به بهانه بزرگداشت عطار نیشابوری «منطق‌الطیر» را ورق بزنیم

به گزارش شهرآرانیوز؛ بیست‌وپنجم فروردین‌ماه، روزی است که نامش با عطر عرفان و پرواز سیمرغ درآمیخته؛ روز بزرگداشت شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، شاعری که واژه‌ها را به زیارت معنا برد و عرفان را در کوچه‌پس‌کوچه‌های شعر ایرانی به پرواز درآورد. این روز، تنها یادمان یک شاعر نیست؛ پژواکی است از قرن‌ها سلوک و سیر در جان کلمات.

نیشابور، نطفه‌ی نبوغ

نیشابور، شهر راز و رمز، جایی است که عطار در دل آن تولد یافت. او در سده ششم هجری، در خانواده‌ای داروساز چشم به جهان گشود. دارو می‌ساخت، اما در پی درمان درد دیگری بود. درد هستی، درد بی‌سرانجامی انسان.

یک روز، درویشی به سرای او آمد و پرسید: چگونه خواهیم مرد؟ عطار که از پیش‌زمینه‌های عرفانی و وحدت وجودی بهره‌مند بود، با این سؤال به شگفتی افتاد. او به درویش پاسخ داد: تو چگونه خواهی مرد؟ و درویش مُرد. در این لحظه، شاید این سؤال، نه تنها برای عطار بلکه برای هر انسان جویای حقیقت، تبدیل به یک نقطه عطف شد. این پرسش ساده، برای عطار همچون بذر یک انقلاب فکری و روحانی در دل خود کاشت که او را از زندگی کوچک تجاری خود به سوی زندگی بزرگ‌تر و معنوی‌تر هدایت کرد.

این روایت، حتی اگر استعاره‌ای بیش نباشد، نشانگر تغییر و تحولی است که در دل عطار رخ داد. تغییر و تحولی که او را از روزمرگی‌ها به سوی کشف اسرار وجود و معنا برد.

شاید از همین‌جا بود که تخلص «عطار» تنها نشانی از حرفه‌اش نبود، بلکه نشانی از درمانگری جان و روان شد؛ او نه تنها زخم جسم که زخم جان را مرهم می‌نهاد.

از خاک تا افلاک؛ پرواز در منطق‌الطیر

«منطق‌الطیر» شاهکار عطار است؛ داستان پرندگانی که در جست‌وجوی سیمرغ، جان بر کف می‌گذارند و از هفت وادی عشق و فنا عبور می‌کنند. این اثر، بیش از آن‌که منظومه‌ای روایی باشد، مرثیه‌ای برای منِ گرفتار و راهی به سوی خودشناسی است. واژه‌ها در این اثر پرنده‌اند؛ بال‌دار، بی‌قرار و تشنه‌ی افق.

عطار با زبان رمزآلود و تمثیلی خود، عرفان را از صومعه‌ها به متن شعر آورد. شعر او تنها برای طاقچه نبود؛ برای زندگی بود و رهایی.

در این میان، جالب است بدانیم که مولانا جلال‌الدین رومی، یکی از بزرگ‌ترین عارفان تاریخ اسلام، در دوران کودکی از کنار عطار می‌گذشت. عطار، به بهاالدین ولاد، پدر مولانا، کتابش را هدیه داد و پیش‌بینی کرد که مولانا آینده‌ای درخشان خواهد داشت. این نکته نشان می‌دهد که تأثیر عطار نه تنها در زمان خودش بلکه در میان نسل‌های بعدی نیز باقی مانده و در دل شاعران و عارفان بزرگ جهان همچنان جاودانه است.

در ادامه حتما بخوانید روایت یک اتفاق معمولی برای یک آدم معمولی

باغی در نیشابور، به وسعت یک جهان

آرامگاه عطار نیشابوری، در نیشابور امروز، باغی است در دل تاریخ. گنبدی فیروزه‌ای، درختانی خرامان، و سکوتی که هر گردشگر را به تأمل وا می‌دارد. این مکان، هر ساله در بیست‌وپنجم فروردین میزبان دوستداران شعر، عرفان و هویت ایرانی است.

مراسم گلباران، قرائت اشعار و پخش موسیقی عرفانی آرامگاه عطار را به حیاطی زنده از فرهنگ و ادب بدل می‌کند. آن‌جا، شعر از دیوان‌ها بیرون آمده و در فضای باغ جاری می‌شود.

زنگ عطار؛ درس عشق و آزادگی

در سال‌های اخیر، مراسم «زنگ عطار» در مدارس نیشابور با هدف آشنا کردن نوجوانان با زندگی و افکار این شاعر برگزار می‌شود. این زنگ، طنین صدایی است از اعماق قرن‌ها که به گوش نسل نو می‌رسد و یادآور این حقیقت است که در جهانی پر از هیاهو، هنوز هم می‌توان به سیمرغ دل بست.

کودکان اشعار عطار را خوشنویسی می‌کنند، نوجوانان داستان سیمرغ را نقاشی می‌کشند و معلمان، عرفان را نه از سر تکلیف، که از سر شوق تدریس می‌کنند.

بر بال جهانی؛ عطار و یونسکو

در سال ۱۳۹۸، نام عطار نیشابوری در فهرست گرامی‌داشت جهانی یونسکو ثبت شد؛ افتخاری برای فرهنگ و ادب ایرانی. این انتخاب نشان داد که اندیشه‌های عطار مرز نمی‌شناسند و عرفان او، جهانی است. سیمرغ او بر بال جهان پرواز کرده و روح حقیقت‌جوی آثارش دل‌هایی فراتر از جغرافیا را لمس کرده است.

در سایه‌ی سدره؛ در آینه‌ی معنا

روز بزرگداشت عطار، روز تأمل در آینه‌ی خویش است. روزی برای ایستادن و پرسیدن، من در کدام وادی‌ام؟ آیا هنوز در «طلب» مانده‌ام یا پای در «عشق» نهاده‌ام؟ آیا از خود گذشته‌ام تا به خود رسیده باشم؟

عطار، با واژه‌هایی ساده و اندیشه‌هایی ژرف، چراغی در تاریکی است. کلامش، سفری است از صورت به سیرت، از کثرت به وحدت، از من به ما؛ و کلام آخر، نه پایان که آغازی دیگر

در روز بزرگداشت عطار نیشابوری، چه خوش است که یک‌بار دیگر «منطق‌الطیر» را ورق بزنیم، «تذکرةالاولیاء» را مرور کنیم و در دل «مصیبت‌نامه» به تماشای تنهایی انسان بنشینیم.

بیست‌وپنجم فروردین، نه تنها بزرگداشت یک شاعر است، بلکه دعوتی است برای هر دل آگاه که پرنده شود و پر بگشاید به سوی آفتاب.

منبع: برنا