دقایق و حقایق تربیت فرزندان

یکی از جذابیت‌های دین اسلام، دستور‌های دقیقی است که در این دین مبین درباره مسائل تربیتی وارد شده است؛ نکاتی که بار‌ها از زبان اولیای دین درمورد تربیت فرزندان بیان شده است که حتی شنیدن آن، انسان را به شگفتی وامی‌دارد که چقدر در این دین عزیز به عنصر روان و رفتار و تربیت صحیح توجه شده است.

کتاب‌های زیادی درباره تربیت فرزند از دیدگاه اسلام و پیامبر گرامی و اولیای دین، تألیف و تدوین شده است. نکته دیگری که بسیار جالب توجه است، ابوابی است که در این مسئله وجود دارد و باز نشان از دقت و عمق نگاه دینی در مسئله تربیت دارد؛ تربیتی که از پیش از تولد در اسلام شروع می‌شود. از رسول‌خدا (ص) روایت شده است که: «بنگر که فرزندت را در کدام رحم قرار می‌دهی؛ زیرا اصل و ریشه، تأثیرگذار است» و در حدیثی دیگر از ایشان آمده است: «برای نطفه‌های خود، بهترین رحم‌ها را برگزینید؛ زیرا زنان، فرزندانی همانند برادران و خواهران خود به‌دنیا می‌آورند».

پس اولین نکته، انتخاب همسر است و نکته بعد لقمه‌ای است که شخص سر سفره خانواده خود می‌برد. رسول‌خدا (ص) در این‌باره می‌فرمودند: «و لا یدخل الجنه من نبت لحمه من السحت النار اولی به؛ داخل بهشت نمی‌شود فردی که گوشت و پوستش از مال حرام روییده باشد. چنین فردی به آتش دوزخ و شقاوت، شایسته‌تر است تا سعادت».

در حدیثی دیگر آمده است که ایشان به عبدا... بن‌مسعود می‌فرمایند: «ای پسر مسعود! حرام مخور، حرام نپوش، از راه حرام زن مگیر و نافرمانی خدا مکن؛ زیرا خداوند به ابلیس می‌فرماید: با بانگ خویش هرکه را می‌توانی، از جای برکن. هرچه عِده و عُده داری، جمع کن و با سوارگان و پیادگانت بر آنان یعنی حرام‌خواران بتاز و در اموال و فرزندان آنان، شریک شو و به آنان وعده بده و البته شیطان جز فریب وعده‌شان نمی‌دهد».

آن بخش از معارف دینی که انسان با دیدن آن منقلب می‌شود و اشک شوق می‌ریزد، دستوراتی است که درباره محبت کردن به فرزند آمده است و سیره پیامبر خدا (ص) در این‌باره، بسیار زیبا و اعجاب‌انگیز است.

ایشان فرموده‌اند: «اگر فردی کودک گریانش را خشنود کند تا آرام گیرد، خداوند عزوجل آن‌قدر از نعمت‌های بهشت به او عطا می‌کند تا خشنود شود»؛ و در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «هرکه دختربچه خود را شادمان کند، مانند شخصی است که بنده‌ای از فرزندان اسماعیل ذبیح (ع) را آزاد کرده باشد و آن که پسربچه خود را مسرور سازد و دیده او را روشن کند، مانند فردی است که چشمش از خوف خداوند، اشک فروریزد».

گاهی مردم، کودکان خود را پیش پیامبر می‌آوردند تا حضرت، نامی برای آن‌ها انتخاب کنند یا اذان و اقامه در گوش نوزادانشان بخوانند. گاهی حضرت، طفل را می‌گرفتند و برای گرامی داشتن خانواده‌اش، او را بر دامان خویش می‌نشاندند. بسیار اتفاق می‌افتاد که آن طفل بر روی دامان پیامبر (ص) ادرار می‌کرد و در این هنگام، صدای فریاد مردم بلند می‌شد. پیامبر (ص) می‌فرمودند: «ادرار او را قطع نکنید». پس اجازه می‌دادند که ادرار طفل تمام شود. بعد برای آن طفل دعا می‌کردند یا آنکه نامی برای او برمی‌گزیدند و می‌فرمودند: «اکرموا اولادکم و احسنوا ادبهم یغفرلکم؛ کودکانتان را تکریم کنید و آنان را خوب تربیت کنید تا خدا شما را ببخشد».

درمورد بوسیدن فرزند هم احادیث زیادی وارد شده است که با همین بوسیدن، خدا به پدر و مادر فرزند، رحمت عنایت می‌کند و درمقابل، درمورد فردی که هیچ‌گاه فرزندان خود را نبوسیده بود، پیامبر (ص) خشمگین می‌شدند و او را جهنمی می‌خواندند.

از دیگر نکات مهم در باب تربیت فرزند، وفای به عهد پدر و مادر دربرابر قول‌وقرار‌هایی است که به فرزندان خود می‌دهند و دیگر رعایت عدالت میان فرزندان که بسیار مهم است و برای هرکدام، احادیث زیادی وارد شده است که پرداختن به تک‌تک آن‌ها از حوصله این نوشتار خارج است.

اما درمورد محبت کردن به فرزندان، روایتی دیدم که اشک از چشمم جاری کرد؛ روایت شده است زنی به‌همراه دو کودکش نزد عایشه همسر رسول‌خدا (ص) رفته بود. عایشه به رسم میهمان‌نوازی، سه خرما نزد آن زن گذاشت. آن زن خرما‌ها را گرفت و به هریک از آن بچه‌ها یک خرما داد و سپس خرمای سوم را نیز نصف کرد و به هریک از آنان، نیمی از آن داد. بعد از رفتن این زن، پیامبر (ص) وارد خانه شدند. عایشه ماجرای پیش‌آمده را تعریف کرد. پیامبر (ص) فرمودند: «چیز عجیبی نیست که خداوند به‌خاطر لطف این زن به فرزندانش، او را مشمول رحمتش قرار دهد».

از خداوند بزرگ می‌خواهیم که توفیق عمل به دستور‌های دین در باب تربیت فرزندان را به ما عنایت کند و فرزندان ما را مایه افتخار خانواده و میهن خود قرار بدهد. ان‌شاء‌ا...!