در طول تاریخ، اجتماعات بشری همواره پیرامون منابع آبی شکل گرفته است؛ زیرا آب، عنصری است حیاتبخش و لازمه بقا و زندگی. مشهد، اما از این قاعده مستثنا بوده و نه منابع آبی، بلکه وجود بارگاه نورانی امام هشتم شیعیان موجب گسترش و تمرکز جمعیت در این شهر شده است.
پدیده کمآبی هم از دیرباز جزو عناصر اقلیمی این منطقه بوده و نماز طلب باران منتسب به امام رضا (ع) و میراثی همچون قنوات با قدمت بیش از هزار سال، گواهی بر این مدعاست؛ بنابراین ما در یک اقلیم جغرافیایی خشک و کمبارش زندگی میکنیم که کمآبی جزو ذاتی و طبیعی آن است.
اگر چه به فراخور توسعه و گسترش کلانشهری همچون مشهد، زیرساختها و امکانات آن نیز باید توسعه یابد، اما موضوع آب یک استثناست؛ چراکه آب، این عنصر حیاتبخش، منبعی محدود است که هیچ جایگزینی هم ندارد. به میزان افزایش استحصال و برداشت آب، سهم نسلهای آینده و البته لایههای زیرین زمین زیر پایمان خالی میشود. سؤال مهم این است که چه میتوان کرد؟
مهمترین راه برای مقابله با کمآبی و بحران آب، نه افزایش برداشت آب بلکه توجه بیشازپیش به مدیریت مصرف و درنهایت سازگاری و تناسب مصرف با اقلیم خشک این منطقه ازسوی مجاوران و زائران حرم حضرت شمسالشموس (ع) است. مدیریت مصرف نهتنها یک کنش اجتماعی است، بلکه باید به یک رفتار نهادینه در تکتک اعضای جامعه تبدیل شود.
روشهای مدیریت مصرف بسیار سهلالوصول است؛ از کاهش دو تا سهدقیقهای زمان استحمام گرفته تا کنترل و نظارت بر نشتیهای احتمالی تأسیسات داخل منازل، از کاهش زمان استفاده از کولرهای آبی گرفته تا آبیاری گیاهان خانگی در هنگام شب یا صبح زود، از کاهش حجم فلاشتانکهای سرویس بهداشتی گرفته تا استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف و. اگرچه فرهنگسازی در هر زمینهای، امری زمانبر و مشمول زمان است، ولی درمورد آب، فرصت کافی نداریم. هر لحظه و هر روز که میگذرد، از ظرف آب این سرزمین کاسته میشود.
گمان نکنیم که سهم حداقلی ما در مدیریت مصرف تأثیری ندارد. جمعیت سهونیممیلیوننفری مشهد را در نظر بگیرید به اضافه بیش از ۳۰میلیون نفر زائر در سال. صرفهجویی هر نفر حتی بهاندازه یک لیوان آب یعنی حفظ منابع حیاتی آب. در کنار توجه و رعایت مدیریت مصرف اما، میتوانیم ترویجکننده آن نیز باشیم. همه ما میتوانیم یک مروج فرهنگ مصرف بهینه آب باشیم.