مشاوره حقوقی رایگان برخی وکلای مشهدی | گره گشایی حقوقی در مساجد
نگاهی به اقدام خیرخواهانه برخی وکلای شهر مشهد که به شهروندان مشاوره حقوقی رایگان می‌دهند.
به گزارش شهرآرانیوز؛ «دلتنگ پسرم هستم. یک‌سال است پدرش اجازه نداده او را ببینم. دلم برایش یک‌ذره شده.» فریبا با انگشت‌های دست، تعداد ماه‌هایی را که از محمدطا‌ها دور است می‌شمارد. خیسی اشک به چشم‌هایش می‌دود و می‌گوید: اگر می‌دانستم دوری از پسرم این‌قدر سخت است، باز هم طاقت می‌آوردم. حاضرم کتک بخورم، اما با شب‌به‌خیر گفتن طا‌ها بخوابم. یک‌طرف مسجد نشسته و منتظر است تا نوبتش برای مشاوره حقوقی برسد.
فریبا با تعلل می‌پرسد: فکر می‌کنید حضانت پسرم را به من بدهند؟
مشاوره حقوقی؛ از خیانت تا کلاهبرداری مالی
قسمت مردانه مسجد شلوغ‌تر به نظر می‌رسد. شاید به خاطر حضور نمازگزاران باشد که تعدادشان بیشتر است. محمدرضا مضطرب است. این را از تکان خوردن‌های مکرر پاهایش متوجه می‌شوم. او هم منتظر است تا نوبتش برای مشاوره برسد. قصه‌ای که او تعریف می‌کند تلخ‌تر از موضوع قبلی است. سرش را وقت حرف زدن پایین می‌اندازد.
صدایش می‌لرزد وقتی می‌گوید: سیزده سال از ازدواجمان می‌گذرد. بچه دار نمی‌شویم. مشکل از من است. اما نگذاشتم آب توی دل همسرم تکان بخورد. فکر کردم حالا که این قدر دل بزرگی دارد، من هم باید یک جوری جبران کنم. بهترین گوشی تلفن همراه را برایش خریدم. حتی خودم پیشنهاد دادم رانندگی یاد بگیرد و با قسط و قرض ماشین خریدیم و انداختم زیر پایش تا تنها در خانه نماند. لرزش صدایش بیشتر می‌شود وقتی به تعریف کردن این قسمت از ماجرا می‌رسد: «الان شش ماه است که بدون اجازه از خانه بیرون رفته است. خیانت پنهان نمی‌ماند. دستش که رو شد، رفت.
نه جواب تلفن را می‌دهد و نه پیام. هیچ وقت فکر نمی‌کردم این قدر بی وجدان باشد که مهریه اش را به اجرا بگذارد. دویست سکه است.» سرش را بالا می‌گیرد و حرفش را ادامه می‌دهد: باورتان می‌شود شش ماه است که شب و روز برایم یکی شده است. رمق بلندشدن از جایم را ندارم. حالا آمده‌ام مشاوره بگیرم، ببینم چطور می‌توانم این مشکل را حل کنم. انگار گره مشکل خسارت مالی غلامرضا رهبری هم به دست مشاوران حقوقی باز می‌شود و ارزش این را دارد که مدتی برای رسیدن نوبتش در انتظار بماند.
موضوع را تعریف می‌کند: چند تا گوشی تلفن همراه فروختم. اما خریدار پول را پرداخت نمی‌کرد. شکایت کردم و حتی حکم جلب طرف را گرفتم، اما واقعیتش این است دقیقا نمی‌دانم چه کاری باید انجام دهم.
او می‌گوید: مشاوره حقوقی هزینه زیادی دارد و به همین دلیل خیلی‌ها جرئت رفتن پی وکیل و کارشناس حقوقی را ندارند.
یکشنبه‌ها با وکلا
گفته می‌شود وکلا داوطلبانه و خیرخواهانه مشورت می‌دهند. با خودم فکر می‌کنم مشارکت در امور خیر فقط به جفت و جور کردن بسته معیشتی و تقسیم آن خلاصه نمی‌شود و انواع مختلف دارد. این را بگذارید کنار این موضوع که بضاعت مالی برخی خانواده‌ها به اندازه‌ای نیست که اگر به مشکلی در موضوعات حقوقی و کیفری برخورد کردند، بتوانند برای دفاع از حق خود وکیل بگیرند یا حتی برای مشاوره به مجموعه‌های حقوقی مراجعه کنند.
حالا داوطلبان حقوقی مرکز وکلا این کار را انجام می‌دهند و با همراهی هم، یکشنبه‌های هر هفته طرحی را در مساجد سطح شهر اجرا می‌کنند با عنوان «یکشنبه‌ها با وکلا» آنها پای صحبت کسانی می‌نشینند که مشکل حقوقی و کیفری دارند و مشاوره می‌دهند و اگر نیازی به تشکیل پرونده داشته باشند، برای انجام مراحل بعدی به مرکز معرفی شان می‌کنند. چنانچه تشخیص داده شود فرد نیاز به حضور وکیل در دادگاه را دارد،
مرکز مربوط همراهی اش می‌کند؛ البته بعد از بررسی شرایط و بضاعت مالی اش. تیم حقوقی حاضر در مسجد فقیه سبزواری سرجمع پنج، شش نفری را شامل می‌شوند؛ هم در بخش خواهران و هم برادران. روحانی جوانی کار مراجعان را راه می‌اندازد تا کار نظم بیشتری داشته باشد، اینکه به کدام وکیل مراجعه کنند. حجت الاسلام والمسلمین سیدجواد ضیاءالحق، کارشناس اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد استان خراسان رضوی است.
هماهنگی اجرای برنامه با امور مساجد است و معمولا مساجدی انتخاب می‌شوند که نمازگزاران بیشتری داشته باشند. او اعتقاد دارد برگزاری چنین برنامه‌هایی در چنین مجموعه‌ای که پایگاه دینی و معنوی است، مزیت طرح است و تأییدی بر این باور که این مساجد محدود به برگزاری نماز جماعت و جلسات قرآن نیست و همیشه فراتر از این‌ها عمل کرده است.
تحول قانونی در زندگی افراد
وکلا به ردیف نشسته‌اند. حواس افرادی که مقابلشان نشسته‌اند به اطراف نیست. برخی مراجعان از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را می‌برند و با وسواس و دقت طرح موضوع می‌کنند. بیست وچهار سال کندوکاو در حوزه مسائل حقوقی و وکالت، تبحر احمد وحدتی فرد را بیشتر کرده است. او اکنون دبیری کمیسیون حقوق عامه مرکز وکلای مشهد را عهده دار است. می‌گوید: «یکشنبه با وکلا» طرحی کشوری است که هر هفته در مساجد محوری شهر انجام می‌شود.
او اعتقاد دارد که آگاه سازی مردم درباره قوانین، مقررات و تکالیفشان می‌تواند کمک بزرگی به کاهش حجم پرونده‌ها در مراجع قضایی داشته باشد و کمکی به همکاران در این حوزه باشد. اصلا با این هدف کار را شروع کردیم که تحولی در زندگی افراد ایجاد و در حقیقت کمک کنیم به کسانی که تمکن مالی برای استفاده از مشاوره حقوقی و گرفتن وکیل را ندارند.
او بیان می‌کند: یک تیم هفتادنفره از وکلا به طور داوطلبانه ما را همراهی می‌کنند. مشکل برخی در حد مشاوره حقوقی و راهنمایی گرفتن است و در همان جلسه حل وفصل می‌شود. اما اگر فراتر از این باشد، فرد دعوت به اداره معاضدت می‌شود تا لایحه دفاعیه یا دادخواست و شکوائیه برایش تنظیم شود. البته افرادی هم هستند که نیاز است وکیل در اختیارشان باشد و بدون وکیل نمی‌توانند از حق خود دفاع کنند.
مرکز وکلا این امکان را هم برای آنها فراهم کرده است، آن هم در حالی که حق الزحمه یک مشاوره ساده از صد هزار تومان شروع می‌شود و قیمت بسته به موضوع و پرونده افزایش می‌یابد. در این شرایط اقتصادی، خیلی از خانواده‌ها توان پرداخت این هزینه را ندارند.
وحدتی فرد هم اعتقاد دارد که کار خیر انواع مختلفی دارد و این هم یک نوعش است. فرقی ندارد نوع کار خیر چه چیزی است. مهم این است که با انجام یک کار بتوانیم گره مشکل کسی را باز کنیم و حال طرف خوب شود.
کمک به کار دادگاه‌ها
کوروش کمالی پنج سال تجربه کاری در حوزه وکالت و مسائل حقوقی دارد و به خاطر دارد که این طرح اولین بار در ماه مبارک رمضان و به بهانه تکریم مساجد اجرا شد. می‌گوید: در این طرح کارشناسان قوه قضائیه حضور دارند و غالبا از تخصص وکلای پایه یک دادگستری کمک گرفته می‌شود. تیم ما سعی دارند با مشاوره‌هایی که می‌دهند مراجعه کننده را اقناع کنند.
کمالی اعتقاد دارد که باید دانش حقوقی افراد افزایش یابد و آنها نیز از حق و حقوق شهروندی و... مطلع باشند؛ قطعا آگاهی از این مسائل در مراودات اجتماعی تأثیرگذار است. او می‌گوید: در کنار منازعات و مشکلات خانوادگی که معمولا در اجتماع زیاد است و مطالبه برخی مراجعه کنندگان را در زمینه نفقه، مهریه و حق ارث شامل می‌شود، موضوعات مالی و خسارت‌های ناشی از خرید و فروش قولنامه‌ای، جزو موضوعات پرتکرار است.
او ادامه می‌دهد: متأسفانه تعداد افرادی که درگیر این مشکلات هستند روزبه روز بیشتر می‌شود و نتیجه آن دادگاه‌های شلوغ و پرمراجعه است. نتیجه اش این است که قضات گاهی آن طور که باید فرصت نکنند برای موضوعی وقت بگذارند. اصلا باید کاری کنیم که در کنار مشاوره حقوقی و آگاهی، دانش آنها را با آموزش افزایش دهیم تا دادگاه‌ها از حجم این همه پرونده خالی شود.
ضرورت آموزش حقوقی به شهروندان
فائزه صادق زاده یکی دیگر از وکلای داوطلب است. به این نیت، قدم در این راه گذاشته است تا زکات دانشی را که آموخته، بدهد. می‌گوید: شاید تجربه من به اندازه همکاران پیشکسوتم نباشد، اما من هم دوست دارم دیگران را در همین اندازه در دانش و تجربه‌ای که دارم شریک کنم. همین ابتدای صحبت، موضوع ناآگاهی شهروندان و به ویژه بانوان را درباره موضوعات حقوقی پیش می‌کشد و می‌گوید: به نظر من قبل از شروع زندگی مشترک، علاوه بر دوره مهارتی زندگی که برای زوج‌ها گذاشته می‌شود، دوره آموزشی حقوقی نیز باید برگزار شود تا آنها آگاهانه و با چشم باز به سراغ زندگی مشترک بروند؛ آن هم در حالی که بیشتر افراد جامعه با موضوعات حقوقی و کیفری بیگانه‌اند.
او ادامه می‌دهد: معمولا افراد بعد از پیش آمدن یک مسئله به کارشناس حقوقی مراجعه می‌کنند. اما وکالت در دنیا این طور نیست. باید فرهنگ استفاده از تجربه وکالت با اقدامات فرهنگی که شما رسانه‌ها انجام می‌دهید گسترش یابد. اینکه افراد خود را ملزم کنند قبل از هر اقدامی از وکیل و مشاوره حقوقی، کمک بگیرند. صادق زاده انگشت می‌گذارد بر روی موضوعاتی که بانوان درباره آن آگاهی ندارند؛ از زندگی مشترک دو نفره شان گرفته تا برخورد با اجتماع بزرگ‌تر نظیر همسایه‌ها و گام بعد جامعه و....
او تأکید می‌کند: افزایش سواد حقوقی افراد، جزو الزامات است و من سعی می‌کنم در مشاوره‌ها به آنها آموزش هم بدهم. او یک بار دیگر ضرورت مشورت گرفتن از یک منبع مطلع و آگاه را گوشزد می‌کند و سعی دارد با استدلال کوتاهی موضوع را روشن کند: هیچ کس در حالت بیماری یا وقتی دردی را در بدن خود احساس می‌کند،
دست روی دست نمی‌گذارد و تماشا کند و می‌داند تا از پزشک راهنمایی و کمک نگیرد، به نتیجه نمی‌رسد. همه می‌دانند که ساخت ساختمان و تکمیل آن از عهده یک نفر خارج است و باید از مهندس و افراد متخصص در این حوزه کمک بخواهیم، اما درباره مسائل حقوقی غالبا سراغ متخصص نمی‌روند و شلوغی دادگاه‌ها بیشتر به همین دلیل است و این اصل جایز نیست.
هر هفته ۳۰ مشاوره حقوقی
رئیس مرکز وکلای قوه‌قضاییه خراسان رضوی از جزئیات اجرای طرح «یکشنبه‌ها با وکلا» می‌گوید
بدیهی است که خیلی‌ها نمی‌دانند چطور باید از حق خود به‌صورت قانونی دفاع کنند و کلمه «حق‌خوری» آن‌قدر قدرت دارد که می‌تواند به افراد القا کند که شما در گرفتن حق خود ناتوان هستید یا دیگران شایستگی اعتماد کردن را ندارند. رضا حضرتی، رئیس مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه‌قضاییه در مشهد، از جزئیات طرحی می‌گوید که شماری از وکلای شهر در آن بدون هیچ چشم‌داشت مالی، پای کار دفاع از حقوق شهروندانی آمده‌اند که سختی‌های روزگار باعث شده است کُمیت وضع مالی‌شان لنگ باشد.
از طرح «یکشنبه‌ها با وکلا» بگویید. این طرح از چه زمانی شروع شد؟
طرح از سال ۱۳۹۸ آغاز شد، اما از سال ۱۴۰۰ با نام «یکشنبه‌ها با وکلا»، هم‌زمان با کل کشور فعالیت رسمی خود را شروع کرد. معمولا از یک هفته قبل، هیئت‌امنا و امام‌جماعت مساجد برای برگزاری برنامه اطلاع‌رسانی می‌کنند؛ البته مساجد در مناطقی انتخاب می‌شوند که ساکنان آن کم‌برخوردارتر باشند.
وکلا که از کارشناسان قوه‌قضاییه هستند، تلاش خود را برای حل مشکل می‌کنند و چنانچه موضوع مطرح‌شده با مشاوره‌هایی که داده می‌شود به نتیجه نرسید، همکاران ما به مرکز وکلای استان، معرفی و راهنمایی‌شان می‌کنند و چنانچه شرایط مدنظر را داشته باشند، از طریق واحد «معاضدت»، وکیل معاضدتی به آنها معرفی می‌شود. همکاران به‌صورت داوطلبانه وکالت آنها را برای احقاق حقشان بر عهده می‌گیرند؛ البته در جلسات حقوقی که برگزار می‌شود، تلاش بر صلح و سازش بین طرفین است.
پس این برنامه به حضور وکلا برای حل مشکلات، خلاصه نمی‌شود؟
نه؛ همکاران ما تا حل کامل آن مسئله و مشکل پای کار هستند؛ البته این توضیح را هم بدهم که اگر در منطقه یا محله‌ای طیف گسترده‌ای از اهالی با معضلی مواجه باشند و به‌عبارت دیگر مشکل حقوق عامه باشد، وکلا و کارشناسان حقوقی آن را پیگیری می‌کنند.
باید این موضوع را هم یادآوری کنم که به اجرای یک برنامه و حضور یک یا دوساعته وکلا درکنار مردم آن محله بسنده نمی‌شود، بلکه شماره وکلا دراختیار امام‌جماعت آن مسجد قرار می‌گیرد و به دیگران اعلام می‌شود تا چنانچه فردی به وکیل دسترسی ندارد یا بضاعت مالی‌اش اجازه این کار را نمی‌دهد، بتواند پیگیر احقاق حقش باشد.
همکاران ما ارتباط مؤثر و پیوسته‌ای با مجتمع حمایتی‌وقضایی «شوق زندگی» و مجموعه دادستانی مشهد دارند و علاوه‌بر پیگیری موضوعات مرتبط با صغار (اشخاص زیر هجده سال) و محجورین، برای حمایت از آنها تلاش می‌کنند و پیگیر موضوعات حقوقی‌شان هستند. علاوه‌بر این به قیم‌های این گروه، آموزش حقوقی داده می‌شود تا با درایت و آگاهی بیشتری کار را ادامه دهند.
مرکز وکلا همچنین مفتخر به حمایت و پشتیبانی حقوقی از افرادی است که عضو کمیته امداد امام‌خمینی (ره)، سازمان بهزیستی و... هستند و به‌صورت کاملا رایگان خدمات می‌دهند. همان‌طور که قبلا اشاره کردم، چنانچه نیاز به وکیل معاضدتی داشته باشند، با افتخار این کار را انجام می‌دهند.
چرا مساجد را برای اجرای این طرح انتخاب کردید؟
از صدر اسلام تاکنون، مساجد پایگاه دینی و علمی بوده‌اند. تاکنون هر برنامه ویژه‌ای که بوده، محل برگزاری آن مساجد بوده است، بنابراین نظر کارشناسان کانون وکلا این است که این برنامه هم در مساجد برگزار شود؛ البته همان‌طور که اشاره کردم، همکاران ما در هر مکانی که نیاز باشد، برای کمک کردن اعلام آمادگی می‌کنند.
ظاهرا طرح شما علاوه‌بر مساجد در بقاع متبرکه هم برگزار می‌شود؛ از جزئیات آن هم بگویید.
البته حضور در بقاع متبرکه یک پیوست فرهنگی دارد که برنامه زیارتی و انجام فعالیت‌های فرهنگی است؛ مشاوره‌های حقوقی ما در بقاع متبرکه در حاشیه برگزاری برنامه‌های زیارتی و فرهنگی ارائه می‌شود. معمولا به تاریخ قمری، هریک از ما یک‌بار این جلسات را برگزار می‌کنیم و همکاران ما در یکی از بقاع متبرکه حضور پیدا می‌کنند و مشاوره حقوقی می‌دهند.
تاکنون چه تعداد مشاوره حقوقی به شهروندان داده شده است؟
هر هفته به‌طور میانگین بین بیست تا سی مشاوره حقوقی داده می‌شود و وکالت سه معاضدت‌خواه پذیرفته می‌شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
