مسئولان برگزاری جشنواره تئاتر دانشجویی «نخست»: تئاتر مشهد، نیازمند هوای تازه است

الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ در روز‌های گذشته، پوستر اولین جشنواره دانشجویی تئاتر «نخست» منتشر شد. جشنواره‌ای با رویکرد «خیلی دانشجویی» به گفته برگزارکنندگانش که قرار است دانشجویان را به بدنه تئاتر متصل کند. انجمن ادبیات نمایشی مؤسسه آموزش عالی فردوس به عنوان بانی این جشنواره ادعا می‌کند این اولین بار است که یک جشنواره دانشجویی در حوزه هنر‌های نمایشی توسط دانشجویان مرتبط با آن در مشهد برگزار می‌شود.

با اینکه جشنواره در سطح مشهد برگزار می‌شود، اما در پذیرش آثار از دانشجویان دیگر شهر‌ها محدودیتی ندارد، همچنان که تاکنون نیز آثاری از سراسر کشور در آن شرکت کرده اند. مؤسسان این جشنواره امیدوارند بتوانند آن را در دوره‌های بعد به صورت استانی و ملی برگزار کنند. نمایش‌های «نخست» قرار است در روز‌های هفتم، هشتم و نهم آبان در سالن استاد نوری حوزه هنری اجرا شوند. در ادامه این مطلب با برخی از عوامل اجرایی و سیاست گذاری این جشنواره گفتگو کردیم.

یک رویداد «خیلی دانشجویی»

امیررضا فدایی، دبیر اولین جشنواره دانشجویی تئاتر «نخست»، فعالیت تئاتر را در شهر زادگاهش بجنورد شروع کرد و در مشهد ادامه داد. او در طی ۱۰ سال گذشته توانسته است چندین عنوان برگزیده در این رشته را کسب کند. در سال ۱۳۹۶ نمایش «قوی تر» را طراح و کارگردانی کرد که این نمایش در سومین جشنواره تئاتر کوتاه استانی خراسان شمالی، عنوان اثر برگزیده را به دست آورد. دو سال بعد نمایشنامه «مکعب» را نوشت و کارگردانی کرد. 

این نمایش توانست عنوان برگزیده طراحی صحنه را در پنجمین جشنواره تئاتر کوتاه استانی خراسان شمالی و دومین جشنواره تئاتر سراسری «مان» به دست بیاورد و به جشنواره Amafest آلمان نیز راه یابد. در همین سال فیلم کوتاه او به نام «چشم ها» به جشنواره‌های متعددی مانند Behpo و Meihodo آمریکا راه یافت و در ادامه در چند شبکه تلویزیونی در کشور‌های انگلستان و چین نیز پخش شد. 

این هنرمند جوان که اینک دانشجوی رشته ادبیات نمایشی در مؤسسه آموزش عالی فردوس است، درباره راه اندازی جشنواره تئاتر دانشجویی نخست می‌گوید: بهار امسال انجمن ادبیات نمایشی مؤسسه آموزش عالی فردوس یک جشنواره تخصصی تئاتر دانشجویی تأسیس کرد که پیش از آن، چنین جشنواره‌ای در مشهد نبود. جشنواره تئاتر کوتاه دانشجویی در دانشگاه فردوسی هست، اما این دانشگاه رشته‌ای در زمینه هنر‌های نمایشی ندارد و کانون تئاتر این دانشگاه است که جشنواره را برگزار می‌کند. به همین دلیل بود که تصمیم گرفتیم یک جشنواره تخصصی تئاتر با رویکرد «خیلی دانشجویی» تأسیس کنیم.

او ادامه می‌دهد: یکی از نمود‌های ویژه این رویکرد، برگزاری نشست‌های تخصصی درباره موضوعات روز جامعه تئاتر است. موضوعاتی مانند اینکه تئاتر دانشجویی چیست و قرار است چه کار کند؟ تئاتر در بحران‌های اجتماعی چه نقشی دارد؟ تفاوت تئاتر دانشجویی و تئاتر بدنه چیست؟ تئاتر آلترناتیو در جامعه روز ایران یک نیاز است یا توهم؟ در انتخاب داوران بازبین نیز برخلاف بیشتر جشنواره ها، افرادی را در نظر گرفتیم که تجربه کار دانشجویی داشته یا از فارغ التحصیلان مؤسسه آموزش عالی فردوس بوده اند. به باور من دست کم داوران بازبین در یک جشنواره دانشجویی باید کسانی باشند که تفکر دانشجویی را درک کرده باشند تا با دید تئاتر کلاسیک که در جشنواره‌های مختلف یا حتی اجرای عموم ارائه می‌شود به آثار نگاه نکنند.

ایده خلاقانه از همه چیز مهم‌تر است

به نظر فدایی مهم‌ترین ویژگی که این جشنواره به آن اهمیت می‌دهد، ایده خلاقانه است. او می‌گوید: ایده خلاقانه در این جشنواره بیش از هرچیز دیگری ارزش دارد، حتی اگر بر عنصر بازیگری، کارگردانی یا حتی نمایشنامه بچربد.

«نخست» در سه بخش صحنه ای، محیطی و نمایشنامه خوانی برگزار می‌شود و درمجموع ۲۲ عنوان برگزیده را معرفی خواهد کرد. مجموع جوایز آن نیز ۳۸ میلیون تومان است. در این جشنواره کارگاه‌هایی با حضور اساتید دانشگاه‌های تهران برگزار خواهد شد. از جمله کارگاه طراحی صحنه که میثم نویریان، رئیس انجمن خانه طراحان صحنه و لباس تئاتر، آن را ارائه می‌کند و کارگاه نمایشنامه نویسی که توسط معین محب علیان، نمایشنامه نویس و مترجم شناخته شده مشهدی، برگزار می‌شود.

محکی برای استعداد‌های جدید

محمد جهان پا، هنرمند شناخته شده تئاتر مشهد، اینک مدیر گروه رشته ادبیات نمایشی در مؤسسه آموزش عالی فردوس است و پیشنهاد راه اندازی جشنواره‌ای تخصصی در زمینه تئاتر برای دانشجویان رشته‌های مختلف توسط او به مدیریت مؤسسه آموزش عالی فردوس ارائه شده است، پیشنهادی که با استقبال رئیس مؤسسه و البته انجمن ادبیات نمایشی دانشگاه روبه رو شد. جهان پا در این جشنواره با سمت «عضو شورای سیاست گذاری» حضور دارد.

او درباره اینکه جشنواره قرار است به چه دستاورد‌هایی دست یابد، می‌گوید: یکی از اهداف اصلی ما ورود دانشجویان ادبیات نمایشی به بدنه تئاتر است. چون هنرمندان با دیدگاه‌های متفاوت، اجرا‌های جشنواره را خواهند دید و با استعداد‌های جوان آشنا خواهند شد. این آشنایی در بلندمدت تأثیرگذار خواهد بود و موجب دلگرمی دانشجویان خواهد شد.

به باور این هنرمند، آسیبی که اکنون اغلب دانشجویان هنر‌های نمایشی با آن روبه رو هستند این است که باوجوداینکه در محیط دانشگاه، آموزش‌های مرتبط را می‌بینند، اما نمی‌توانند وارد بدنه تئاتر شوند.

او می‌گوید: قبل از اینکه تحصیلات دانشجو تمام شود، باید بتوانیم چندین پروژه را با او سپری کنیم تا اعتماد به نفسش بالا برود. جشنواره، این فرصت را برای همه دانشجویان جوان و جویای نام شهر به وجود آورده است تا قریحه و استعداد خود را محک بزند. می‌خواهیم مسیر دانشگاه را به مسیر اجرای نمایش متصل کنیم. این پیوند برای بسیاری از جوان‌ها کار سختی است، چون در ابتدای مسیر نمی‌توانند تشکیل گروه بدهند.

او مرتبط بودن تحصیلات آکادمیک را برای فعالیت در هنر‌های نمایشی یک نقطه قوت می‌داند و می‌افزاید: یکی از بزرگ‌ترین پاشنه‌های آشیل در هنر‌های نمایشی ما متن نمایشنامه است که من خوش بین هستم با ورود دانشجویان رشته ادبیات نمایشی به بدنه تئاتر مشهد تاحد زیادی این مشکل برطرف شود؛ بنابراین ضروری است به دانشجویان رشته‌های نمایشی اعتماد به نفس بدهیم.

آن‌ها تحصیلات این رشته را فرامی گیرند، اما آن موتور محرکی که به آن‌ها انگیزه و اعتماد به نفس بدهد وجود ندارد. متأسفانه گاهی شرایط نامطلوب حاکم بر تئاتر، برای بسیاری از جوان‌ها این ذهنیت را به وجود می‌آورد که فضای تئاتر مشهد، یک فضای جزیره‌ای است و افراد به راحتی نمی‌توانند وارد آن شوند. درصورتی که تئاتر مشهد به شدت نیازمند هوای تازه است. ما نیازمند حضور جوانان جویای نام تحصیل کرده‌ای هستیم که بتوانند این مسیر را قوی‌تر از گذشته در کنار پیشکسوتان ادامه دهند.

در ادامه حتما بخوانید لیاقت مردم مشهد، سالن‌های تئاتر بیشتر و بهتر است

رئیس مؤسسه آموزش عالی فردوس:
«نخست» فرصتی برای کشف دانشجویان تئاتر است

دکتر هاشم جلیلی، رئیس مؤسسه آموزش عالی فردوس، از ضرورت تعامل دانشجویان مشهد به عنوان یکی از اهداف جشنواره تئاتر دانشجویی نخست یاد می‌کند و می‌گوید: ما به دنبال این هستیم که شرایطی را برای تعامل دانشجویان دانشگاه‌های مختلف مشهد فراهم کنیم.

دانشجویان در فرصت‌های این چنینی می‌توانند از تخصص‌های تئاتری یکدیگر باخبر شوند، از این تخصص‌ها استفاده کنند و همچنین نقاط ضعفشان را از این طریق برطرف کنند. این یک فرصت بسیار ارزشمند برای دانشجویان رشته‌های مختلف است. برنامه ما این است که در ادامه و پس از چند دوره، جشنواره را در سطح ملی برگزار کنیم. 

او در ادامه با تأکید براینکه تئاتر نیز مانند بسیاری از رشته‌های هنری در مشهد خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، می‌گوید: سعی داریم فرصتی فراهم کنیم که دانشجویان بتوانند توانمندی‌های خود را در عرصه تئاتر نشان دهند. مؤسسه آموزش عالی فردوس با ۲۱۵۰ دانشجوی درحال تحصیل، ۲۸ کد رشته در مقاطع کاردانی تا کارشناسی ارشد دارد که به جز سه رشته، مابقی رشته‌ها هنری هستند. این مؤسسه از سال ۹۸ رشته ادبیات نمایشی را به رشته‌های خود اضافه کرده است. 

جلیلی می‌گوید: بسیاری از رشته‌های هنری که در این مؤسسه ارائه می‌شوند، در هیچ یک از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی شرق کشور وجود ندارند و ما برای پاسخ به نیاز علاقه‌مندان در مشهد و استان، آن‌ها را تأسیس کرده ایم. برای نمونه تا پیش از تأسیس رشته ادبیات نمایشی در مؤسسه آموزش عالی فردوس کسی که به این رشته علاقه داشت، یا باید از علاقه خود صرف نظر می‌کرد یا برای ادامه تحصیل باید به استان‌های دیگر می‌رفت. در نظر داریم دیگر رشته‌های هنری از جمله سینما را نیز تا مهر آینده به مجموعه اضافه کنیم.