مردم دوباره به داوری جشنواره فیلم فجر بازگشتند

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را می‌توان یکی از مهم‌ترین جوایزی دانست که در طی سالیان گذشته در جشنواره فیلم فجر اهدا می‌شده است. سیمرغی که سال ۱۳۷۶ و دوره شانزدهم به جشنواره اضافه شد و اهدای آن تا سال ۱۳۹۹ و دوره سی ونهم ادامه پیدا کرد.

این سیمرغ، هم برای مردم و هم برای سینماگران اهمیت بسیاری داشت. برای مردم از این بابت مهم بود که می‌توانستند در مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور تأثیرگذار باشند و برای فیلم سازان نیز اهمیت داشت، چون می‌توانستند متناسب با واکنش تماشاگران برای اکران عمومی آثارشان برنامه ریزی کنند. 

درواقع سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، نظر مردم جامعه را درباره فیلم‌های بخش مسابقه نشان می‌داد که در بیشتر دوره‌ها متفاوت از نظر داوران بود. با وجود اهمیت سیمرغ مردمی از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ این جایزه به دلیل نبود شرایط رأی گیری عادلانه، اهدا نشد. در واقع در این سه دوره به جای حل مشکل و تعریف سازوکار شفاف برای دریافت آرای مردمی، صورت مسئله پاک شد تا جشنواره مهم‌ترین ویژگی خود یعنی مردمی بودن را از دست بدهد. 

اما حالا بعد از سه سال، برگزارکنندگان جشنواره چهل وسوم از بازگشت سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران با شرط برطرف شدن مشکلات زیرساختی خبر داده‌اند. ما به بهانه اهدای دوباره این جایزه در جشنواره، ۱۰ فیلمی را که در طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ سیمرغ مردمی را دریافت کرده‌اند، مرور و میزان استقبال از آن‌ها در اکران عمومی را بررسی کرده‌ایم.

استقبال مردم از نخستین ساخته پیمان معادی

در سی امین دوره جشنواره فیلم فجر، سیمرغ مردمی به فیلم «برف روی کاج ها» نخستین ساخته سینمایی پیمان معادی، رسید. فیلمی اجتماعی درباره موضوع خیانت که از نظر هیئت داوران جشنواره حتی شایسته نامزدی در بخش بهترین فیلم جشنواره نبود، اما به نظر مردم از فیلم‌های «روز‌های زندگی» و «ضدگلوله» که دیپلم افتخار بخش بهترین فیلم را از آن خود کردند، جذاب‌تر محسوب می‌شد.

«برف روی کاج ها» با وجود آنکه فیلم مورد علاقه مردم بود برای اکران عمومی با مشکل ممیزی روبه رو شد و در نهایت پس از کش وقوس‌های فراوان در سال ۱۳۹۲ روی پرده سینما‌های کشور رفت، آن هم در شرایطی که سینما‌های حوزه هنری اکرانش را تحریم کرده بودند. شاید به همین دلیل هم نتوانست آن چنان که باید دیده شود. «برف روی کاج ها» در آن سال با جذب بیش از ۱۸۴ هزار تماشاگر در کسب رتبه سیزدهم جدول فروش قرار گرفت.

سیمرغ مردمی برای دو فیلم

در دوره سی ویکم، فیلم‌های «حوض نقاشی» به کارگردانی مازیار میری و «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» به کارگردانی پوران درخشنده به عنوان برندگان سیمرغ مردمی جشنواره معرفی شدند. هر دو این آثار در بخش بهترین فیلم جشنواره، جایی که فیلم «استرداد» ساخته علی غفاری موفق به کسب سیمرغ شد، کاندیدای دریافت جایزه هم نشده بودند. اما جالب است که هر دو آن‌ها فروش بیشتری از «استرداد» را در گیشه تجربه کردند.

«هیس! دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» با بازی طناز طباطبایی و مریلا زارعی که به موضوع تجاوز می‌پرداخت در اکران ویژه عید فطر سال۱۳۹۲ به نمایش درآمد و دومین فیلم پرفروش سال لقب گرفت. «حوض نقاشی» با محوریت زندگی دو معلول ذهنی با بازی شهاب حسینی و نگار جواهریان نیز در گروه اول اکران نوروز ۱۳۹۲ اکران شد و با بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان، عنوان پنجمین فیلم پرفروش سال را از آن خود کرد.

آخرین سیمرغ مشترک

در دوره سی ودوم، بار دیگر اتفاق دوره سی ویکم تکرار شد و دو فیلم «خط ویژه» به کارگردانی مصطفی کیایی و «شیار ۱۴۳» ساخته نرگس آبیار به طور مشترک برنده سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شدند. دو فیلمی که فضایی کاملا متفاوت از هم داشتند. در آن سال «شیار ۱۴۳» که نگرانی‌های یک مادر برای فرزند به جبهه رفته اش را نشان می‌داد، نظر داوران را هم جلب کرد و در جمع نامزد‌های بهترین فیلم قرار گرفت هرچند در پایان، رقابت را به فیلم‌های «رستاخیز» ساخته احمدرضا درویش و «آذر، پرویز، شهدخت و دیگران» واگذار کرد.

اما فیلم درام و اجتماعی «خط ویژه» از همان ابتدا چندان مورد توجه داوران قرار نگرفت. «شیار ۱۴۳» و «خط ویژه» در سال۱۳۹۳ اکران عمومی شدند و به ترتیب با جذب ۶۱۵هزار نفر و ۵۹۶هزار نفر پس از فیلم‌هایی «شهر موش ها۲»، «طبقه حساس»، «آتش بس۲»، «معراجی ها» و «فرش قرمز» در رتبه‌های ششم و هفتم قرار گرفتند.

جایزه داوران و تماشاگران برای کارگردان خراسانی

سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در سی وسومین دوره جشنواره فیلم فجر به فیلم «رخ دیوانه» به کارگردانی ابوالحسن داوودی، سینماگر خراسانی، رسید. فیلمی با فضایی ماجراجویانه در گونه‌ای اجتماعی-هیجانی که از حضور بازیگرانی، چون ساعد سهیلی، امیر جدیدی، طناز طباطبایی و صابر ابر بهره گرفته بود و داستان چند جوان را روایت می‌کرد که در یک قرار اینترنتی با یکدیگر آشنا شده و به دنبال یک شوخی و شرط بندی در مسیری پیچیده و دلهره آوری می‌افتند.

«رخ دیوانه» در آن سال نه تنها نظر تماشاگران را جلب کرد بلکه توانست در رقابت با فیلم‌های «من دیه گو مارادونا هستم»، «مزار شریف»، «خداحافظی طولانی» و «دوران عاشقی» پیروز شود و جایزه بهترین فیلم را از آن خود کند تا دوره سی وسوم جزو معدود دوره‌هایی باشد که داوران و تماشاگران هم نظر بودند. این فیلم در سال ۱۳۹۴ با جذب ۴۹۳ هزار تماشاگر، عنوان هشتمین فیلم پرفروش را از آن خود کرد.

درخشش «ابد و یک روز»

فیلم «ابد و یک روز» اولین ساخته سعید روستایی علاوه براینکه توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران سی وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند، هشت سیمرغ دیگر را هم به دست آورد تا یکی از پرافتخارترین آثار اکران شده در طی ادوار مختلف این رویداد لقب بگیرد.

البته این فیلم دستش از به دست آوردن جایزه بهترین فیلم جشنواره کوتاه ماند و با وجود قرارگرفتن در میان کاندیداها، رقابت را به «ایستاده در غبار» ساخته محمدحسین مهدویان واگذار کرد. «ابد و یک روز» در تاریخ ۲۶اسفند ۱۳۹۴ در سینما‌های ایران اکران شد. این فیلم در زمان اکران بعد از «من سالوادور نیستم»، «فروشنده»، «سلام بمبئی»، «۵۰کیلو آلبالو» و «بارکد» ششمین فیلم پرفروش آن سال با بیش از یک میلیون و ۶۰۰هزار مخاطب شد.

دو جایزه مهم برای «ماجرای نیمروز»

سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر جزو معدود دوره‌های این رویداد است که تماشاگران و داوران با یکدیگر هم نظر بودند. در این دوره فیلم «ماجرای نیمروز» به کارگردانی محمدحسین مهدویان و تهیه کنندگی سیدمحمد رضوی سینماگر مشهدی توانست سه جایزه مهم جشنواره یعنی سیمرغ بلورین بهترین فیلم، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را از آن خود کند.

«ماجرای نیمروز» با بازی مهرداد صدیقیان، هادی حجازی فر و جواد عزتی که به ترور‌های سازمان مجاهدین خلق ایران در سال ۱۳۶۰ و اتفاقات بعد از عزل ابوالحسن بنی صدر می‌پرداخت، در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۹۵ به عنوان یکی از فیلم‌های نوروزی سال ۱۳۹۶ در سینما‌های ایران اکران شد و با وجود داشتن حریف‌های قدری، چون «نهنگ عنبر۲»، «آینه بغل»، «گشت ۲»، «اکسیدان» و «خوب، بد، جلف» توانست با جذب ۴۷۸ هزار مخاطب در رتبه دهم پرفروش‌ترین آثار آن سال قرار گیرد که رتبه خوبی برای یک فیلم سیاسی محسوب می‌شود.

توجه مردم به یک فیلم تلخ و جنایی

جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در دوره سی وششم به فیلم «مغز‌های کوچک زنگ زده» به کارگردانی هومن سیدی رسید. فیلمی با بازی نوید محمدزاده و فرهاد اصلانی که در فضایی اجتماعی، تلخ و جنایی ساخته شده است. «مغز‌های کوچک زنگ زده» در دوره سی وششم علاوه بر کسب رضایت تماشاگران توانست نظر هیئت داوران را هم جلب کند و در چندین بخش از جمله بهترین فیلم نامزد دریافت سیمرغ شود، هرچند جایزه این بخش درنهایت به «تنگه ابوقریب» ساخته بهرام توکلی رسید.

این فیلم مهر سال ۱۳۹۷ در سینما‌های سراسر کشور اکران شد و با کسب فروشی بالاتر از ۱۳ میلیارد تومان، ششمین فیلم پرفروش آن سال شد. در سال ۱۳۹۷ فیلم‌های «هزارپا»، «تگزاس»، «لاتاری»، «به وقت شام» و «مصادره» عنوان اول تا پنجم را از آن خود کردند.

استقبال از «متری شیش ونیم»

در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر آثار بسیار خوبی روی پرده رفت که هم توانست رضایت تماشاگران و هم داوران را جلب کند. اما درنهایت سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران به «متری شیش و نیم» به کارگردانی سعید روستایی و سیمرغ بهترین فیلم جشنواره به «شبی که ماه کامل شد» ساخته نرگس آبیار رسید.

البته فیلم سعید روستایی در آن دوره در بخش بهترین فیلم هم کاندیدای دریافت جایزه شده بود. این فیلم پلیسی- اجتماعی با بازی نوید محمدزاده و پیمان معادی پس از پایان جشنواره از چهارشنبه ۲۵اسفند ۱۳۹۷ به عنوان یکی از فیلم‌های نوروز ۱۳۹۸ روی پرده رفت و توانست با عبور از ۲میلیون و ۱۶۰ هزار مخاطب و فروش ۲۷ میلیارد تومانی، پربیننده‌ترین فیلم غیرکمدی دهه های۸۰ و ۹۰ شمسی لقب بگیرد.

در ادامه حتما بخوانید نگاهی به آثار راه یافته به چهل وسومین دوره جشنواره ملی فیلم فجر | مشهدی‌ها دست پر به کاخ جشنواره می‌روند

افتخاری برای «شنای پروانه»

در سی وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر که فیلم «خورشید» به کارگردانی مجید مجیدی توانست مورد توجه هیئت داوران قرار گیرد و سیمرغ بهترین فیلم جشنواره را از آن خود کند، مخاطبان این رویداد، فیلم سینمایی «شنای پروانه» اولین ساخته محمد کارت را به عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران انتخاب کردند.

البته این فیلم به غیر از سیمرغ مردمی، پنج جایزه دیگر از جمله بهترین بازیگر مکمل مرد و زن را هم دریافت کرد. «شنای پروانه» قرار بود نوروز ۱۳۹۹ روی پرده سینما‌ها برود، اما به دلیل شیوع بیماری کرونا در کشور، اکرانش به تعویق افتاد و به چهارم تیر ۱۳۹۹ موکول شد. زمانی که سینما‌ها نیمه تعطیل بودند و با فاصله گذاری اجتماعی آثار را اکران می‌کردند. باوجوداین، فیلم اجتماعی «شنای پروانه» توانست بیش از ۲۰۰هزار نفر مخاطب را با خود همراه کند.

جایزه آخرین دوره برای «ابلق»

فیلم سینمایی «ابلق» ساخته نرگس آبیار، در سی ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست آورد تا با احتساب سیمرغ «شیار ۱۴۳» جوایز آبیار در این بخش به عدد دو برسد. در آن دوره «ابلق» برای کسب سیمرغ بهترین فیلم هم نامزد دریافت جایزه شده بود، اما درنهایت سیمرغ به فیلم «یدو» به کارگردانی مهدی جعفری رسید.

«ابلق» برخلاف بیشتر برندگان سیمرغ مردمی که خیلی زود بعد از پایان جشنواره روی پرده سینما‌ها می‌روند، یک سال و نیم بعد از جشنواره سی ونهم و در تاریخ ۲۶مرداد سال۱۴۰۱ به اکران عمومی درآمد. این فیلم با همراه کردن بیش از ۶۵۶ هزار تماشاگر توانست عنوان ششمین فیلم پرفروش آن سال را به دست بیاورد.