خط سفید برای خبرنگاران ضرورت است

به گزارش شهرآرانیوز، نشست تخصصی «اینترنت سفید، چالش‌ها و فرصت‌ها» صبح دوشنبه (۱۷ آذر ماه ۱۴۰۴) با حضور بهروز بهزادی (مدیرمسئول و سردبیر روزنامه اعتماد)، دکتر اکبر نصراللهی (استاد دانشگاه و رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه) و بیژن مقدم (مدیرمسئول سایت تحلیلی الف) برگزار شد.

در این نشست، حاضران ضمن طرح مسئله، به بررسی و ارائه راهکار‌هایی در این زمینه پرداختند.

هشدار درباره هزینه‌های سنگین فیلترینگ گسترده

نصراللهی با بیان اینکه از ابتدا با فیلترینگ و شیوه اجرای آن در کشور مخالف بوده است، گفت: «پیش از فیلتر شدن تلگرام و اینستاگرام هشدار داده بودم که این سیاست پرهزینه و از اساس غیرقابل اجراست. همین اتفاق هم رخ داد؛ فیلترینگ از یک جهت اجرا شد، زیرا محدودیت‌هایی ایجاد کرد، اما از جهتی دیگر عملاً اجرا نشد، چون مردم همچنان به همان پلتفرم‌ها و حتی گسترده‌تر از قبل دسترسی پیدا کردند.»

او افزود: «نتیجه این سیاست، تحمیل هزینه‌های بسیار سنگین امنیتی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بر کشور بوده است. اگر از جنبه‌های اقتصادی بگذریم، تبعات فرهنگی آن غیرقابل جبران است. امروز کودکان و نوجوانان، به‌ویژه پس از دوران کرونا، با پوشش درس، مشق و دانشگاه، به همان محتوا‌هایی دسترسی دارند که پیش‌تر تنها بزرگسالان به آن دسترسی داشتند.»

این استاد ارتباطات با اشاره به پیامد‌های امنیتی فیلترینگ گفت: «وقتی افراد مختلف بدون محدودیت از فیلترشکن استفاده می‌کنند، به محتوا‌هایی دسترسی پیدا می‌کنند که نباید داشته باشند. از سوی دیگر، بسیاری از سرویس‌های جاسوسی در همین جنگ ۱۲روزه و پیش از آن، از طریق همین فیلترشکن‌ها افراد را جذب کرده‌اند؛ زیرا این ابزار‌ها عملاً درِ اطلاعات مردم را برای آنها باز می‌کند و خودشان هم آن را رایگان در اختیار کاربران قرار داده‌اند.»

نصراللهی افزود که مخالفت او با فیلترینگ به شکل و شمایل کنونی، به معنای موافقت با بی‌نظمی و بی‌قانونی در فضای مجازی نیست. او تأکید کرد که هیچ‌یک از کشور‌های اروپایی و آمریکایی نیز نتوانسته‌اند رؤیای «اینترنت کاملاً بدون فیلتر» را اجرایی کنند و در همه کشور‌ها نوعی از فیلترینگ اعمال می‌شود؛ با این تفاوت که نوع، میزان و زمان اعمال محدودیت متفاوت است.

به گفته وی، این محدودیت‌ها معمولاً در شرایط بحران اعمال می‌شود یا تنها برخی کاربران از دسترسی به شبکه‌های اجتماعی محدود می‌شوند، نه این‌که همه کاربران به‌طور یکسان مشمول فیلتر شوند.

آیا اینترنت بدون فیلتر در دنیا محقق شده است؟

اکبر نصراللهی درباره نحوه فیلترینگ در کشور‌های مختلف اظهار کرد: یک مؤسسه بین‌المللی در بررسی خود روی ۱۰۰ کشور تأکید کرده است ـ و نتایج آن با یک جست‌وجوی ساده قابل مشاهده است ـ که هیچ کشوری نتوانسته رویای «اینترنت بدون فیلتر» را محقق کند.

به‌گفته او، ممکن است نوع فیلترینگ در این کشور‌ها متفاوت باشد و عمدتاً در حوزه‌هایی مانند پورنوگرافی، حفاظت از کودکان و موضوعات مشابه اعمال شود.

وی افزود: چند روز پیش نیز استرالیا محدودیت‌هایی را برای استفاده کودکان از شبکه‌های اجتماعی وضع کرد و همچنین کمیسیون اروپا بخش‌نامه‌ای را به تصویب رسانده که در آن، موارد متعدد مربوط به اعمال محدودیت‌ها و چارچوب‌های نظارتی ذکر شده است.

در ادامه حتما بخوانید نماینده تهران: چه نهادی فیلتر می‌کند؟ | پاسخ شفاف لازم است

دفاع از دسترسی خبرنگاران به خط سفید/ امتیاز نیست، ضرورت است

نصراللهی با اشاره به بحث اینترنت سفید برای خبرنگاران تأکید کرد: خبرنگاران، همانند بسیاری از مشاغل حساس و غیرحساس، بنا بر نقش و وظایفی که بر عهده دارند، باید از مجموعه‌ای از تسهیلات، لوازم و خدمات برخوردار باشند.

وی توضیح داد که در این حوزه از «تسهیلات، خدمات و لوازم» سخن گفته می‌شود و نه «امتیازات»؛ همان‌گونه که برای پزشکان، اورژانس یا شرکت واحد به دلیل ماهیت مأموریتشان امکاناتی در نظر گرفته می‌شود، برای خبرنگاران نیز این موضوع یک ضرورت حرفه‌ای است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این تسهیلات به معنای رانت، ویژه‌کاری یا امتیاز دادن نیست و مضحک است که خبرنگاران امروز به ویژه‌خواری، امتیازطلبی یا سوءاستفاده متهم می‌شوند.

دکتر نصراللهی افزود: حتی نگرانی بزرگ‌تر آن است که رسانه‌های خارجی نیز از این فضا بهره‌برداری کرده و برای اعتبارزدایی از رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران ایرانی، آنها را با واژگانی همچون «مزدور» یا «حاکمیتی» توصیف می‌کنند.

انتقاد تند از سکوت و سیاسی‌کاری مسئولان

وی در ادامه تصریح کرد: نقد من متوجه افرادی است که خبرنگار نیستند، اما پشت عنوان خبرنگار پنهان می‌شوند؛ از اینترنت هوشمند گرفته تا دسترسی‌های خاصی که تا همین دیروز نیز وجود داشته است.

نصراللهی گفت: انتقاد من خطاب به کسانی است که با وجود حمایت از فیلترینگ و تلاش برای گسترش آن، خودشان از خط سفید برخوردار بوده و هستند؛ نه خبرنگاران و رسانه‌هایی که در جنگ روایت‌ها و مقابله با جریان تحریف و برای خروج از محاصره تبلیغاتی ـ بنا بر تعبیر مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم ـ ناگزیر از بهره‌گیری از این خدمات هستند.

او افزود: این مانند آن است که دست و پای فردی را ببندند و سپس از او بخواهند بجنگد. حال اگر کسی به هر انگیزه‌ای دست من را باز کرده باشد، منطقی نیست که بگویم دستم را هم ببندید، چون دست دیگران بسته است. هر فرد باید تا جایی که می‌تواند از امکانات موجود استفاده کند و در عین حال بکوشد امکان بهره‌مندی دیگران نیز فراهم شود.

نصراللهی تأکید کرد: چگونه می‌توان انتظار داشت در شرایطی که باید از محاصره تبلیغاتی خارج شد، با جریان تحریف مقابله کرد یا در جنگ روایت‌ها وارد شد، ابزار و لوازم لازم در اختیار نباشد؟ چنین رویکردی خلاف عقل و منطق است.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه با انتقاد از عملکرد مسئولان درباره موضوع اینترنت سفید اظهار کرد: با وجود احترامی که برای دولتمردان قائلم، آنان به‌جای شفاف‌سازی درباره اینترنت سفید و تلاش برای رفع فیلترینگ و فراهم کردن دسترسی عمومی به اینترنت در شرایط غیربحرانی، یا سکوت اختیار کردند یا مواضع سیاسی و محافظه‌کارانه گرفتند.

وی افزود: نتیجه این رفتار آن شد که به جای اصلاح ساختاری یک سیاست غلط، تا دیروز یا قربانی سکوت بودند یا قربانی سیاسی‌کاری. برخی نیز اساساً وجود اینترنت سفید را انکار کردند و اکنون با مواضع اخیر رئیس‌جمهور، می‌خواهند همان دسترسی محدود رسانه‌ها و خبرنگاران را نیز تبدیل به «امکان سفید» و در واقع حذف کنند؛ در حالی که این اقدام نقض غرض و نوعی تناقض است.

او با اشاره به سخنان رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه «فیلترینگ بدترین مشکل کشور است» ادامه داد: اگر فیلترینگ بدترین مشکل کشور است، برای حل آن باید گره را باز کرد، نه اینکه بخش‌های دیگری را نیز محروم‌تر کرد. عدالت آن نیست که همه از امکانات مساوی برخوردار باشند؛ عدالت یعنی هر فرد متناسب با نقش و وظایفی که دارد، از امکانات لازم بهره‌مند شود. اگر برخی از ابزار‌هایی مانند اسلحه یا لباس پلیس سوءاستفاده کرده‌اند، نباید همه را تنبیه کنیم.

وی تأکید کرد: آنچه نگران‌کننده‌تر است، موضع منفعلانه خود خبرنگاران و رسانه‌هاست. متأسفانه به جای دفاع از نقش حرفه‌ای خود، یا منکر موضوع شدند یا گفتند اطلاع نداشته‌اند. چرا سینه سپر نمی‌کنند؟ چرا تبیین نمی‌کنند که خبرنگاران برای خودشان امتیاز نمی‌خواهند؟

او ادامه داد: خبرنگاران نمی‌خواهند اسلحه داشته باشند یا اینترنت سفید به‌عنوان امتیاز ویژه بگیرند؛ این دسترسی برای آن است که بتوانند خدمات اطلاع‌رسانی را دقیق‌تر، سریع‌تر و کارآمدتر ارائه دهند، فعالیت رسانه‌های معارض و ضد مردم ایران را رصد کنند، بدانند در جنگ رسانه‌ای چه می‌گذرد، تعارضات و خط‌های تبلیغاتی طرف مقابل چیست و با شناخت دقیق از دشمن بتوانند عملیات رسانه‌ای مؤثر طراحی کنند. متأسفانه به‌جای این توضیح روشن، برخی یا انکار کردند یا درگیر ملاحظات سیاسی شدند.

منبع: ایسنا