نظامیان صهیونیست از ترس حماس، فرمانده‌شان را به گلوله بستند هشدار وزیر کار درباره بحران جهانی مهاجرت نخبگان و متخصصان پیشروی رژیم صهیونیستی به سمت مرز عراق در سایه انفعال دولت جولانی کاخ سفید: ترامپ آماده مکاتبه با رهبر کره شمالی است اتحادیه اروپا خواستار همکاری جدی ایران و آژانس شد روسیه ۳۰ هزار تن گندم برای مردم گرسنه غزه فرستاد رأی‌گیری قطعنامه شورای حکام درباره ایران به فردا (پنجشنبه ۲۲ خرداد ۱۴۰۴) موکول شد سیدعباس عراقچی در بیست‌ودومین مجمع جهانی اسلو چه گفت؟ (۲۱ خرداد ۱۴۰۴) نمایندگی ایران در سازمان ملل: دیپلماسی تنهاراه پیش‌رو است پزشکیان: مبنای گفت‌و‌گو‌های ما با آمریکا، سیاست‌های رهبر انقلاب است رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس: اسناد خراب‌کاری اسرائیلی‌ها در تورقوزآباد به آژانس ارائه شده است تکذیب تخلیه سفارت آمریکا در بغداد (۲۱ خرداد ۱۴۰۴) وزیر دفاع آمریکا: ایران به سمت چیزی شبیه به سلاح هسته‌ای حرکت می‌کند غریب‌آبادی: در مقابل قطعنامه، اقدامات فنی بلافاصله اجرایی خواهد شد عراقچی: یک خطای راهبردی دیگر از سوی سه کشور اروپایی به واکنش ما منجر خواهد شد ادامه بررسی لایحه CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام پزشکیان وارد ایلام شد (۲۱ خرداد ۱۴۰۴) سرلشکر سلامی: آمادگی رزمی نیروی دریایی برای واکنش به هر تهدید فراهم است عراقچی و بن فرحان در اسلو دیدار کردند تأکید پزشکیان بر عزم ایران در هم‌صدایی مسلمانان برای حمایت از مردم فلسطین تروئیکای اروپایی علیه ایران در شورای حکام اتهام‌پراکنی کرد وزرای خارجه ایران، مصر و عمان پیرامون مذاکرات هسته‌ای رایزنی کردند عبور شمار شهدای غزه از ۵۵ هزار نفر (۲۱ خرداد ۱۴۰۴) سخنگوی وزارت خارجه روسیه: انتظار داریم مذاکرات تهران-واشنگتن ثمربخش باشد یک تحلیلگر اقتصادی: برای رفع چالش‌های اقتصادی، توانمندی دولت و وزیر کافی نیست بروجردی: افتتاح سرکنسولگری چین در بندرعباس گامی مهم در تقویت روابط تهران و پکن است دستور مهم رئیس جمهور ایران برای رفع مشکلات سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان برق
سرخط خبرها

آزادیستانی برای حفظ ایران

  • کد خبر: ۲۲۸۵۹
  • ۱۷ فروردين ۱۳۹۹ - ۱۳:۰۴
آزادیستانی برای حفظ ایران
رضا سلیمان‌ نوری

سال‌های آخر حکومت قاجارها بر ایران دوران قیام‌های ناکام است. قیام‌هایی چون جنبش جنگل، حرکت دلیران تنگستان و قیام کلنل پسیان در این دوره رخ دادند. حرکت مسلحانه شیخ محمد خیابانی در آذربایجان هم از همین نوع اقدامات بود؛ قیامی که یک سال قبل، یعنی 17فروردین۱۲۹۹شمسی، با تصرف نهادهای دولتی تبریز توسط یاران شیخ خیابانی آغاز شد و پس از 5ماه با کشته شدن وی در ۲۲شهریور۱۲۹۹ به دست قوای مشترک اعزامی از مرکز و قزاق‌های حاضر در آذربایجان با ناگفته‌های فراوان به پایان رسید. ناگفته‌هایی که بیش از هرچیز درست معرفی نشدن این حرکت سبب ایجاد آن‌ها شده است. یکی از مهم‌ترین این ابهامات دلیل «آزادیستان» خوانده شدن «آذربایجان» توسط شیخ خیابانی و یارانش پس از در اختیار گرفتن تبریز است.

اینکه او با این کار به دنبال جدایی آذربایجان از ایران بود یا این تغییر نام برای حفظ آذربایجان از خطری بزرگ‌تر رخ داده است، برای بسیاری نامشخص است. آن هم درحالی‌که خود خیابانی به صراحت می‌گوید: «چون تبریز محل نشو و نمای آزادی‌خواهان است و در راه تحصیل آزادی پیوسته پیش‌قدم بوده و فدائیان خود را در راه عظمت و استقلال ایران به خاک سپرده است، اسم آذربایجان را به آزادیستان تبدیل نمودیم.»1 و در جایی دیگر بیان می‌کند: «ما آذربایجانیان فقط آسایش و آزادی خودمان را طالب نیستیم. ما در حدود این ایالت محصور نباید باشیم، منتهی برای اجرای مقاصد خودمان نقشه طرح کرده و برنامه اندیشیده‌ایم. این نقشه و این پروگرام از قوه به فعل آورده خواهد شد.»2


و البته عبدا... بهرامی، رئیس وقت نظمیه تبریز، نیز در خاطرات خود می‌نویسد: «در شهر تبریز مرحوم خیابانی هر روز میتینگی تشکیل داده و برای اهالی نطق نموده و علیه قرارداد و مداخله انگلیسی‌ها در امور داخلی ایران اعتراض می‌نمود، اما اظهارات او به هیچ وجه علیه دولت مرکزی ایران نبود و ذکری از استقلال و تجزیه و سایر جملات مبتذل که بعدها پس از مرگ او رایج شد، نمی‌رفت.»3

و سرانجام اینکه 2سال پس شکست قیام، حاج محسن معتمدالتجار، نماینده تبریز، طی نطقی در مجلس چهارم، هرگونه اتهام تجزیه‌طلبی را درباره خیابانی رد کرد و گفت: «آنان خوب ملتفت بودند که در قفقاز چه زمزمه‌ها برپا شده و چه خیالات خشک بى‌معنى در کله بعضى جایگیر، و مى‌خواستند آذربایجان ایران را وجه‌المصالحه قرار داده و در تحت نفوذ خود بیاورند. این بود که حاضر به همه فداکارى و حتى به کشته شدن هم شدند که نگذارند اجنبى دخالت به امورات ایران کرده و آذربایجان ایران را تجزیه نماید. خیابانى و رفقایش بودند که به شعبه فرقه خود در بادکوبه دستور دادند که در مقابل آن نشریات عجیب و غریب و مضحک محمدامین رسول‌زاده و مساوات‌چیان جریده‌ای به اسم آذربایجان که در کلیشه لفظ آذربایجان با خط برجسته (جزء لاینفک ایران) نوشته شده بود، نشر کرده و در آن تبلیغات و نشریات را نموده بفهمانند که آذربایجان جزء مهم ایران و اهالی‌اش از عنصر ایرانى است نه تورانى... ».4


پی‌نوشت:
1_ آذری، علی (۱۳۶۴). قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز، تهران: بنگاه مطبوعات صفی‌علیشاه، ص۳۶۷.
2_ فرزاد، حسین، نطق‌های شیخ محمد خیابانی، تهران: بینا. ۱۳۲۳، ص۲۶.
3_ بهرامی، عبدا... (بی‌تا). خاطرات عبدا... بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین‌شاه تا اول کودتا، تهران: انتشارات علمی، ص۶۳۵.
4_ مذاکرات جلسه۱۱۴ دوره چهارم مجلس شورای ملی 20تیر۱۳۰۱.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->