شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ در پانزدهمین دوره جشنواره مردمی «فیلم عمار» که از جمعه (۷ دی ۱۴۰۳) در تهران آغازبه کار کرده است، شاهد حضور پررنگ فیلم سازان مشهدی هستیم که در آثارشان به موضوعات روز ایران و دنیا پرداختهاند و روایتهایی متفاوت با محوریت تاریخ، فرهنگ، جامعه و سیاست را به تصویر کشیدهاند.
از میان آثار مستندی که به عنوان نمایندگان شهرمان به این دوره از جشنواره راه پیدا کردهاند، میتوان به «سرطاناجتماع (قاچاق سوخت-سوت زنی-ماده۱۰۰)» و «خاک مادر» به کارگردانی محسن اسلام زاده، «سه روز قبل پرواز»، «پشت کوههای علی زنگی» و «نفس» به کارگردانی علیرضا باغشنی، «هدف اکبر» ساخته حسیننژادموسی و «پرواز از گلزار» به کارگردانی محسن عقیلی اشاره کرد.
همچنین در بخش داستانی هم آثاری مثل «باباباتم حرفبزن» ساخته مسعود دهنوی، «بانک آب» به کارگردانی داوود نجف زاده، «پای پرواز» ساخته روح ا... جلالی طلب، «در برابر چشم ها» به کارگردانی مهدی سرگلزائی، «ردپا» به کارگردانی مصطفی اعلمی، «نشانه» ساخته سعید ولی زاده و «پیام» به کارگردانی سعید ملتجی به نمایش درخواهند آمد. ما در این گزارش به سراغ سه فیلم ساز شهرمان رفتهایم که در پانزدهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار حضور دارند و با آنها درباره ویژگیهای آثارشان گفتوگو کردهایم.
علیرضا باغشنی با سه مستند در جشنواره عمار امسال حضور دارد. مستند «نفس» که در بخش جنگ فرهنگی به نمایش درمی آید، با محوریت موضوع سقط جنین ساخته شده است. باغشنی باتوجه به نگرانیهایی که در حوزه جمعیت کشور وجود دارد، سراغ این موضوع رفته و در مستندش فعالیتهای خانمی در نیشابور را به تصویر کشیده که تا امروز پانصد جنین سالم را از سقط حتمی نجات داده است.
مستند «نفس» پیش از این در دو رویداد دیگر هم به نمایش درآمده و توانسته بود جایزه «ایران جوان» جشنواره «سینماحقیقت» و جایزه ویژه دبیر جشنواره تلویزیونی مستند را از آن خود کند. به گفته باغشنی، این مستند به یک پویش در کشور تبدیل شده و تأثیرات و برکات خوبی داشته است که به واسطه آن چندین جنین از سقط نجات پیدا کردهاند.
«پشت کوههای علی زنگی» دیگر مستند این کارگردان به بخش «جمهور پیروز» پانزدهمین دوره جشنواره عمار راه پیدا کرده است. این اثر پرترهای از زندگی حسن بسک آبادی، بهترین پزشک فوق تخصص نوزادان در ایران، است که از دل زندگی روستایی و سخت به این نقطه از پیشرفت علمی رسیده است. باغشنی میگوید این مستند پرتره را به واسطه آنکه سوژه آن بهترین متخصص اطفال ایران است و برای درمان بیماران به کشور بازگشته، تولید نکرده، بلکه قصد داشته رسیدن به این نقطه از پیشرفت علمی از دل یک منطقه روستایی و خانوادهای بی سواد را به تصویر بکشد.
به نظر او اگر مستند «پشت کوههای علی زنگی» که پیش از این در جشنواره حقیقت امسال هم روی پرده رفته بود، برای قشر محروم جامعه نمایش داده شود، میتواند خیلی از بهانههایی را که در این مناطق به دلیل کمبودها وجود دارد، کنار بزند و افراد را به سمت پیشرفت سوق دهد.
باغشنی علاوه بر مستندهای «نفس» و «پشت کوههای علی زنگی»، با مستندی دیگر هم در جشنواره عمار امسال حضور دارد؛ مستندی به نام «سه روز قبلپرواز» که به بخش «روایت پیشرفت» راه پیدا کرده و روایتی از سه روز قبل شهادت شهید رئیسی و آخرین سفر استانی ایشان به مازندران و بازدید از روستای خرماکلا را به تصویر میکشد.
این فیلم ساز که به مستندسازی به عنوان تریبونی برای انتقال پیامهای ایدئولوژی انقلاب اسلامی نگاه میکند، یادآور میشود: من زمانی که خبر شهادت شهید رئیسی را شنیدم، دوست داشتم کاری برایشان انجام دهم. ازاین رو به آخرین روستایی که ایشان سفر کرده بود، رفتم تا آخرین تعاملاتی را که با مردم و اهالی روستا داشتهاند، روایت کنم.
به نظر باغشنی، تا امروز در ساخت مستند برای شهید رئیسی حرکت جدی صورت نگرفته و همین تعداد آثار اندکی هم که تولید شده، به صورت خودجوش بوده است. او باور دارد برای ساخت مستند درباره فردی مخلص و مردمی همچون شهید رئیسی باید مجموعههای مختلف پای کار بیایند تا ایشان به عنوان الگو در جامعه معرفی شوند.
باغشنی که در سالهای گذشته حضور پررنگی در جشنواره عمار داشته، درباره این رویداد نیز بیان میکند: جشنواره عمار برای هر فضای رسانهای که میتواند در خدمت و انقلاب باشد، بخشی را تعریف کرده است و به صورتی بسیار گسترده برگزار میشود. جشنواره جامعی که میزبان آثار افراد مختلفی است از یک دانش آموز ساده روستایی بگیرید تا یک فیلم ساز حرفهای.
او اکرانهای مردمی عمار در شهرها و روستاهای مختلف و پای کارآوردن شبکههای تلویزیونی را از دیگر ویژگیهای متفاوت این رویداد میداند و میگوید: جشنواره عمار همان طور که در حوزه مردمی هر سال توسعه پیدا میکند و اتفاقات خوبی را رقم میزند، باید تلاش کند بهتر به فضای حرفهای هم وارد شود و با فیلم سازان حرفهای تعاملش را بیشتر کند تا تنور جشنواره داغتر شود.
محسن عقیلی با مستند «رؤیای صادقه» با نام قبلی «پرواز از گلزار» در بخش «آرمان روح ا...» پانزدهمین دوره جشنواره عمار حضور دارد. اثری که به حادثه تروریستی رخ داده در گلزار شهدای کرمان، هم زمان با برگزاری مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی در سال گذشته میپردازد.
عقیلی مراحل پژوهش این مستند را هم زمان با چهلم شهدای حادثه در سال ۱۴۰۲ آغاز کرده و از اواخر خرداد امسال نیز فیلم برداری کار را کلید زده است. او در مستند پنجاه دقیقهای «رؤیایصادقه»، حادثه تروریستی گلزار شهدا را از زاویه دید کادر درمان، هلال احمر، نیروهای امداد و اورژانس و همچنین یکی از خانوادههای آسیب دیده و مجروح روایت کرده است.
عقیلی با اشاره به زوایای امنیتی و انسانی این گونه حوادث، میگوید تلاش کرده است در مستندش ابعاد انسانی را نشان دهد و خیلی به مسائل امنیتی نپردازد. با وجود این، بازهم با چالشهای زیادی روبه رو شده است.
این مستندساز ادامه میدهد: وقتی روی سوژه امنیتی دست میگذارید، حتی اگر ثابت کنید که میخواهید به جنبههای انسانی اتفاق بپردازید، بازهم با چالش روبه رو میشوید، با وجود این، اگر ارگانها به ویژه دانشگاه علوم پزشکی کرمان بهتر همکاری میکردند، ما میتوانستیم زحمات کادر درمان و مشکلاتی را که داشتند، بهتر به تصویر بکشیم.
او با اشاره به رکوردی که بیمارستانهای کرمان در رسیدگی به مصدومان حادثه ثبت کردهاند، میگوید: در ایران ساخت دو نوع مستند سخت است، یکی مستند امنیتی و دیگری مستند آرشیوی که اثر ما در هر دو دسته قرار میگیرد. ازاین رو، مراحل کارمان، کمی سخت و طولانی شد و نتوانستیم برخی تصاویر آرشیوی را به دلیل مسائل امنیتی داشته باشیم.
عقیلی در ادامه صحبت هایش از پخش مستند «رؤیای صادقه» در کرمان هم زمان با سالگرد این اتفاق خبر میدهد و بر ضرورت ساخت آثار دیگری از حادثه تروریستی گلزار شهدای کرمان تأکید میکند. به گفته او، باید به وجه امنیتی این اتفاق پرداخته شود، چون هنوز برای مردم دلایل و جزئیات این اتفاق مبهم است.
این فیلم ساز میگوید: اگر ما به این مسائل نپردازیم، دشمن از طریق رسانه هایش سؤالات مردم را به شیوه دل خواهش جواب میدهد. من از روزی میترسم که آنها زودتر جواب بدهند و روایت اول شوند!
در ادامه، نظر این فیلم ساز را درباره جشنواره عمار و ویژگی هایش میپرسیم که میگوید: جشنواره عمار در یک دورهای خیلی خوب بود و پلههای رشد و پیشرفت را چندتاچندتا طی میکرد، اما الان دست کم پنج شش سالی میشود که درجا میزند. ازاین رو من احساس میکنم بدنه فکری و اجرایی آن به پوست اندازی نیاز دارد.
او که معتقد است مسئولان برگزارکننده جشنواره عمار نباید فقط به محتوای آثار نگاه کنند، یادآور میشود: برای جشنواره عمار فقط محتوا مهم است و به ساختار، فرم و جنبههای فنی و هنری کار توجه نمیکند. همین موضوع هم به نقطه ضعفش تبدیل شده است. از سوی دیگر، نقطه قوت این جشنواره داشتن اکرانهای مردمی است. درواقع آثار ما بدون اینکه خودمان زحمت بکشیم، در دورترین روستاهای کشور اکران میشوند و به دست مخاطب میرسند.
مهدی سرگلزائی با فیلم «در برابر چشم ها» به بخش کوتاه داستانی جشنواره عمار راه پیدا کرده است؛ فیلمی ۱۰ دقیقهای درباره یک خانواده فلسطینی که در کرانه باختری زندگی میکنند و منتظر کمکهای سازمان ملل هستند، اما درنهایت بی کفایتی این نهاد را میبینند و ناامید میشوند. در این فیلم ابتسام بغلانی که پیشتر در سریال «سقوط» جلو دوربین رفته بود، با سامان سیفی پور و سلام خطیب به ایفای نقش پرداخته است.
به گفته سرگلزائی فیلم نامه «در برابر چشم ها» در باشگاه فیلم رویش تأیید شده و حدود دو ماه پیش به تهیه کنندگی سجاد انتظاری در مشهد جلو دوربین رفته است.
او با اشاره به اینکه بازیگران فیلمش به زبان فلسطینی صحبت میکنند، یادآور میشود: زبان عربی کشور ما با زبان عربی که در بخشی از فلسطین و لبنان و سوریه استفاده میشود، متفاوت است. ازاین رو، ما در روند ساخت فیلم با چالشهایی روبه رو و مجبور شدیم سر صحنه فیلم برداری مترجم بیاوریم تا بر نحوه ادای دیالوگها نظارت کند.
این فیلم ساز از جلوههای ویژه «در برابر چشم ها» به عنوان یکی دیگر از مراحل سخت کارش یاد میکند و میگوید: ما در این فیلم به جلوههای ویژه زیادی نیاز داشتیم تا بتوانیم فضای جنگ در فلسطین را برای مخاطب تداعی کنیم.
او که باور دارد در یک سال گذشته کار چندانی برای فلسطین تولید نشده است، یادآور میشود: آثار کمی که دراین باره ساخته شده است، خیلی کلیشهای و شعارگونه بودند. این آثار بیشتر برای مصرف داخلی مناسب هستند و امکان انتشار در سطح بین المللی را ندارند.
سرگلزائی که اولین حضورش در جشنواره عمار را تجربه میکند، درباره این رویداد نیز میگوید: یکی از ویژگیهای مهم جشنواره عمار، مردمی بودنش است. مسئولان این رویداد به پخش آثار بسیار اهمیت میدهند و فرصتی را فراهم میکنند تا فیلمهای کوتاه را همه مردم ببینند؛ درحالی که جشنوارههای دیگر به نمایش آثار در سالنهای سینما بسنده میکنند.