خداوند در آیه۷۴ سوره مبارکه فرقان میفرماید: «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا» یعنی «خدایا، کارى کن که همسران و بچههایمان چشم و چراغ و مایه عزت ما باشند و ما را الگوى خودمراقبان کن». این آیه در عین آنکه دعاست، راهبرد تربیتی را آموزش میدهد؛ اینکه فرد و جامعه با خانواده به سعادت میرسند.
این آیه به ما یاد میدهد دعا فقط یک عمل عبادی نیست، بلکه یک ابزار تربیتی قدرتمند است. دعا فضایی از معنویت و صمیمیت را در خانواده ایجاد میکند و باعث تقویت پیوند عاطفی بین اعضای خانواده میشود و عنصری اساسی در تربیت فرزندان و رشد و تعالی خانواده است.
علاوه بر این، آیه مذکور آموزههایی دارد که به رشد و تعالی خانواده و پرورش نسل مؤمن و اثرگذار در بستر آن کمک میکند. آیه تأکید میکند که تربیت مؤثر و خداپسندانه باید از درون خانواده آغاز شود. علاوه بر این، بر تربیت نسل آینده و هوشیاری و خدامحوری والدین در اینباره تأکید دارد.
همچنین، این آیه مسئولیت والدین را در قبال تربیت صحیح فرزندان یادآور میشود و بر اهمیت دعا در نهاد خانواده تأکید دارد. دعا بهعنوان راه تقویت ارتباط والدین با خداوند و بهدستآوردن کمک الهی در تربیت فرزندان، اهمیت ویژهای دارد و والدین باید همواره این ارتباط را حفظ کنند.
این آیه ما را تشویق میکند تا در انتخاب همسر و تربیت فرزندان، بهدنبال معیارهای الهی باشیم و ارزشهای دینی را در خانواده خود نهادینه کنیم و در سطح فردی نیز به ما یاد میدهد که برای رسیدن به سعادت، فقط به فکر خود نباشیم، بلکه به فکر خانواده و تربیت صحیح فرزندان خود نیز باشیم. نکته دیگر آیه اینکه زندگی ما به این دنیا محدود نمیشود و باید برای آخرت خود نیز توشه جمع کنیم و در این راه، خانواده و فرزندان صالح، بهترین یاوران ما خواهند بود.
بنابر تصریح آیه۷۴ سوره فرقان، همسران و فرزندان باید مایه روشنی چشم و سرور دل باشند. یعنی رابطهای محبتآمیز و مبتنی بر عشق و احترام متقابل در خانواده برقرار کنیم. همچنین است دعا برای داشتن همسر و فرزندانی صالح و باایمان، که نشانه تعهد به پرورش نسلهای آینده به بهترین شکل ممکن است. به این ترتیب، این آیه ارتباط عمیقی بین حفظ ارزشهای اخلاقی و دینی در خانواده و تأثیرگذاری مثبت بر جامعه را نشان میدهد و تأکید میکند که یک خانواده سالم و متعهد میتواند بهعنوان الگویی برای دیگرخانوادهها در جامعه اسلامی عمل کند.
وقتی خانوادهها در پی تربیت فرزندان صالح باشند، این نسلها بهتدریج به جامعهای متعهد و پایبند به اصول اخلاقی و دینی تبدیل خواهند شد. آیه بهنوعی بر مسئولیت فردی و اجتماعی نیز تأکید دارد؛ به این صورت که هرکدام از ما میتوانیم با عمل به دستورات دین و تربیت صحیح فرزندان، زمینهساز رشد و ارتقای مادی و معنوی جامعه اسلامی باشیم.
از این رو، این آیه هم به تقوا و اصلاح درون خانواده دعوت میکند و هم بر اثرگذاری مثبت خانواده مطلوب و الگو بر کلیت جامعه اسلامی تأکید دارد. این آیه همچنین به اهمیت الگوبودن و ارائه مدلهای موفق از زندگی اسلامی اشاره میکند. اگر جامعهای بتواند الگوهای رفتاری صحیح و منطبق با ارزشهای اسلامی ارائه دهد، میتواند در سطح ملی و بینالمللی تأثیرگذار باشد و به ترویج فرهنگ اسلامی کمک کند.
درنهایت، آیه۷۴ سوره فرقان دعوت به خودسازی و تهذیب نفس است. زیرا فردی که میخواهد الگوی دیگران باشد، ابتدا باید خودش را اصلاح کند و به ارزشهای اخلاقی پایبند باشد. این خودسازی بهطور مستقیم به پیشرفت و تعالی جامعه و کشور منجر میشود. آیه مذکور، مسئولیتپذیری اجتماعی و سیاسی را در بین مسلمانان ترویج میکند. هر فرد در امت اسلامی باید درباره سرنوشت جامعه خود حساس باشد و در راستای بهبود وضعیت سیاسی و اجتماعی تلاش کند.
این تلاشها میتواند از طریق مشارکت در انتخابات، نظارت بر عملکرد مسئولان و مطالبه حقوق مردم صورت گیرد. درنهایت، این آیه به اهمیت وحدت و انسجام در امت اسلامی اشارتی میکند. خانوادههای صالح و جوامع مؤمن، پایههای امت متحد و قدرتمند را تشکیل میدهند که میتواند در برابر چالشها و تهدیدات ایستادگی کند و به پیشرفت و تعالی دست یابد. این وحدت، لازمه تحقق اهداف عالیه اسلام و امت اسلامی است.