افزایش ۴ برابری قیمت نوشت‌افزار
تغییر پایه ارز تخصیصی به واردات لوازمتحریر قیمت‌ها را بالاتر برد و رکود گسترده‌ای در بازار این کالا ایجاد کرد.
به گزارش شهرآرانیوز، آغاز رکود در صنف لوازمتحریر تابستان ۹۷ بود. جهش نرخ ارز که از سال ۹۶ آغاز شده بود، با عدم‌تخصیص ارز به مواد اولیه وارداتی ادامه یافت و هم‌زمان تولیدکنندگان داخلی با افزایش ۱۵۰ درصدی قیمت مواد اولیه مبتنی بر پتروشیمی نیز مواجه شدند. مجموع این عوامل به افزایش ۳ تا ۴ برابری قیمت نوشت‌افزار در بازار و بعد از آن کمبود کالا در بازار منتهی شد، این در حالی بود که تا آن زمان بازار لوازمتحریر با ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات تأمین می‌شد.
تغییر پایه ارز تخصیصی به واردات این اقلام، قیمت‌ها را بالاتر هم برد و رکود گسترده‌ای در بازار این کالاها ایجاد کرد. شهریور ۹۷ برخلاف سال‌های پیش از آن، از خرید‌های کلی والدین برای طول سال تحصیلی فرزندانشان خبری نبود و این روند تا تابستان ۹۸ هم ادامه یافت. گرانی شدید حتی در اقلام تولید داخل، پدر و مادر‌ها را وادار کرد با مدیریت میزان مصرف، تنها به خرید اقلام ضروری برای فرزندانشان اکتفا کنند و چشم به روز‌های آینده بدوزند؛ روز‌هایی که با آمدن کرونا گرچه آن‌ها را از خرید‌های بیشتر بی‌نیاز کرد، اما برای فروشندگان لوازمتحریر، رکود سنگین‌تری را رقم زد.
همه‌گیری کرونا در بدترین زمان ممکن یعنی نزدیک عید که فصل رونق و فروش بود به بسیاری از اصناف، خسارت بسیار سنگینی وارد آورد و برخی را به معنی واقعی از هستی ساقط کرد. در تمام کشور‌های با همه‌گیری گسترده، اصناف و کسب‌وکار‌ها تنها با سیاست‌های حمایتی دولت‌ها توانستند سرپا بمانند، تعطیلی گسترده بسیاری از مشاغل موجی از بیکاری را در سراسر دنیا به راه انداخت، با این حال برخی مشاغل ظاهرا آسیب کمتری از قرنطینه و تعطیلی دو، سه ماهه دیدند، اما فقط در ظاهر. صنف فروشندگان لوازمتحریر و لوازم مهندسی از جمله این مشاغل بود؛ شغلی که در کشاکش حساب و کتاب‌های مربوط به سود و زیان کرونا، کمتر از آن حرفی به میان آمد و کمتر دیده شد.
خرید دفتر و کتاب، تعطیل!
سال‌هاست که نیمه دوم سال، آلودگی هوا و پدیده وارونگی، روز‌ها و هفته‌ها مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل می‌کند و سال ۹۸ از سال‌هایی بود که بیشترین میزان تعطیلی را به این دلیل به همراه داشت، این‌بار، اما کرونا، این تعطیلی مقطعی را به تعطیلات عید پیوند داد و بعد هم آن را تا آخر سال تحصیلی کشاند. طبیعی است که فروش نوشت‌افزار با تعطیلی طولانی مدارس و دانشگاه‌ها با افت بسیار شدیدی مواجه شد و فروشگاه‌های لوازمتحریر که تا پیش از آن نیز به‌دلیل گرانی و کاهش توان خرید مردم، شرایط چندان مناسبی نداشتند، بازارشان کسادتر شد.
رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه این صنف در بررسی اصناف آسیب‌دیده از کرونا مظلوم واقع شده، می‌گوید: اگرچه شیوع کرونا اکثر صنوف را به تعطیلی کشاند و برخی به کلی ورشکست شدند، اما در این میان صنف نوشت‌افزار، کاملا به فراموشی سپرده شد و در شمار مشاغل آسیب‌دیده لحاظ نشد. موسی فرزانیان با اشاره به تعطیلی پی‌در‌پی مدارس در سال۹۸ به دلایل مختلف، می‌افزاید: شیوع کرونا در پایان سال گذشته مزید بر تمام علت‌ها شد و علاوه بر تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات، آموزشگاه‌ها و تمام مکان‌های فرهنگی و علمی و خدماتی که با لوازم مهندسی و نوشت‌افزار سروکار داشتند، صنف نوشت‌افزار و لوازم مهندسی را کاملاً از مدار کسب و کار خارج کرد. به اعتقاد فرزانیان، شرایط حادی که بر این صنف مستولی شد، از دید مسئولان تصمیم‌گیر دور ماند و در هیچ‌یک از برنامه‌ریزی‌هایی که برای جبران خسارت اصناف انجام گرفت، این صنف درنظر گرفته نشد، درحالی‌که محصولات این صنف تنها درصورت فعالیت مراکز آموزشی و فرهنگی و خدماتی به فروش می‌رسید و این مراکز در تمام کشور تعطیل بود.
سرمایه‌هایی که از دست رفت
تعطیلی واحدهای صنفی فروش لوازمتحریر، تعداد زیادی از فعالان این صنف و کارگران مغازه‌ها را بیکار کرد و این در حالی بود که هزینه اجاره مغازه‌ها و دیگر هزینه‌ها کماکان وجود داشت و کسبه در عین نبود درآمد مجبور به پرداخت این هزینه‌ها بودند. رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران در این زمینه می‌گوید: در بر‌هه‌ای از زمان، جوانان زیادی به این شغل روی آوردند؛ افرادی که به‌دلیل نبود سرمایه کافی برای خرید، واحد‌هایی را اجاره و کسب‌وکار خود را آغاز کردند، اما متأسفانه در این شرایط تمام سرمایه مادی و انگیزه خود را از دست داده‌اند. فرزانیان با انتقاد از اینکه صنف لوازمتحریر مشمول وعده‌های حمایتی دولت نیز نشد، می‌افزاید: اگر شاغلان این صنف مورد حمایت دولت و مسئولان مربوط قرار نگیرند، به جمع بیکاران کشور اضافه می‌شوند و فشار اقتصادی بیشتری به دولت و کشور وارد می‌شود.
تولید داخل نوشت‌افزار
واردات نوشت‌افزار به کشور همواره با انتقاداتی هم از لحاظ اقتصادی و هم از جنبه فرهنگی مواجه بوده است. بازار لوازمتحریر تا ۲ سال پیش، مملو از کالا‌های وارداتی بود و تولیدات داخلی کمتر فرصتی برای عرض اندام می‌یافتند. تا پیش از گرانی ارز، ۵۰ درصد بازار در اختیار وارداتی‌ها بود، اما ممنوعیت واردات نوشت‌افزار و اقلامی که توان تولید آن در داخل کشور وجود داشت، سهم تولیدات داخلی را از بازار نوشت‌افزار افزایش داد. با این حال این بازار هنوز تا حد زیادی وابسته به واردات است.
به گفته رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران، حتی در زمینه تولید مداد که تولیدکنندگان بیش از ۷۰ درصد نیاز بازار را تأمین می‌کنند، توان تولید اقلام تخصصی در داخل کشور وجود ندارد و مداد‌های مخصوص طراحی و کار‌های هنری باید با واردات تأمین شود. فرزانیان می‌گوید: تولید اقلام اساسی نوشت‌افزار شامل خودکار، مداد‌های ساده مشکی و رنگی، پاک‌کن و تراش در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته و به‌طور مثال در زمینه خودکار که تا ۲ سال پیش تنها در حد ۲۰ درصد نیاز بازار تولید می‌شد امروز تولید به ۸۰ درصد رسیده است، اما در زمینه برخی اقلامی مثل اتود و مغز مداد اتود مکانیکی ضعیف هستیم و در انواع ماژیک نیز تولید در داخل کشور تازه شروع شده و تولیدکنندگان در این زمینه در ابتدای راه هستند. به‌گفته وی، بازار نوشت‌افزار در زمینه اتود و ماژیک هم‌اکنون بیش از ۸۰ درصد به واردات وابسته است، اما اگر کارخانه‌هایی که از سال گذشته فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند بتوانند حجم تولید را افزایش دهند تا ۵۰ درصد نیاز بازار به اتود و ماژیک‌های وایت‌برد و معمولی را می‌توانند تأمین کنند.
واردات در اقلام مهندسی و اداری
اگرچه در بیشتر اقلام لوازمتحریر، تولیدکنندگان تا ۸۰ درصد راه را طی کرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد در زمینه لوازم مهندسی و اداری راه درازی پیش‌روی تولید داخلی باشد. به گفته کارشناسان این حوزه، وابستگی بازار به واردات در این اقلام بیش از ۹۰ درصد است و هنوز نمی‌توان روی توان داخلی حسابی باز کرد. فرزانیان، ضمن تأیید این موضوع در توضیح شرایط بازار در زمینه اقلام مهندسی و اداری می‌گوید: در زمینه تولید لوازم مهندسی بسیار ضعیف هستیم و بیش از ۸۰ درصد نیاز بازار باید با واردات تامین شود. به گفته این فعال صنفی، تنها برخی از انواع خط‌کش‌ها، پرگار‌ها و لوازم جانبی مهندسی در داخل کشور تولید می‌شود و در اقلام اصلی و تخصصی این حوزه هنوز چاره‌ای جز واردات وجود ندارد. در زمینه لوازم اداری هم ضعف تولید به‌شدت احساس می‌شود و حتی در ابزار‌های ساده‌ای مثل پانچ و ماشین‌های دوخت به‌شدت وابسته به واردات هستیم.
گرانی دور از انتظار نیست
با وجود وابستگی نسبتا بالای بازار لوازمتحریر به کالا‌های خارجی، واردات این اقلام در چندماه اخیر کاهش چشمگیری داشته است. البته تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها از نیمه سال تحصیلی گذشته، تقاضا را تا حد زیادی کاهش داد و با توجه به اینکه در ماه‌های رکود سنتی بازار نوشت‌افزار به‌سر می‌بریم، این کاهش واردات تأثیر مشخصی بر بازار نداشت، اما به‌نظر می‌رسد ادامه این شرایط، با نزدیک شدن به مرداد و شهریور و اوج تقاضا برای لوازمتحریر، می‌تواند بازار را با کمبود و به‌تبع آن گرانی تمام اقلام مواجه کند. رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران شرایط آینده بازار را غیرقابل پیش‌بینی و وابسته به نرخ ارز می‌داند و می‌افزاید: در پیش‌بینی شرایط آینده بازار نوشت‌افزار این نکته را باید در نظر داشت که ارز تخصیصی به واردات این اقلام ارز حاصل از صادرات یا همان دلار آزاد است و تولیدکنندگان داخلی هم با ارز آزاد مواد اولیه مورد نیازشان را وارد می‌کنند به همین دلیل نه‌تن‌ها در وارداتی‌ها بلکه در کالا‌های تولید داخلی هم افزایش قیمت زیادی را شاهد هستیم، اما تا نیمه تابستان که بازار لوازمتحریر با تقاضای عمده مواجه شود نمی‌توان تصویر دقیقی از آینده این بازار ارائه داد. نزدیک به نیمی از مواد اولیه مورد نیاز تولید لوازمتحریر، وارداتی است و گفته می‌شود صرف‌نظر از قیمت بالای ارز، تولیدکنندگان در زمینه تأمین ارز نیز با مشکلات زیادی مواجه‌اند. گفته می‌شود تولیدکنندگان نوشت‌افزار چندین‌ماه بعد از واریز پول برای صرافی هنوز در انتظار تأمین ارز مورد نیازشان هستند و این جدای از مشکلاتی است که در زمینه انتقال پول برای همه واردکنندگان و صادرکنندگان وجود دارد.
نیاز بازاربه واردات
بازار لوازمتحریر کشور وابستگی بالایی به واردات دارد تا جایی‌که به گفته رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران، حتی در زمینه تولید مداد که ۷۰ درصد نیاز بازار با تولیدات داخلی تامین می‌شود، توان تولید اقلام تخصصی در داخل کشور وجود ندارد و مداد‌های مخصوص طراحی باید با واردات تأمین شود.
منبع: همشهری
تغییر پایه ارز تخصیصی به واردات این اقلام، قیمت‌ها را بالاتر هم برد و رکود گسترده‌ای در بازار این کالاها ایجاد کرد. شهریور ۹۷ برخلاف سال‌های پیش از آن، از خرید‌های کلی والدین برای طول سال تحصیلی فرزندانشان خبری نبود و این روند تا تابستان ۹۸ هم ادامه یافت. گرانی شدید حتی در اقلام تولید داخل، پدر و مادر‌ها را وادار کرد با مدیریت میزان مصرف، تنها به خرید اقلام ضروری برای فرزندانشان اکتفا کنند و چشم به روز‌های آینده بدوزند؛ روز‌هایی که با آمدن کرونا گرچه آن‌ها را از خرید‌های بیشتر بی‌نیاز کرد، اما برای فروشندگان لوازمتحریر، رکود سنگین‌تری را رقم زد.
همه‌گیری کرونا در بدترین زمان ممکن یعنی نزدیک عید که فصل رونق و فروش بود به بسیاری از اصناف، خسارت بسیار سنگینی وارد آورد و برخی را به معنی واقعی از هستی ساقط کرد. در تمام کشور‌های با همه‌گیری گسترده، اصناف و کسب‌وکار‌ها تنها با سیاست‌های حمایتی دولت‌ها توانستند سرپا بمانند، تعطیلی گسترده بسیاری از مشاغل موجی از بیکاری را در سراسر دنیا به راه انداخت، با این حال برخی مشاغل ظاهرا آسیب کمتری از قرنطینه و تعطیلی دو، سه ماهه دیدند، اما فقط در ظاهر. صنف فروشندگان لوازمتحریر و لوازم مهندسی از جمله این مشاغل بود؛ شغلی که در کشاکش حساب و کتاب‌های مربوط به سود و زیان کرونا، کمتر از آن حرفی به میان آمد و کمتر دیده شد.
خرید دفتر و کتاب، تعطیل!
سال‌هاست که نیمه دوم سال، آلودگی هوا و پدیده وارونگی، روز‌ها و هفته‌ها مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل می‌کند و سال ۹۸ از سال‌هایی بود که بیشترین میزان تعطیلی را به این دلیل به همراه داشت، این‌بار، اما کرونا، این تعطیلی مقطعی را به تعطیلات عید پیوند داد و بعد هم آن را تا آخر سال تحصیلی کشاند. طبیعی است که فروش نوشت‌افزار با تعطیلی طولانی مدارس و دانشگاه‌ها با افت بسیار شدیدی مواجه شد و فروشگاه‌های لوازمتحریر که تا پیش از آن نیز به‌دلیل گرانی و کاهش توان خرید مردم، شرایط چندان مناسبی نداشتند، بازارشان کسادتر شد.
رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه این صنف در بررسی اصناف آسیب‌دیده از کرونا مظلوم واقع شده، می‌گوید: اگرچه شیوع کرونا اکثر صنوف را به تعطیلی کشاند و برخی به کلی ورشکست شدند، اما در این میان صنف نوشت‌افزار، کاملا به فراموشی سپرده شد و در شمار مشاغل آسیب‌دیده لحاظ نشد. موسی فرزانیان با اشاره به تعطیلی پی‌در‌پی مدارس در سال۹۸ به دلایل مختلف، می‌افزاید: شیوع کرونا در پایان سال گذشته مزید بر تمام علت‌ها شد و علاوه بر تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات، آموزشگاه‌ها و تمام مکان‌های فرهنگی و علمی و خدماتی که با لوازم مهندسی و نوشت‌افزار سروکار داشتند، صنف نوشت‌افزار و لوازم مهندسی را کاملاً از مدار کسب و کار خارج کرد. به اعتقاد فرزانیان، شرایط حادی که بر این صنف مستولی شد، از دید مسئولان تصمیم‌گیر دور ماند و در هیچ‌یک از برنامه‌ریزی‌هایی که برای جبران خسارت اصناف انجام گرفت، این صنف درنظر گرفته نشد، درحالی‌که محصولات این صنف تنها درصورت فعالیت مراکز آموزشی و فرهنگی و خدماتی به فروش می‌رسید و این مراکز در تمام کشور تعطیل بود.
سرمایه‌هایی که از دست رفت
تعطیلی واحدهای صنفی فروش لوازمتحریر، تعداد زیادی از فعالان این صنف و کارگران مغازه‌ها را بیکار کرد و این در حالی بود که هزینه اجاره مغازه‌ها و دیگر هزینه‌ها کماکان وجود داشت و کسبه در عین نبود درآمد مجبور به پرداخت این هزینه‌ها بودند. رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران در این زمینه می‌گوید: در بر‌هه‌ای از زمان، جوانان زیادی به این شغل روی آوردند؛ افرادی که به‌دلیل نبود سرمایه کافی برای خرید، واحد‌هایی را اجاره و کسب‌وکار خود را آغاز کردند، اما متأسفانه در این شرایط تمام سرمایه مادی و انگیزه خود را از دست داده‌اند. فرزانیان با انتقاد از اینکه صنف لوازمتحریر مشمول وعده‌های حمایتی دولت نیز نشد، می‌افزاید: اگر شاغلان این صنف مورد حمایت دولت و مسئولان مربوط قرار نگیرند، به جمع بیکاران کشور اضافه می‌شوند و فشار اقتصادی بیشتری به دولت و کشور وارد می‌شود.
تولید داخل نوشت‌افزار
واردات نوشت‌افزار به کشور همواره با انتقاداتی هم از لحاظ اقتصادی و هم از جنبه فرهنگی مواجه بوده است. بازار لوازمتحریر تا ۲ سال پیش، مملو از کالا‌های وارداتی بود و تولیدات داخلی کمتر فرصتی برای عرض اندام می‌یافتند. تا پیش از گرانی ارز، ۵۰ درصد بازار در اختیار وارداتی‌ها بود، اما ممنوعیت واردات نوشت‌افزار و اقلامی که توان تولید آن در داخل کشور وجود داشت، سهم تولیدات داخلی را از بازار نوشت‌افزار افزایش داد. با این حال این بازار هنوز تا حد زیادی وابسته به واردات است.
به گفته رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران، حتی در زمینه تولید مداد که تولیدکنندگان بیش از ۷۰ درصد نیاز بازار را تأمین می‌کنند، توان تولید اقلام تخصصی در داخل کشور وجود ندارد و مداد‌های مخصوص طراحی و کار‌های هنری باید با واردات تأمین شود. فرزانیان می‌گوید: تولید اقلام اساسی نوشت‌افزار شامل خودکار، مداد‌های ساده مشکی و رنگی، پاک‌کن و تراش در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته و به‌طور مثال در زمینه خودکار که تا ۲ سال پیش تنها در حد ۲۰ درصد نیاز بازار تولید می‌شد امروز تولید به ۸۰ درصد رسیده است، اما در زمینه برخی اقلامی مثل اتود و مغز مداد اتود مکانیکی ضعیف هستیم و در انواع ماژیک نیز تولید در داخل کشور تازه شروع شده و تولیدکنندگان در این زمینه در ابتدای راه هستند. به‌گفته وی، بازار نوشت‌افزار در زمینه اتود و ماژیک هم‌اکنون بیش از ۸۰ درصد به واردات وابسته است، اما اگر کارخانه‌هایی که از سال گذشته فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند بتوانند حجم تولید را افزایش دهند تا ۵۰ درصد نیاز بازار به اتود و ماژیک‌های وایت‌برد و معمولی را می‌توانند تأمین کنند.
واردات در اقلام مهندسی و اداری
اگرچه در بیشتر اقلام لوازمتحریر، تولیدکنندگان تا ۸۰ درصد راه را طی کرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد در زمینه لوازم مهندسی و اداری راه درازی پیش‌روی تولید داخلی باشد. به گفته کارشناسان این حوزه، وابستگی بازار به واردات در این اقلام بیش از ۹۰ درصد است و هنوز نمی‌توان روی توان داخلی حسابی باز کرد. فرزانیان، ضمن تأیید این موضوع در توضیح شرایط بازار در زمینه اقلام مهندسی و اداری می‌گوید: در زمینه تولید لوازم مهندسی بسیار ضعیف هستیم و بیش از ۸۰ درصد نیاز بازار باید با واردات تامین شود. به گفته این فعال صنفی، تنها برخی از انواع خط‌کش‌ها، پرگار‌ها و لوازم جانبی مهندسی در داخل کشور تولید می‌شود و در اقلام اصلی و تخصصی این حوزه هنوز چاره‌ای جز واردات وجود ندارد. در زمینه لوازم اداری هم ضعف تولید به‌شدت احساس می‌شود و حتی در ابزار‌های ساده‌ای مثل پانچ و ماشین‌های دوخت به‌شدت وابسته به واردات هستیم.
گرانی دور از انتظار نیست
با وجود وابستگی نسبتا بالای بازار لوازمتحریر به کالا‌های خارجی، واردات این اقلام در چندماه اخیر کاهش چشمگیری داشته است. البته تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها از نیمه سال تحصیلی گذشته، تقاضا را تا حد زیادی کاهش داد و با توجه به اینکه در ماه‌های رکود سنتی بازار نوشت‌افزار به‌سر می‌بریم، این کاهش واردات تأثیر مشخصی بر بازار نداشت، اما به‌نظر می‌رسد ادامه این شرایط، با نزدیک شدن به مرداد و شهریور و اوج تقاضا برای لوازمتحریر، می‌تواند بازار را با کمبود و به‌تبع آن گرانی تمام اقلام مواجه کند. رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران شرایط آینده بازار را غیرقابل پیش‌بینی و وابسته به نرخ ارز می‌داند و می‌افزاید: در پیش‌بینی شرایط آینده بازار نوشت‌افزار این نکته را باید در نظر داشت که ارز تخصیصی به واردات این اقلام ارز حاصل از صادرات یا همان دلار آزاد است و تولیدکنندگان داخلی هم با ارز آزاد مواد اولیه مورد نیازشان را وارد می‌کنند به همین دلیل نه‌تن‌ها در وارداتی‌ها بلکه در کالا‌های تولید داخلی هم افزایش قیمت زیادی را شاهد هستیم، اما تا نیمه تابستان که بازار لوازمتحریر با تقاضای عمده مواجه شود نمی‌توان تصویر دقیقی از آینده این بازار ارائه داد. نزدیک به نیمی از مواد اولیه مورد نیاز تولید لوازمتحریر، وارداتی است و گفته می‌شود صرف‌نظر از قیمت بالای ارز، تولیدکنندگان در زمینه تأمین ارز نیز با مشکلات زیادی مواجه‌اند. گفته می‌شود تولیدکنندگان نوشت‌افزار چندین‌ماه بعد از واریز پول برای صرافی هنوز در انتظار تأمین ارز مورد نیازشان هستند و این جدای از مشکلاتی است که در زمینه انتقال پول برای همه واردکنندگان و صادرکنندگان وجود دارد.
نیاز بازاربه واردات
بازار لوازمتحریر کشور وابستگی بالایی به واردات دارد تا جایی‌که به گفته رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران، حتی در زمینه تولید مداد که ۷۰ درصد نیاز بازار با تولیدات داخلی تامین می‌شود، توان تولید اقلام تخصصی در داخل کشور وجود ندارد و مداد‌های مخصوص طراحی باید با واردات تأمین شود.
منبع: همشهری
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
