نگاهی به چالش‌های طرح تلفیق تحصیل دانش‌آموزان استثنائی در مدارس عادی
طرح تلفیق تحصیل دانش آموزان استثنائی در مدارس عادی تا رسیدن به یک هم زیستی مطلوب، فاصله دارد.
پروانه رحمتی | شهرآرانیوز؛ چند سالی است که در آموزش‌وپرورش با هدف ارتقای کیفیت آموزشی و اجتماعی استثنایی، طرحی به نام طرح تلفیقی در حال اجرا شدن است. براساس این طرح، دانش‌آموزان دارای معلولیت جسمی و حرکتی که شرایط حضور در مدارس عادی را دارند، به مدارس معمولی معرفی می‌شوند تا درکنار دیگر دانش‌آموزان به تحصیل بپردازند؛ اگرچه این طرح گامی مثبت در راستای ایجاد هم‌زیستی و انسجام اجتماعی میان دانش‌آموزان است، با چالش‌های جدی روبه‌روست.
طرح تلفیقی؛ نیازمند فرهنگ پذیرش
برای بررسی بیشتر موضوع به یکی از مدارس مشهد که این طرح در آن اجرا می‌شود، رفتیم و هم زمان با ساعات آغازین یک روز تحصیلی، جلو در مدرسه منتظر ماندیم تا با والدین این بچه‌ها صحبت کنیم. مبینا نابیناست و در مدرسه‌ای غیردولتی درس می‌خواند. مادر او دل پری دارد و مشکلات این بچه‌ها و خانواده هایشان در طول تحصیل را چنین شرح می‌دهد: بچه‌های نابینا در مدارس عادی با مشکلات بی شماری دست وپنجه نرم می‌کنند؛ هم از نظر امکانات و نیاز‌های آموزشی مخصوص معلولان و هم از نظر پذیرش اجتماعی افراد معلول در جامعه. مدارس ما اعتمادی به توانمندی بچه‌ها و دانش آموزان معلول ندارند.
او ادامه می‌دهد: فضا‌های آموزشی باید فرهنگ سازی جامعه برای پذیرش افراد معلول را در دستورکار قرار دهند. هم اکنون در سیستم آموزشی ما اگر خانواده‌های دارای فرزند معلول، توان مالی خوبی داشته باشند، آن بچه معلول می‌تواند از نگاه برابر در جامعه برخوردار شود، اما اگر چنین نباشد، متأسفانه افراد عادی را درمیان خود نخواهند پذیرفت.
این شهروند در ادامه با اشاره به ثبت نام دانش آموزان معلول می‌گوید: متأسفانه خیلی وقت‌ها موقع ثبت نام، توانایی بچه‌ها درنظر گرفته نمی‌شود. حضور بچه‌ها در سیستم تلفیقی برای اجتماعی شدن آن‌ها انجام می‌شود ولی خروجی کار از هدف اصلی فاصله زیادی دارد.
این بچه‌ها اولین مشکلی که برای ثبت نام دارند، این است که در همان ابتدا با دیده شک و تردید مدیر مدرسه مواجه می‌شوند که آیا این بچه می‌تواند در محیط عادی درس بخواند؟ در بیشتر مواقع، مدیر مدرسه توصیه می‌کند که «بهتر است فرزندتان در مدارس استثنایی درس بخواند!». وقتی مدیر یک نظام آموزشی دولتی در سطح مدرسه از این موضوع استقبال نمی‌کند، چاره‌ای نداری مگر آنکه فرزندت را به یک مدرسه خصوصی بفرستی.
ضربه روحی شدید به دانش‌آموز
شهروند دیگری که فرزندش نابیناست و در همین مدرسه درس می‌خواند، از مشکلاتی می‌گوید که دانش آموز معلول پس از ورود به مدرسه، با آن‌ها روبه رو می‌شود: وقتی بچه‌ای وارد سیستم فراگیر می‌شود، نیاز به یک معلم رابط دارد. اما متأسفانه آموزش وپرورش استثنایی، معلم رابط به مدارس خصوصی نمی‌دهد.
معلم رابط پلی است میان دانش آموز معلول با آن محیط؛ چه از لحاظ آموزشی، چه از لحاظ فرهنگ سازی. مشکل دیگر این است که کودکان معلول، ضربه‌های روحی شدیدی از طرف هم کلاسی هایشان می‌خورند. فرزندم پس از ششم دبستان به مدارس عادی رفت، اما از سمت هم کلاسی هایش پذیرش نمی‌شد.
او تمام تلاشش را می‌کرد تا با نمرات عالی توانمندی اش را ثابت کند و شاگرداول کلاس هم بود، اما بچه‌های عادی نمی‌توانستند قبول کنند که یک دانش آموز معلول از آن‌ها برتر است و این آغاز رفتار‌های خصمانه آن‌ها بود. فرزند من اغلب اوقات با تن کبود به خانه می‌آید؛ چراکه هم کلاسی هایش عمدا به او تنه می‌زنند. یک مدرسه واقعا نیاز به معلم رابط دارد.
آموزش ۱۰۰۰۰ دانش آموز با طرح تلفیقی
برای یافتن راهی به منظور حل مشکلات این قشر از جامعه، به سراغ مدیر آموزش وپرورش استثنایی خراسان رضوی رفتیم. جواد روحانی تعداد دانش آموزان دارای معلولیت مشهد را چیزی حدود ۴هزارو ۸۰۰ نفر اعلام می‌کند و می‌گوید که این تعداد از دانش آموزان در مدارس استثنایی درس می‌خوانند.
وی ادامه می‌دهد: در طرح تلفیقی فراگیر، تقریبا حدود ۱۰هزار دانش آموز حضور دارند که دارای مشکلات ویژه یادگیری هستند. آن‌ها مشکلات جسمی حرکتی دارند یا آسیب دیدگی بینایی یا شنوایی، و تعداد خیلی کمی از آن‌ها اوتیسم خیلی خفیف دارند که در مدارس عادی درس می‌خوانند.
به گفته روحانی، طیف گروه جسمی حرکتی و آسیب دیدگی بینایی و شنوایی حدود ۲هزارو ۴۵۰ دانش آموز را در بر می‌گیرد و بقیه آن‌ها دارای مشکلات ویژه یادگیری‌اند که از خدمات مرکز جامع سنجش، آموزش و توان بخشی و مداخله به هنگام رشد تربیتی استفاده می‌کنند.
رئیس آموزش وپرورش استثنایی استان درباره معلم رابط این مدارس نیز می‌گوید: در گروه‌های آسیب دیده بینایی و شنوایی و همچنین گروه‌های جسمی حرکتی و اختلال رفتاری و اوتیسمی که در حد متوسط و شدید هستند، معلم رابط داریم که این افراد باتوجه به نیاز، سامان دهی می‌شوند.
او یادآوری می‌کند: معلم رابط می‌تواند در قالب کلاس‌های جبرانی و آموزشی برای این دانش آموزان در کلاس حاضر شود. همچنین گاهی معلمان رابط برای سرکشی از این دانش آموزان به مدارس پذیرا می‌روند و از نزدیک وضعیت آن‌ها را بررسی می‌کنند.
روحانی درباره مدارس پذیرا نیز توضیح می‌دهد: هم اکنون دو نوع مدرسه داریم که یکی مدرسه پشتیبان است و دیگری مدرسه پذیرا. مدارس پشتیبان، مدارس استثنایی همان منطقه هستند که خودمان مشخص کرده‌ایم یا اینکه معلول در گروه خاصی است که حمایت می‌شود و مدرسه پذیرا هم مدرسه‌ای است که دانش آموز دارای معلولیت در آنجا تحصیل می‌کند.
وی می‌افزاید: برخی تسهیلاتی که بچه‌ها چه از لحاظ آموزشی یا محتوایی و چه از لحاظ فیزیکی در مدرسه نیاز دارند، نیز با هماهنگی‌های لازم با مدرسه و معلم پذیرا فراهم می‌شود و معلم رابط پیگیری می‌کند و تا جایی که بشود، مشکل را رفع می‌کنیم.
روحانی همچنین درباره کمک هزینه‌های توان بخشی می‌گوید: این هزینه‌ها معمولا از خود سازمان آموزش وپرورش استثنایی کشور به عنوان یک بسته حمایتی و توان بخشی، هرساله تصویب می‌شود که ما معمولا دانش آموزان را براساس نیازمندی تقسیم بندی می‌کنیم و خانواده‌های نیازمند را در اولویت قرار می‌دهیم و براساس آن، هزینه‌های توان بخشی مثل گفتاردرمانی، کاردرمانی یا بخشی از هزینه‌های تهیه سمعک، ویلچر و واکر را تا سقف معینی به خانواده‌ها پرداخت می‌کنیم.
رئیس آموزش وپرورش استثنایی استان درباره امکانات این مجموعه برای دانش آموزان استثنایی هم می‌گوید: سعی کردیم برای دانش آموزان استثنایی، فضای آموزشی استاندارد را ایجاد کنیم که در خیلی از مناطق و نواحی، این فضا‌ها از لحاظ استاندارد، امکانات برایشان فراهم شده است. در برخی مناطق و شهرستان‌ها نیز این امکانات ویژه آموزشی درحال تکمیل است؛ چه از لحاظ فضای آموزشی و فیزیکی و چه از نظر محتوایی مانند مناسب سازی‌های سخت افزاری و نرم افزاری.
تألیف ۳ جلد کتاب، ویژه بچه‌های اوتیسم
روحانی بیان می‌کند: در بخش سخت افزاری که همان امکانات فیزیکی مدرسه است، مناسب سازی برای معلولان جسمی و حرکتی پیش بینی و اجرا شده است و بخش نرم افزاری هم بخش محتوایی کتاب‌های دانش آموزان است که مناسب سازی‌های مختلف در محتوای آموزشی دانش آموزان صورت گرفته است؛ به خصوص برای بچه‌های اوتیسم که امسال سازمان آموزش وپرورش استثنایی کشور برای دوره پیش دبستانی سه جلد کتاب تألیف کرده است.
وی ادامه می‌دهد: برای محتوای بچه‌های ناشنوا نیز در خراسان رضوی مناسب سازی‌هایی شده است و به روش شنیداری کلامی یا (ای وی تی) AVT با بچه‌ها کار می‌کنند.
روحانی در ادامه، با اشاره به تعداد مدارس مخصوص دانش آموزان استثنایی، بیان می‌کند: درحال حاضر ۲۵۵فضای آموزشی در کل استان خراسان رضوی و حدود هفتاد مرکز جامع سنجش و مدرسه استثنایی در مشهد داریم. بیش از ۱۴۰۰مدرسه عادی یا پذیرا هم در مشهد وجود دارد که پذیرای دانش آموزان با نیاز ویژه هستند.
رئیس آموزش وپرورش استثنایی استان می‌گوید: مهم‌ترین دغدغه ما، ایاب وذهاب دانش آموزان استثنایی است. با توجه به هزینه سنگین ایاب وذهاب دانش آموزان استثنایی، باید تمام نهاد‌ها ازجمله شهرداری و نهاد‌هایی که در این باره مسئولیت‌های اجتماعی دارند و همچنین خیران، کمک کنند تا ما بتوانیم پوشش تحصیلی مان را بیشتر کنیم؛ البته خراسان رضوی در پوشش تحصیلی و جذب نوآموزان و دانش آموزان استثنایی رتبه اول کشوری را دارد، اما ازسویی فقط حدود ۱۰درصد پوشش تحصیلی استثنایی کشوری مربوط به این استان است و امیدواریم با همکاری سازمان‌های مربوط، این مشکلات و دغدغه‌ها کاهش یابد تا جامعه به مکان بهتری برای این افراد تبدیل شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
