محلات بیست دقیقه‌ای!
محمد مهدی ملاک
شهروند محله لادن
ایده محله‌های بیست دقیقه‌ای برگرفته از رویکرد محله‌های خودیار است که با هدف تبیین تقویت جایگاه محلات در نظام شهری شکل گرفته است. محور اصلی این ایده تأمین نیاز‌های سکونتی ساکنان محله در فاصله بیست دقیقه پیاده‌روی از منزل است. این نیاز‌ها شامل گستره‌ای همچون خرید، تفریح، سرگرمی و حتی کار است. برای نزدیک‌شدن به این هدف ۳ محور مهم پیاده‌مداری، انسان‌محوری و مردم‌مداری باید مورد توجه قرار گیرد که هر سه می‌تواند حاصل تفکر و عقیده‌ای باشد که نوع نگرش خاصی را دربرمی‌گیرد. با توجه به حجم زیاد تردد خودرو‌ها در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر‌های امروزی، چاره‌ای نیست جز ایجاد محدودیت برای تردد بی‌چون و چرای خودرو‌ها در محلات و همچنین پررنگ‌تر کردن نقش افراد پیاده در بستر ترافیکی محلات که با ایجاد محدودیت تردد خودرو‌ها به‌خوبی نمایان می‌شود. بی‌شک تأمین نیاز افراد در محلات موجب می‌شود تا بسیاری از سفر‌های غیرضروری درون شهر کاهش یابد. تأثیر مستقیم آن کاهش ترافیک شهر و تأثیر غیرمستقیم آن، این است که در نهایت کیفیت هوای شهر افزایش می‌یابد.
توجه به فعال‌شدن اقتصاد در محلات نه‌تن‌ها بار ترافیکی شهر را می‌کاهد بلکه ضمن تقویت خدمات محله‌ای موجب می‌شود تا ارزش افزوده ناشی از عرضه و تقاضای کالا به جیب خود اهالی محل بازگردد. از دیگر مزایای طرح‌های محله‌محور این است که چرخه اقتصاد محله جریان می‌یابد و بنیه اقتصادی ساکنان نیز تقویت می‌شود. زمانی که تردد پیاده در محور‌های خدماتی و تجاری محله‌مقیاس بیشتر باشد، فضایی برای تعاملات اجتماعی فراهم شده و به مرور زمان آن فضا دارای شخصیت و کاراکتر می‌شود. به یاد داریم در دوره‌های گذشته، فضایی در محلات به عنوان پاتوق‌های اجتماعی شهروندان به شمار می‌آمد. از این پاتوق‌ها می‌توان به عنوان هویت آن محله نیز نام برد.
شرط بقا و استمرار واحد‌های خدمات‌دهنده در محله، رقابت‌پذیری و بهبود کیفیت ارائه خدمات است. اهمیت سطح مطلوب خدمات متناسب با قیمت و بهای کالا یا خدمت بر کسی پوشیده نیست. یکی از دلایلی که ساکنان ترجیح می‌دهند نیاز‌های خود را از بازار‌هایی خارج از محیط محله‌شان تأمین کنند، کیفیت پایین محصولات عرضه‌شده یا قیمتی نامتناسب با محصول در سطح محله و در قیاس با واحد‌های تجاری و خدماتی مشهور و برند در شهر است.
یکی دیگر از مزایای ایجاد محلات خودکفا، توسعه فضا‌های چندمنظوره و جذاب در محلات است. این فضا‌ها می‌تواند متشکل از فعالیت‌های تجاری خردمقیاس، پارک کودک، نمایشگاه‌های موضوعی کوچک، فضایی برای مکث و استراحت و حاوی نماد‌ها و عناصر شاخص که انتقال‌دهنده پیام‌های آموزشی و فرهنگی است، باشد. ضمن اینکه هنگامی که محلات شهری دارای هویت باشند، افراد سعی می‌کنند تا با مشارکت بیشتر و فعالانه‌تر، خود را برای حضور در عرصه‌های اجتماعی آماده کنند.
از این رو امید است تا با تقویت محلات شهری که جزئی از قلب تپنده شهر هستند، در آینده ساختار اجتماعی و اقتصادی محلات به سویی حرکت کند تا بیشتر شاهد تقویت انسجام اجتماعی افراد و شکل‌گیری جوامع محلی خودکفا و مستقل و مشارکت‌جو باشیم.
توجه به فعال‌شدن اقتصاد در محلات نه‌تن‌ها بار ترافیکی شهر را می‌کاهد بلکه ضمن تقویت خدمات محله‌ای موجب می‌شود تا ارزش افزوده ناشی از عرضه و تقاضای کالا به جیب خود اهالی محل بازگردد. از دیگر مزایای طرح‌های محله‌محور این است که چرخه اقتصاد محله جریان می‌یابد و بنیه اقتصادی ساکنان نیز تقویت می‌شود. زمانی که تردد پیاده در محور‌های خدماتی و تجاری محله‌مقیاس بیشتر باشد، فضایی برای تعاملات اجتماعی فراهم شده و به مرور زمان آن فضا دارای شخصیت و کاراکتر می‌شود. به یاد داریم در دوره‌های گذشته، فضایی در محلات به عنوان پاتوق‌های اجتماعی شهروندان به شمار می‌آمد. از این پاتوق‌ها می‌توان به عنوان هویت آن محله نیز نام برد.
شرط بقا و استمرار واحد‌های خدمات‌دهنده در محله، رقابت‌پذیری و بهبود کیفیت ارائه خدمات است. اهمیت سطح مطلوب خدمات متناسب با قیمت و بهای کالا یا خدمت بر کسی پوشیده نیست. یکی از دلایلی که ساکنان ترجیح می‌دهند نیاز‌های خود را از بازار‌هایی خارج از محیط محله‌شان تأمین کنند، کیفیت پایین محصولات عرضه‌شده یا قیمتی نامتناسب با محصول در سطح محله و در قیاس با واحد‌های تجاری و خدماتی مشهور و برند در شهر است.
یکی دیگر از مزایای ایجاد محلات خودکفا، توسعه فضا‌های چندمنظوره و جذاب در محلات است. این فضا‌ها می‌تواند متشکل از فعالیت‌های تجاری خردمقیاس، پارک کودک، نمایشگاه‌های موضوعی کوچک، فضایی برای مکث و استراحت و حاوی نماد‌ها و عناصر شاخص که انتقال‌دهنده پیام‌های آموزشی و فرهنگی است، باشد. ضمن اینکه هنگامی که محلات شهری دارای هویت باشند، افراد سعی می‌کنند تا با مشارکت بیشتر و فعالانه‌تر، خود را برای حضور در عرصه‌های اجتماعی آماده کنند.
از این رو امید است تا با تقویت محلات شهری که جزئی از قلب تپنده شهر هستند، در آینده ساختار اجتماعی و اقتصادی محلات به سویی حرکت کند تا بیشتر شاهد تقویت انسجام اجتماعی افراد و شکل‌گیری جوامع محلی خودکفا و مستقل و مشارکت‌جو باشیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
