کارکرد فضاهای سبز شهری در زندگی شهروندان
حمیدرضا نعیمی
کارشناس‌ارشد کشاورزی و ساکن محله اقدسیه
در مقیاس شهری فضاهای سبز، نوعی از سطوح کاربردی زمین شهری با پوشش‌های گیاهی انسان‌ساخت هستند که علاوه‌بر «بازدهی اکولوژیک»، واجد «بازدهی اجتماعی» نیز هستند، به بیان دیگر فضای سبز شهری بخشی از ساختار شهر است که جانمایی آن باید همسو با ضروریات زندگی شهری و در پاسخ‌گویی به نیاز شهروندان با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت‌های شهری و توجه به الگو‌های باارزشی که دارای معانی و مفاهیم فرهنگی منتج از دورن جامعه است، انجام شود.
موضوع فضاهای سبز شهری همگام با تحولات روند شهرنشینی و با گسترش کالبدی- فضایی مناطق شهری و گسست رابطه انسان شهرنشین با طبیعت، روزبه‌روز اهمیت بیشتری به خود می‌گیرد. منطقه نوین شهری موسوم به «آرمان شهر الهیه» منطقه‌ای نوپاست که همه ساله ده‌ها هزار نفر بر جمعیت آن افزوده شده و لزوم احداث فضاهای سبز بیش از پیش احساس می‌شود، چراکه با افزایش جمعیت، سرانه فضای سبز رو به افول گذاشته و باید با احداث پارک‌ها و بوستان‌های محلی و فرامحلی این توازن را حفظ کرد.
به بهانه احداث بوستان یاسمین در الهیه ۵۰ و بوستان امیریه محلی در امیریه ۳ و همچنین آغاز به کار احداث بوستان‌های محلی در رحمانیه ۱۸ و ۲۲ به برخی از مهم‌ترین کارکرد‌های فضاهای سبز در زندگی شهروندان اشاره می‌کنیم.
از جمله کارکرد‌های مهم پارک‌ها و فضاهای سبز عمومی در شهرها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان می‌توان به کارکرد‌های اجتماعی، روان‌شناختی، فرهنگی، اقتصادی و اکولوژیکی آن‌ها اشاره کرد. کارکرد‌های جامعه‌شناختی: ایجاد زمینه برای شکل‌گیری کنش‌ها و تعاملات اجتماعی بهتر میان شهروندان، انتشار دانش‌ها، تجربیات، عقاید و ارزش‌های مرتبط با حوزه‌های مختلف زندگی انسان، کمک به اجتماعی‌شدن افراد، شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی و ارتقای سرمایه اجتماعی در جامعه، زمینه‌سازی برای افزایش هم‌بستگی و انسجام اجتماعی، کمک به شکل‌گیری تشکل‌های غیردولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد، زمینه‌سازی برای پرکردن اوقات فراغت و تفریح شهروندان در گروه‌های سنی و جنسی مختلف و... از جمله کارکرد‌های جامعه‌شناختی فضای سبز است. کارکرد فرهنگی: گسترش فرهنگ شهری و حقوق شهروندی، بسترسازی برای آشنایی افراد با مفاخر ملی و مفاهیم ارزشی، برگزاری تعداد دوره‌های آموزشی، تحقیقاتی، شب شعر، مسابقات نقاشی کودکان و.... همچنین پارک‌ها و فضاهای سبز شهری زمینه‌سازی برای آشنایی شهروندان با عقاید و ارزش‌ها و باور‌های دیگر اقوام، گروه‌ها و اقلیت‌های ساکن در شهر، زمینه‌سازی برای آشنایی مهاجران با فرهنگ زندگی شهری و... را به عنوان نمونه‌ای از کارکرد‌های فرهنگی بوستان‌ها در نظر می‌گیرند.
کارکرد‌های اکولوژیکی: بهبود شرایط بیوکلیماتیک در شهر، کاهش آلودگی هوا، تأثیر مثبت بر چرخه آب در محیط زیست شهری و افزایش کیفیت آب‌های زیرزمینی، افزایش نفوذپذیری خاک و کاهش آلودگی صوتی از جمله کارکرد‌های اکولوژیکی فضاهای سبز است. از سوی دیگر اهمیت بعد زیست محیطی در بحث پایداری شهرها، زمینه‌ساز شکل‌گیری نظریه‌ها و اندیشه‌هایی، چون شهر اکولوژیک (بوم شهر) و اکوپارک‌ها یا پارک‌های اکولوژیک در حوزه شهر پایدار شهری شده است. کارکرد روان‌شناختی: ایجاد آرامش روحی و روانی، تأثیرات مثبت در سلامتی جسمی و بدنی افراد، ارتقای کارآیی و بازده عملکردی افراد، حل چالش‌ها و تنگنا‌های افراد از طریق تبادل افکار، تأثیر بر رفتار انسان‌ها و پویایی ذهنی و رفتاری آن‌ها، ماندن افراد در وضعیت فیزیکی و روحی مناسب از طریق حضور مستمر در پهنه‌های طبیعت، پارک‌ها و فضاهای سبز شهری از جمله کارکرد‌های روان‌شناختی فضاهای سبز است.
موضوع فضاهای سبز شهری همگام با تحولات روند شهرنشینی و با گسترش کالبدی- فضایی مناطق شهری و گسست رابطه انسان شهرنشین با طبیعت، روزبه‌روز اهمیت بیشتری به خود می‌گیرد. منطقه نوین شهری موسوم به «آرمان شهر الهیه» منطقه‌ای نوپاست که همه ساله ده‌ها هزار نفر بر جمعیت آن افزوده شده و لزوم احداث فضاهای سبز بیش از پیش احساس می‌شود، چراکه با افزایش جمعیت، سرانه فضای سبز رو به افول گذاشته و باید با احداث پارک‌ها و بوستان‌های محلی و فرامحلی این توازن را حفظ کرد.
به بهانه احداث بوستان یاسمین در الهیه ۵۰ و بوستان امیریه محلی در امیریه ۳ و همچنین آغاز به کار احداث بوستان‌های محلی در رحمانیه ۱۸ و ۲۲ به برخی از مهم‌ترین کارکرد‌های فضاهای سبز در زندگی شهروندان اشاره می‌کنیم.
از جمله کارکرد‌های مهم پارک‌ها و فضاهای سبز عمومی در شهرها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان می‌توان به کارکرد‌های اجتماعی، روان‌شناختی، فرهنگی، اقتصادی و اکولوژیکی آن‌ها اشاره کرد. کارکرد‌های جامعه‌شناختی: ایجاد زمینه برای شکل‌گیری کنش‌ها و تعاملات اجتماعی بهتر میان شهروندان، انتشار دانش‌ها، تجربیات، عقاید و ارزش‌های مرتبط با حوزه‌های مختلف زندگی انسان، کمک به اجتماعی‌شدن افراد، شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی و ارتقای سرمایه اجتماعی در جامعه، زمینه‌سازی برای افزایش هم‌بستگی و انسجام اجتماعی، کمک به شکل‌گیری تشکل‌های غیردولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد، زمینه‌سازی برای پرکردن اوقات فراغت و تفریح شهروندان در گروه‌های سنی و جنسی مختلف و... از جمله کارکرد‌های جامعه‌شناختی فضای سبز است. کارکرد فرهنگی: گسترش فرهنگ شهری و حقوق شهروندی، بسترسازی برای آشنایی افراد با مفاخر ملی و مفاهیم ارزشی، برگزاری تعداد دوره‌های آموزشی، تحقیقاتی، شب شعر، مسابقات نقاشی کودکان و.... همچنین پارک‌ها و فضاهای سبز شهری زمینه‌سازی برای آشنایی شهروندان با عقاید و ارزش‌ها و باور‌های دیگر اقوام، گروه‌ها و اقلیت‌های ساکن در شهر، زمینه‌سازی برای آشنایی مهاجران با فرهنگ زندگی شهری و... را به عنوان نمونه‌ای از کارکرد‌های فرهنگی بوستان‌ها در نظر می‌گیرند.
کارکرد‌های اکولوژیکی: بهبود شرایط بیوکلیماتیک در شهر، کاهش آلودگی هوا، تأثیر مثبت بر چرخه آب در محیط زیست شهری و افزایش کیفیت آب‌های زیرزمینی، افزایش نفوذپذیری خاک و کاهش آلودگی صوتی از جمله کارکرد‌های اکولوژیکی فضاهای سبز است. از سوی دیگر اهمیت بعد زیست محیطی در بحث پایداری شهرها، زمینه‌ساز شکل‌گیری نظریه‌ها و اندیشه‌هایی، چون شهر اکولوژیک (بوم شهر) و اکوپارک‌ها یا پارک‌های اکولوژیک در حوزه شهر پایدار شهری شده است. کارکرد روان‌شناختی: ایجاد آرامش روحی و روانی، تأثیرات مثبت در سلامتی جسمی و بدنی افراد، ارتقای کارآیی و بازده عملکردی افراد، حل چالش‌ها و تنگنا‌های افراد از طریق تبادل افکار، تأثیر بر رفتار انسان‌ها و پویایی ذهنی و رفتاری آن‌ها، ماندن افراد در وضعیت فیزیکی و روحی مناسب از طریق حضور مستمر در پهنه‌های طبیعت، پارک‌ها و فضاهای سبز شهری از جمله کارکرد‌های روان‌شناختی فضاهای سبز است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
