روایتی از تخریب سینماهای مشهد به ویژه از دهه ۷۰ تا امروز | سکانس زوال بر پرده سینما
فرا‌رسیدن روز ملی سینما بهانه‌ای شد تا اوراق متعدد کتاب تخریب سینماهای مشهد را ورق بزنیم.
به گزارش شهرآرانیوز؛ شاید بارزترین و پر‌تکرارترین نمونه از عکس‌العمل منفی به تخریب بنا‌های هویتی و قدیمی، واکنش مردم مشهد به حذف سینماهای خاطره‌ساز شهر از صفحه هستی در چهارچوب برخی طرح‌های توسعه شهری است؛ اقدامی که در سال‌های اخیر به‌تکرار رخ داده است و مسئولان امر هیچ پاسخ قانع‌کننده‌ای در برابر واکنش منفی مردم و اهل فرهنگ نداشته اند و در برخی موارد با بیان دلایلی که قانع‌کننده نبوده دست به توجیه عمل خود زده‌اند.
فرا‌رسیدن روز ملی سینما بهانه‌ای شد تا اوراق متعدد کتاب تخریب سینماهای مشهد را ورق بزنیم و تنها با بازگو کردن آنچه بر سر برخی سینماهای مشهد از ابتدای دهه۷۰ به‌این‌سو رفت، به بخشی از فضا‌های عمومی خاطره‌ساز شهر که الان دیگر وجود خارجی ندارند ادای دین کنیم. با اندکی ملاحظه و تأمل دست‌اندرکاران عمرانی و اقتصادی مشهد این فضا‌ها هنوز می‌توانستند مکانی برای پمپاژ فرهنگ به جامعه باشند.
نمایی از سینما ارشاد
وقتی سخن از سینماهای تخریب‌شده مشهد به میان می‌آید، بدون شک نخستین اسامی که در ذهن اغلب سینمارو‌ها و اهل فرهنگ مشهد نقش می‌بندد، دوگانه آریا و آسیا یا بهتر بگوییم قدس و آسیا‌ست. دلیل این تداعی‌ذهنی هم فاصله زمانی کم تخریب این مجموعه‌های فرهنگی با زمان حاضر و البته نزدیک بودن زمان تخریب آنها به یکدیگر است.
سینما آسیا ۲۸خرداد۱۴۰۰ و سینما قدس (یا بهتر بگوییم مجموعه سینمایی قدس) ۳۱خرداد۱۴۰۰ به‌طور کامل تخریب شدند. این در حالی بود که از یک‌سو مسئولان بار‌ها برای بازسازی سینما آسیا -به عنوان یگانه سینمای کامل و دارای قابلیت باززنده‌سازی خیابان ارگ یا امام‌خمینی (ره) - قول مساعد داده بودند و سینما قدس هم علاوه بر کاربرد هنری‌فرهنگی یکی از مکان‌های رویداد‌های انقلاب‌اسلامی در مشهد محسوب می‌شد، زیرا در ۲۶ مرداد۱۳۵۷ بیست‌ونهمین حریق سریالی سینماهای ایران در دوران مبارزات ضد‌رژیم پهلوی در آن رخ داد و سه نفر جان باختند.
حدود یک سال قبل از نابودی کامل دو سینمای قدس و آسیا در روز ۳۰ اردیبهشت۱۳۹۹ هم تیغ تیز سازندگان بنا‌های جدید، یکی دیگر از سینماهای قدیمی مشهد (یعنی سینما مولن روژ) را قربانی کرده بود تا یک مجتمع تجاری جانشین این مکان فرهنگی شود. سینما مولن‌روژ در کوچه مجاور استانداری قرار داشت و آخرین سینمای محدوده ارگ مشهد محسوب می‌شد و به‌دلیل پخش دو فیلم برای مخاطب در ازای گرفتن بهای یک بلیت در بین سینمارو‌ها به سینمای «دوفیلم با یک بلیت» معروف بود.
نمایی از سینما انقلاب
یکی دیگر از سینماهای خاطره ساز مشهد که در دهه‌های اخیر تخریب شده و جای خود را به بنایی تجاری‌اقامتی و در‌حال‌ساخت داده سینما کریستال است که البته پس از انقلاب ابتدا به ارشاد و سپس شهر‌تماشا تغییر نام داد. این سینما که در زمان احداث در محل سابق شهرداری مشهد عنوان مدرن‌ترین و لوکس‌ترین سینمای شهر را در اختیار داشت، بیش از هر‌چیز در ذهن اهالی فرهنگ به عنوان سینمای کودکان و نوجوانان شهر حک شده است، و به همین‌دلیل هم در خاطرات دوران کودکی بسیاری از متولدان دهه‌های ۵۰ و ۶۰ مشهد جایگاه ویژه‌ای دارد و اغلب آنان هنگام عبور از خیابان امام‌خمینی (ره) و رسیدن به محدوده سه‌راه پاسداران با افسوس به بنای اقامتی نیمه‌ساخته‌شده به جای این سینما می‌نگرند.
سینما متروپل که در مجاورت سینما شهر قصه قرار داشت، دیگر بنای فرهنگی شهر مشهد است که قربانی ساخت‌و‌ساز‌های جدید اقتصادی شهر شد و بخشی دیگر از مجتمع اقامتی در‌حال‌ساخت ابتدای خیابان پاسداران روی زمین این بنا ایجاد شد.
سینما ایران دیگر سینمایی است که قربانی ساخت و‌ساز‌های نوین مشهد در دهه۷۰ قرن ۱۴ خورشیدی شد. این سینما که ابتدا دیده بان نام داشت، پس از غائله خرداد۱۳۷۱ مشهد، تخریب و به مجتمع تجاری و هتل تبدیل شد تا یکی دیگر از بنا‌های هویتی شهر (که به‌دلیل مجاورت با کافه «داش‌آقا» پاتوق بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر مشهد بود) به مکانی با کاربری غیرفرهنگی تبدیل شود.
افتتاحیه سینما سعدی
سینماهای پیام (در مجاورت مجموعه خواجه ربیع) و رسالت (در خیابان رسالت منطقه طلاب) هم دیگر سینماهای شهر مشهد بودند که در رقابت فرهنگ و اقتصاد قربانی شدند و به مکان‌های تجاری تغییر وضعیت دادند. این دو سینما هرچند نسبت به سینماهای محدوده خیابان ارگ عمر بسیار کمتری داشتند، به‌دلیل مکان جغرافیایی احداث آنها در ایجاد بخش بزرگی از خاطرات جمعی طیف وسیعی از مردم مشهد نقش داشتند.
همچنین نباید سینما ملی (که در طول زمان نام‌های هما، استقلال و جام‌جم را بر سر در خود دید) و نیز سینماهای مایاک (یا فردوسی) و رادیوسیتی (یا انقلاب) را فراموش کرد. این سینما‌ها که هر کدام سازنده بخشی از خاطرات اهل فرهنگ مشهد در دهه‌های متعدد بودند، هرچند هنوز به طور‌کامل قربانی ضعف اقتصادی چرخه فرهنگ نشده‌اند و از هر‌کدام دری در حاشیه خیابان امام‌خمینی (ره) دیده می‌شود، با‌توجه‌به نگاه اقتصادی حاکم بر مالکان کنونی زمین آنها هر روز ممکن است خبر تغییر آنها به مجموعه‌ای اقتصادی یا اقامتی، رسانه‌ای شود.
سرانجام باید از سینما بهمن هم به عنوان یکی دیگر از بنا‌های قربانی‌شده در برتری اقتصاد بر فرهنگ نام برد؛ بنایی که در سال‌های پس از انقلاب در جاده کلات مشهد ساخته شد تا طلایه دار امور فرهنگی در این بخش از شهر باشد، اما پس از چند سال فعالیت به بنایی خالی از فعالیت فرهنگی بدل شد که تنها نمایی از سینما را از گذشته به یادگار دارد.
سینما مهران هم در این چرخه قرار می‌گیرد. این سینما که اوایل دهه۸۰قرن ۱۴ خورشیدی در منطقه قاسم‌آباد مشهد ایجاد شد تا علاقه‌مندان به هنر هفتم ساکن این بخش از شهر را از رفتن به سایر نقاط شهر بی‌نیاز کند هم تنها چند‌سالی به فعالیت خود ادامه داد و بسیار سریع‌تر از آنچه اهل فرهنگ و حتی اقتصاد تصور می‌کردند تبدیل به یک مجموعه تجاری شد تا نشان دهد در روزگار کنونی اقتصاد بر فرهنگ مقدم است.
حال که از همه سینماهای قربانی شده طی سی سال اخیر در مشهد و در جنگ بین اقتصاد و فرهنگ نام بردیم، بد نیست اشاره‌ای هم به سینما شهر قصه گلشهر داشته باشیم. این سینما توسط مرحوم حسین پورحسین سرمایه‌گذار اولیه‌اش تخریب شد تا در جای آن مجموعه‌ای فرهنگی و هنری احداث شود که به‌دلیل تغییر شرایط اقتصادی جامعه محقق نشد و اکنون و با گذشت چند سال از فوت مرحوم پورحسین تنها یک فضای محصور شده از آن باقی مانده تا بازهم مهر تأییدی باشد بر برتری اقتصاد نسبت به فرهنگ در شرایط کنونی جامعه.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
