«سرخ‌پوست» فیلمی که مهم است
درباره آخرین ساخته نیما جاویدی، کارگردان خراسانی که این روز‌ها در حال اکران است
شکیبا افخمی| عنوان کنایه آمیز «سرخ‌پوست»، حضور نوید محمدزاده با گریمی متفاوت و کارگردانی نیما جاویدی که با فیلم اولش، موفقیت‌های داخلی و بین‌المللی بسیاری به‌دست آورده است، همگی جزو عواملی بود که مخاطبان و منتقدان را مشتاق دیدن این فیلم در سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر کرد. با اولین اکران سرخ‌پوست در جشنواره فجر97، به‌سرعت تعریف‌ها و تمجیدها از ساخته دوم جاویدی، کارگردان خراسانی سینما، آغاز شد؛ تعریف‌هایی که حول اکران فیلمی متفاوت با معیارهای معمول سینمای ایران می‌‌چرخید. همین اخبار باعث شد تعداد علاقه‌مندان به تماشای دومین ساخته نیما جاویدی در طول 10روز جشنواره بیشتر و بیشتر شود، به‌طوری‌که صف‌هایی طولانی برای تماشای این فیلم بسته شد و سرخ‌پوست به یکی از فیلم‌هایی که بیشترین سئانس‌های فوق‌العاده را در طول جشنواره سی‌وهفتم داشت، تبدیل شد. حال بعد از گذشت چهار ماه از جشنواره فیلم فجر، اکران عمومی «سرخ‌پوست» در سینماهای سراسر کشور آغاز شده است؛ فیلمی که جاویدی در گفت‌وگوی خود با ایسنا، آن را برای همه سنین و خانواده‌ها مناسب معرفی کرده است. در گزارش پیش‌رو نگاهی می‌اندازیم به نحوه شکل‌گیری «سرخ‌پوست» و مسیر اکران این فیلم از جشنواره فجر تا اکران عمومی.
انتشار خبری درباره جابهجایی یک زندان به‌دلیل گسترش باند فرودگاه در یکی از شهرهای ایران، کافی بود تا جاویدی به ایده دومین فیلم بلند خود دست یابد. او در گفت‌وگوی خود با روزنامه شهرآرا در بهمن سال گذشته، در این‌باره گفته بود: «خبری بود در یکی از روزنامه‌ها که الان تاریخ دقیقش را نمی‌دانم. در یکی از شهرهای ایران تقریبا سه یا چهار سال پیش، بحثی بین فرودگاه و زندان آن شهر درمی‌گیرد؛ به‌دلیل آنکه انتهای باند زندان بوده، فرودگاه نمی‌توانسته است وسیع‌تر شود و درواقع زندان باید جابه‌جا می‌شده است. همین جدل میان فرودگاه و زندان -که هرکدام اصرار بر جابهجایی آن یکی دیگر داشته است- باعث یک دعوای رسانه‌ای شده بود که من هم مدتی دنبالش می‌کردم. آن زمان این اتفاق در حد همین یک خبر بود و گوشه‌ای در دفترم یادداشتش کرده بودم، تا اینکه آرام‌آرام همان خبر شد ایده‌ای که سرخ‌پوست را براساس آن نوشتم.»
به این ترتیب جاویدی فیلم‌نامه‌ای درباره یک زندان قدیمی در جنوب ایران که به‌دلیل مجاورت با فرودگاهِ درحال توسعه شهر درحال تخلیه است، نوشت. این کارگردان شخصیت اصلی داستانش را رئیس زندان، سرگرد نعمت جاهد، با بازی نوید محمدزاده تعریف کرد. جاهد به‌همراه مامورانش درحال انتقال زندانیان به زندان جدیدی هستند که متوجه می‌شوند یکی از زندانیان غیبش زده‌است؛ اتفاقی که ماجراهای سرخ‌پوست و تعقیب‌وگریز میان زندانی و رئیس زندان را شکل می‌دهد.
شخصیت نعمت جاهد، با بازی متفاوت و تحسین‌شده نوید محمدزاده، یکی از نقاط عطف فیلم سرخ‌پوست محسوب می‌شود. جاویدی درباره شکل‌گیری این کاراکتر در گفت‌وگوی خود با مهر گفته است: «من در مسیر پیدا کردن کاراکتر، متریال کمی داشتم؛ چون درحال نگارش فیلم‌نامه‌ای بودم که خودم اصلا هیچ تصویری از آن موقع نداشتم. سخت‌تر از آن هم اینکه در هیچ‌جای دنیا و در هیچ زمانی از مکان‌های امنیتی، تصویر و ویدئوی چندانی بیرون نمی‌آید، به‌طوری‌که یادم است به کتابخانه ملی هم سر زدم و متوجه شدم حتی کتاب هم در این‌باره کم است. درحالی‌که ناامید شده بودم، متوجه شدم یکی از خبرگزاری‌ها با یک رئیس زندان به نام تیمسار کورنگی که در دهه۴۰ این شغل را داشته، مصاحبه کرده است.»
جاویدی این سرهنگ را که در دهه40 هم‌سن‌وسال کاراکتر نعمت جاهد و رئیس زندان شهرستان‌ها بوده است، پیدا می‌کند و به‌گفته خودش، درنهایت می‌تواند بخشی از شخصیت نعمت جاهد را ازطریق مصاحبه با تیمسار کورنگی شکل دهد.
از دیگر نکاتی که جاویدی در روایت داستان خود درنظر گرفته است، زمان فیلم است. او داستانش را در 50سال پیش و دوره پهلوی روایت می‌کند. بنا به گفته‌های جاویدی در نشست خبری «سرخ‌پوست» در جشنواره فیلم فجر، او این دوره را به‌دلیل نبود دوربین‌های مداربسته در زندان‌ها انتخاب کرده است.
سرانجام با پیش‌تولید دوماهه و انتخاب بازیگرانی چون نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار، ستاره پسیانی، آتیلا پسیانی و حبیب رضایی سرخ‌پوست به مرحله فیلم‌برداری رسید. جاویدی در برنامه «هفت» بهمن سال گذشته، درباره روند فیلم‌برداری «سرخ‌پوست» گفته بود: «برای سرخ‌پوست، 74جلسه فیلم‌برداری برگزار کردیم. در احمدآباد مستوفی در یک سوله بزرگ، زندان را ساختیم؛ حدود سه ماه درگیر ساخت‌‌وساز بودیم. بخشی از فیلم هم جلوه‌های ویژه دارد که بعد به کار اضافه شد. بخش مهم این جلوه‌های ویژه، سکانس‌های مربوط به فرودگاه بود.»
راهیابی به جشنواره
14دی97 با اعلام نام فیلم‌های راه‌یافته به بخش سودای سیمرغ جشنواره سی‌وهفتم مشخص شد که «سرخ‌پوست» با 21فیلم دیگر رقابت خواهد کرد. حضور فیلم‌هایی چون «متری شیش‌ونیم» سعید روستایی، «شبی که ماه کامل شد» نرگس آبیار، «ماجرای نیم‌روز، رد خون» محمدحسین مهدویان و «غلام‌رضا تختی» بهرام توکلی درکنار «سرخ‌پوست»، خبر از رقابتی سخت و نزدیک می‌داد.
اما ساخته نیما جاویدی از همان اکران‌های اولش موردتوجه منتقدان و علاقه‌مندان به سینما قرار گرفت و درمیان نقدهای منتشرشده، کمتر نقد منفی از این فیلم سینمایی دیده شد.
مسعود فراستی، منتقدی که به سخت‌گیری معروف است، در برنامه هفت درباره این فیلم گفت: «کارگردان از ملبورن به سرخ‌پوست رسیده است؛ به نظرم فاصله این دو فیلم چهار سال نیست، ۱۰سال است. ملبورن بد بود و سرخ‌پوست خوب است. نمای شروع فیلم هولناک است. با یک نما، هم فضای فیزیکی و هم شیمیایی را می‌فهمیم. یک فیلم هولناک؛ به نظرم از بهترین شروع‌های فیلم‌های ایرانی است و این اتفاقات خوب سینمایی در زندان ادامه می‌یابد.»
سعید قطبی‌زاده، دیگر منتقد سینما، نیز در همین برنامه نظرش را درباره «سرخ‌پوست» این‌گونه بیان کرد: «در سرخ‌پوست با ژانر فرار از زندان طرفیم اما اینجا با یک نوع متفاوت طرفیم. فیلمی که جاویدی ساخته است، فرار از زندان در آن برای مخاطب «خبر» است، هم برای ما و هم برای مسئول زندان. ما هرگز فراری را نمی‌بینیم. کاراکتر اصلی هم انگیزه شخصی دارد، هم کششی اخلاقی به زندانی بی‌گناه فراری. جست‌وجو درباره این موضوع، تبدیل به قهرمان شدن می‌شود. پایان‌بندی به‌شدت درست است. لحظه پایانی، لحظه‌ای است که قهرمان شکل می‌گیرد.»
از دیگر نقدهایی که در ایام جشنواره فیلم فجر درباره سرخ‌پوست منتشر شد، می‌توان به نقد محمدرضا مقدسیان اشاره کرد. این منتقد سینما سرخ‌پوست را یکی از آثار سینمایی تولید دسته‌کم یک دهه اخیر دانست. به گفته او سرخ‌پوست فیلمی قصه‌گوست که از همه جهاتِ فیلم‌سازی از طراحی صحنه و لباس گرفته تا فیلم‌برداری، نورپردازی، جلوه‌های ویژه بصری و البته بازی و کارگردانی، تداعی‌کننده آثار سینمای کلاسیک است. باتوجه‌به تمام نقدهای مثبت و استقبال خوب مردم از سرخ‌پوست، انتظارات برای درخشش این فیلم در اختتامیه جشنواره فیلم فجر افزایش یافت.
مجید مطلبی تهیه‌کننده سرخ‌پوست نیز در گفت‌وگویی با سلام‌سینما در ایام جشنواره فیلم فجر، دلیل همکاری خود با نیما جاویدی را این‌گونه بیان کرده بود: زمانی که آقای جاویدی فیلم‌نامه «سرخ‌پوست» را به من پیشنهاد کرد، احساس کردم جای فیلمی با این شکل و شمایل در سینما خالی است. از این رو، تمام تلاشمان را هم کردیم که این فیلم به بهترین شکل ساخته شود. امیدوارم نتیجه داده باشد.
او همچنین همکاری با جاویدی را درجه‌یک دانست و چالش بزرگ ساخت «سرخ‌پوست» را سخت و پر‌زحمت بودن آن برای همه عوامل معرفی کرد.
این فیلم برای دریافت سیمرغ در بخش‌های بهترین طراح صحنه، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلم‌نامه، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم کاندیدا شد اما درنهایت باتوجه‌به اقبال هیئت داوران به «شبی که ماه کامل شدِ» نرگس آبیار و اختصاص 6سیمرغ بلورین به این فیلم، ساخته جاویدی در هیچ‌یک از بخش‌هایی که نامزد شده بود، جایزه نگرفت و تنها جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود کرد.
در این بین نکته جالب توجه، آمارِ رای مردمی به سرخ‌پوست بود. این فیلم تنها با اختلافی 2درصدی با متری شیش‌ونیم، در رده دوم آرای مردمی قرار گرفت. این اتفاق درحالی بود که فیلم نرگس آبیار، رتبه چهارم آرای مردمی را به خود اختصاص داد.
فصل جدید اکران
جشنواره فیلم فجر با تمام فرازونشیب‌هایش به پایان رسید و «سرخ‌پوست» در اکران عید فطر در یکی از بهترین زمان‌های اکران روی پرده رفت. این‌بار هم سرخ‌پوست با «شبی که ماه کامل شد» رقیب شد. این دو فیلم درکنار «ما همه با هم هستیم» کمال تبریزی و «دختر شیطان» قربان محمدپور از 15خرداد درقالب فیلم‌های اکران عید فطر به روی پرده رفت؛ فیلم‌هایی که بعد از دوره رکود سینما در ماه رمضان، توانستند بار دیگر باعث رونق سالن‌های سینما شوند.
«سرخ‌پوست» از آغاز اکرانش تا به امروز، فروش چشمگیری داشته است. این فیلم در مشهد تا روز جمعه 24خرداد، توانسته است به فروش 260میلیون و 95هزار تومان دست پیدا کند. همچنین فروش این فیلم در کشور به 2میلیارد و 860میلیون تومان رسیده است، این درحالی است که «شبی که ماه کامل شد» با اختلاف اندک و فروشی 3میلیارد و 100میلیون تومانی، بالاتر از «سرخ‌پوست» قرار گرفته است.
فروشی که خیلی‌ها، آن را ناشی از ناعادلانه بودن نحوه اکران و سئانس‌های بیشتر «شبی که ماه کامل شد» نسبت‌به «سرخ‌پوست» می‌دانند؛ اتفاقی که واکنش نوید محمدزاده را نیز به‌همراه داشت. این بازیگر در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «گفتیم چرا تعداد سئانس‌های «متری شیش‌ونیم» کمتره،گفتند چون تایم فیلم بالاست. الان که تایم «سرخ‌پوست» 90دقیقه است، چرا تعداد سئانسش کمتره؟ تایم بهونه است؛ بگین موضوع چیزهای دیگر است.»
حال باید دید در ادامه اکران آیا فیلم نیما جاویدی که در جشنواره فجر، اقبال بیشتری را نسبت‌به «شبی که ماه کامل شد» از نظر تماشاگران به‌دست آورده بود، می‌تواند سالن‌ها و سئانس‌های بیشتری را به خود اختصاص دهد یا خیر.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
