خوراکی‌های شب یلدا | چرا آجیل و میوه‌های سرخ می‌خوریم؟
یلدا یکی از آیین‌های باستانی ایران است که خانواده‌ها را گردهم جمع می‌کند و این دورهمی‌ها با برپایی سنت‌های کهن، چه فرهنگی و چه خوراکی برگزار می‌شود.
به گزارش شهرآرانیوز، شب یلدا یا همان شب چلّه،از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که در آخرین شب پاییز به‌عنوان بلندترین شب سال با شور و شوق زیادی جشن گرفته می‌شود.
شب یلدا را با نام‌هایی همچون شب چلّه، خورشید شکست‌ناپذیر، میلاد مهر و... نیز می‌شناسند که به آخرین شب پاییز و طولانی‌ترین شب سال گفته می‌شود. برگزاری مراسم شب یلدا بین ایرانی‌ها قدمتی بالغ بر هفت هزار سال دارد؛ در واقع نیاکان ما دریافته بودند که اولین شب زمستان، بلندترین شب سال است. با اینکه در هیچ دوره‌ای از تاریخ ایران، حکومت‌ها لزومی بر برگزاری این شب نمی‌دیدند؛ ایرانیان از دیرباز یلدا را پاس داشته‌اند.
جشن یلدا مشابه جشن‌های ایرانی، به‌صورت دورهمی و خانوادگی برگزار می‌شود که در این مراسم سفره‌ای با خوراکی‌های ویژه به چشم می‌خورد. در بیشتر نواحی به این خوراکی‌ها «شب‌چَره» می‌گویند و اغلب از آجیل هفت مغز و هفت نوع میوه تشکیل می‌شود. با این حال، گاهی اوقات تعداد این خوراکی‌ها از هفت نوع بیشتر است و انواع شیرینی سنتی و غیرسنتی را نیز دربرمی‌گیرد.
پرطرفدارترین و خوشمزه‌ترین قسمت شب یلدا به خوردن آجیل این شب اختصاص دارد که اغلب ترکیبی از انواع خشکبار و آجیل است که خواص زیادی دارند.
ایرانی‌ها در شب یلدا فقط به آجیل بسنده نمی‌کنند و انواع و اقسام میوه‌ها در سفره یلدای آن‌ها به چشم می‌خورد. یکی از این میوه‌ها، هندوانه است که بدون آن گویی شب یلدا کامل نمی‌شود؛ چراکه اعتقاد بر این است با خوردن میوه‌ای که نماد تابستان است، دیگر در طول زمستان، سرما بر آن‌ها اثری نخواهد داشت. انار هم به‌عنوان نماد شادی و زایش، پای ثابت بساط شب یلداست. این میوه خوشمزه و آب‌دار هم خون‌ساز است و هم به‌دلیل وجود ویتامین C و سایر خواصش، انرژی و شادابی زیادی به انسان می‌دهد. از خرمالو تا ازگیل و سیب و پرتقال نیز در سبد میوه طولانی‌ترین شب سال وجود دارد؛ اما واقعاً چرا هندوانه و انار گل سرسبد میوه‌های شب یلدا هستند؟
در فرهنگ ما اهمیت رنگ قرمز پیشینه‌ای پنج هزار ساله دارد. ایرانی‌ها قبل از اینکه در فلات کنونی ایران ساکن شوند، از جایی می‌آمدند که ۱۰ ماه زمستان و دو ماه تابستان بود و به همین دلیل گرمای خورشید اهمیت زیادی برایشان داشت. به این واسطه، هرچه به خورشید مربوط می‌شد مثل رنگ ارغوانی سپیده‌دم، برایشان گرامی بود. اهمیت رنگ قرمز در شب یلدا نیز به همین موضوع بر‌می‌گردد و رنگ این دو میوه خوشمزه از باور به رنگ ارغوانی سپیده‌دم ناشی می‌شود.
کدو حلوایی هم با نزدیک‌شدن به شب یلدا در هر گوشه از شهر به فروش می‌رسد و با آن رنگ نارنجی جذابش گرمای ویژه‌ای به سفره یلدا می‌بخشد و نماد غلبه روز بر شب است. علاوه بر کدو حلوایی، برخی خانواده‌ها از پختن چغندر یا همان لبو غافل نمی‌شوند و با این نماد روزی و برکت از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.
سنت‌های یلدا در خراسان
با اینکه واژه یلدا در ادبیات خراسان به چشم نمی‌خورد، طبق اسناد شفاهی و مکتوب، از چلّه‌نشینی یا شب چلّه استفاده می‌شود. در گذشته مردم این خطه از ایران برای رفتن به شب‌نشینی یلدا، با خود چراغی می‌بردند و به‌واسطه تعداد زیاد چراغ‌ها، به آن شب چراغ یا شب چراغانی می‌گفتند.
آماده‌کردن شیرینی کف، کف‌زنی یا کفبیخ که یک نوع شیرینی یا شربت سنتی است و به منطقه قهستان و خراسان قدیم اختصاص دارد، از آیین‌های شب چلّه است. در این مراسم ریشه گیاه چوبک در آب خیسانده و چند بار جوشانده می‌شود؛ سپس مردان و جوانان فامیل آن را در ظرف بزرگ سفالی می‌ریزند و برای ساعت‌ها هم می‌زنند تا به‌شکل کف سفتی درآید. این کف را با شیره شکر مخلوط و با مغز گردو و پسته تزیین می‌کنند.
از بخش‌های جذاب دیگری که در شب یلدا و میان مردمان خراسان هم رواج داشته است، شعرخوانی است که امروزه رو به فراموشی است. در گذشته بزرگ‌تر‌ها برای مهمانان، ضمن قصه‌گویی و بیان داستان‌های شاهنامه و پندآموز، اشعاری را نیز می‌خواندند. دیوان حافظ جایگاه خاصی در سفره شب یلدا دارد و مهمانان در دورهمی‌های خود فاتحه‌ای نثار روح حافظ می‌کنند و تفألی به دیوان او می‌زنند تا احوال آینده خود را از این طریق جویا شوند. رسم دیگری در گذشته مرسوم بود که افراد با انتخاب یک گردو و شکستن آن، از روی پوک بودن یا نبودن گردو فال می‌گرفتند.
خمچه (خُنچه) عروس یکی از سنت‌های واجب شب چلّه در تمام خراسان بزرگ است. خمچه به سینی بزرگی گفته می‌شده‌است که هدایای عروس و داماد را در آن حمل می‌کردند و امروزه کادو می‌گویند. معمولاً اقوام داماد هدایا و پیشکش‌هایی از جمله لباس و کفش زمستانی و کادو‌های دیگر را به خانه پدر عروس می‌برند و شام را میهمان آن‌ها هستند. آن‌ها نیز متقابلاً به داماد هدیه‌ای می‌دهند.
هدیه‌دادن داماد برای نامزدش نیز یک سنت اجباری بوده‌است که هنوز هم اجباری است. همچنین در شهر‌های خراسان، خواندن شاهنامه و حافظ و اشعار محلی در این شب مرسوم است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
