ابعاد اجتماعی شیوع بیماری کرونا

گسترش بیماری کرونا نه‌تنهابر نظام پزشکی، که بر سایر حوزه‌های جامعه تأثیر گذاشته است. با یک نگاه جامع می‌توان دید که این بیماری فراتر از یک امر پزشکی، تبدیل به امری اقتصادی، سیاسی، روانی و اجتماعی‌فرهنگی شده است. در حقیقت بیماری کرونا تأثیراتی فراتر از امری پزشکی و بهداشتی از خود نشان داده است. این بیماری وارد زندگی روزمره مردم شده و زندگی، روابط اجتماعی و فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده است. از سوی دیگر نوع عادات روزمره، نحوه تعاملات اجتماعی، الگو‌های نگرشی‌رفتاری، بر ساخت‌های اجتماعی از بیماری و ادراک از کنترل بیماری و... بر پیشگیری و کنترل بیماری تأثیر بسیاری دارند. امروزه بحث تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت (SDH) از مباحث بسیار مهم در امر سلامت و بیماری‌ها در دنیاست. از دهه ۱۹۹۰ عبارت تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت به‌طور فزاینده‌ای مطرح شد. این مفهوم به عوامل اجتماعی‌اقتصادی می‌پردازد که سلامتی یا بیماری را به‌وجود می‌آورند و اشاره به شرایط اجتماعی دارد که روابط فرد با دیگران را شامل می‌شود. بر اساس تعریف سازمان بهداشت
جهــــــــــــانی (WHO) تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت وضعیت‌هایی هستند که مردم در آن متولد شده‌اند، رشد کرده‌اند، کار و زندگی می‌کنند، پیر می‌شوند و مجموعه‌ای از نیرو‌ها و سیستم‌ها که در شکل‌دهی وضعیت‌های زندگی روزمره مؤثر هستند. حوزه پزشکی که امروزه به‌عنوان خط مقدم مبارزه با این بیماری قلمداد می‌شود، باید خط انتهایی مبارزه با بیماری باشد. خط مقدم مبارزه با این بیمار در کف جامعه و توجه به سایر ابعاد بیماری به‌ویژه بعد اجتماعی است. این یافته که مهم‌ترین راه انتقال این بیماری از طریق تماس‌ها، مراوادت و تعاملات اجتماعی مردم است، ما را به این نکته رهنمون می‌سازد که مهم‌ترین راه پیشگیری و کنترل بیماری در حوزه اجتماعی بیماری قرار دارد. توجه به نکته‌های زیر در سیاست‌گذاری پیشگیری و کنترل بیماری در این زمینه اهمیت بسیاری دارد: سبک زندگی روزمره مردم، هنجار‌های روابط اجتماعی بین مردم، الگو‌های گذران اوقات فراغت در منزل و خارج از منزل، فراوانی و تعدد روابط و تعاملات بین اعضای خانواده، میزان اعتماد بین فردی در جامعه، میزان اعتماد به سازمان‌ها و نهادها، پنداشت از نکویی جامعه (نگرش درباره ویژگی‌های اخلاقی سایر اعضای جامعه)، الگو‌های مشارکت اجتماعی در جامعه، میزان آسیب‌های اجتماعی در جامعه، وضعیت گروه‌های آسیب‌دیده یا در معرض آسیب در جامعه، وضعیت سیستم حمایت‌های اجتماعی در جامعه، وضعیت گروه‌های مرجع در جامعه، نحوه ساخت و تحکیم تعاریف اجتماعی از بیماری، برچسب‌ها و انگ داغ‌های مرتبط با بیماری و ...
همچنان‌که مشاهده می‌شود، می‌توان فهرستی از تعیین‌کننده‌هایی را مشخص کرد که چند و، چون وضعیت آن‌ها در جامعه می‌تواند بر روند پیشگیری و کنترل بیماری کرونا بسیار مؤثر باشد. داشتن راهبرد‌های اجتماع‌محور بر پایه واقعیت‌های موجود در بحرانی مانند این بیماری، می‌تواند در کنار نظام پزشکی نقش مهمی در مهار وضعیت ایجادشده داشته باشد.