دارد و مهم‌ترین آن‌ها خودشناسی است؛ چون انسان آیینه تمام‌نمای خداست. امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند: «هرکه از شناخت خود ناتوان باشد، از شناخت خدایش عاجزتر است» (شرح نهج‌البلاغه ابن‌ابی‌الحدید، ج۲۰، ص۲۹۲).

در ادامه حتما بخوانید گفتگو با حجت الاسلام  عالی درباره سبک زندگی منتظرانه | امام زمان (عج)؛ مهم‌ترین موضوع حیات تشیع

عامل بسیاری از بدبختی‌ها

یکی از فراز‌های مهم دعای منسوب به امام‌زمان (عج)، «وَطَهِّرْ بُطُونَنا مِنَ الْحَرامِ وَالشُّبْهَه» است؛ یعنی پاک کردن شکم‌ها از حرام و شبهه. حرام در اصطلاح دینی یعنی مالی که شرعا تصرف در آن ممنوع شده باشد.

براساس بیانات ائمه (ع)، بسیاری از بدبختی‌های انسان در مال حرام و شبهه‌ناک ریشه دارد، از این‌رو از مهم‌ترین دلایل بیان این فراز، جلوگیری از بدبختی و شقاوت انسان است.

پیامبر (ص) می‌فرمایند: «اگر فردی یک لقمه حرام بخورد، تا چهل شبانه‌روز نمازش پذیرفته نیست» (بحارالانوار، ج۶۳، ج۳۱۴).
برپایه روایات، استجابت نشدن دعا‌ها، نفرین ملائکه، حق‌ناپذیری حتی مقابل پیامبر (ص) و ائمه (ع) و... از آثار منفی حرام‌خواری است.

ربا، رشوه، کم‌فروشی و غش در معامله (تقلب در کالای موردمعامله) از مصادیق حرام‌خوری است که برکت را از زندگی می‌برد و پولی که از این راه‌ها به‌دست می‌آید، بر زندگی انسان هیچ تأثیری نمی‌گذارد.

این دعا در ادامه به وظایف برخی گروه‌ها و اقشار همچون زنان، فقرا و اغنیا اشاره می‌کند که شاه‌بیت همه آن‌ها پرهیز از گناه و آراستگی به صفت تقوا و پرهیزکاری است؛ چون وقتی گرفتار گناه و مفاسد و لقمه حرام شویم، روزبه‌روز فاصله ما از امام‌زمان (عج) بیشتر می‌شود و لقمه‌ها، نگاه‌ها و رفتار‌های حرام و دل‌شکستن‌ها این فاصله را افزون می‌کند.
این حقیقتی است که خود حضرت درباره‌اش فرمودند: «هیچ‌چیز ما را از شیعیان جدا نمی‌کند، مگر اعمالی که از آن‌ها انتظار نداریم» (احتجاج طبرسی، ج۲).
گناهان ماست که ایشان را غصه‌دار و گریان می‌کند؛ چون اعمال ما هر دوشنبه و پنجشنبه به حضرت عرضه می‌شود.

نهایت آرزوی منتظران

منتهای آرزوی منتظران این است که در برپایی آرمان‌شهر مهدوی و مدینه فاضله صاحب‌الزمانی سهم داشته باشند، اما رسیدن به این سعادت بزرگ و یاری حضرت ولیعصر (عج) جز با خودسازی و خوش‌اخلاقی و اصلاح سبک زندگی میسر نمی‌شود.

چنان‌که امام‌صادق (ع) فرمودند: «کسی که خوشحال می‌شود جزو یاران قائم (عج) باشد، باید منتظر باشد و در این حال، ورع در پیش بگیرد و حسن‌خلق داشته باشد» (الغیبه نعمانی).
بی‌شک برای یار مهدی (عج)‌شدن، نسخه‌ای که ایشان در این دعای شریف سفارش کرده‌اند، راهگشاست.
خوب است هروقت گرهی به کارمان افتاد، به نیت سلامتی و فرج امام‌زمان (عج) صدقه بدهیم، به هربهانه‌ای یاد حضرت کنیم و به دامان پرمهر ایشان توسل بجوییم.