شعر رضوی، آینه‌ای از معارف امام‌رضا(ع) و فراتر از خاطرات زیارت
شعر رضوی تنها روایت لحظات ناب زیارت نیست و گفت‌و‌گو با سیدمحمدجواد شرافت، از شاعران برجسته کشورمان، نشان می‌دهد چگونه این حوزه می‌تواند بازتابی از معارف، سیره و آموزه‌های ژرف امام‌رضا(ع) باشد و نیازمند نوآوری و عبور از کلیشه‌هاست.
به گزارش خبرنگار شهرآرانیوز، شعر، زبان دل‌ها و آیینه‌ای از اندیشه‌ها و احساسات ناب انسانی است؛ زبانی که وقتی به ساحت مقدس اهل‌بیت(ع) و به‌ویژه حضرت امام‌رضا(ع) گره می‌خورد، به ظرفیتی عظیم برای انتقال معارف، ارزش‌ها و زیبایی‌های معنوی تبدیل می‌شود. شعر رضوی، عنوانی که به اشعاری مرتبط با شخصیت، زندگی، آموزه‌ها و جایگاه والای امام هشتم اطلاق می‌شود، سال‌هاست در میان شاعران فارسی‌زبان جایگاهی ویژه دارد. اما آیا این شعر‌ها تنها باید روایتگر خاطرات زیارت و حال‌وهوای حرم باشند؟ یا رسالت و ظرفیت‌های بزرگ‌تری در انتظار آن‌هاست؟
نوشتار پیش رو حاصل گفت‌وگویی با سیدجواد شرافت، شاعر و پژوهشگر ادبی، است؛ کسی که سال‌ها در زمینه شعر آیینی فعالیت کرده و به ظرفیت‌های کمترشناخته‌شده شعر رضوی توجه دارد. او در این گفت‌و‌گو به ظرفیت‌ها، ضرورت‌ها و راه‌های نوآوری در شعر رضوی می‌پردازد؛ راه‌هایی برای عبور از کلیشه‌ها و رسیدن به افق‌های تازه‌ای در ستایش و بازتاب معارف امام‌رضا(ع).
شعر رضوی، فراتر از خاطره و احساس
شرافت در آغاز سخنانش با تأکید بر ظرفیت‌های گسترده شعر رضوی گفت: شعر رضوی باید بازتاب‌دهنده ابعاد مختلف شخصیت و معارف امام‌رضا(ع) باشد و صرفاً در خاطرات زیارت محدود نشود. او توضیح داد که ما در کشوری زندگی می‌کنیم که از نعمت حضور حرم مطهر امام‌رضا(ع) بهره‌مند است؛ نعمتی بزرگ و کم‌نظیر که برای ایران عزیز، رنگی از قداست و معنویت آورده است.
به گفته این شاعر، طبیعی است که بسیاری از ما خاطراتی شیرین و معنوی از زیارت داریم؛ خاطراتی که شعر رضوی می‌تواند آن‌ها را بازتاب دهد. حس‌ها و حال خوش زیارت، فضای روحانی رواق‌ها، صحن‌ها و ضریح مقدس، همگی می‌توانند الهام‌بخش شاعران باشند و نوعی همدلی و فهم مشترک میان مخاطبان ایجاد کنند. بااین‌حال، این شاعر و پژوهشگر ادبی هشدار می‌دهد که شعر رضوی نباید صرفاً در این محدوده باقی بماند.
گستره‌ای از معارف و سیره
شرافت ادامه داد: شعر رضوی گستره‌ای وسیع‌تر دارد که شامل مدح امام‌رضا(ع)، بیان جایگاه والای ایشان، تفسیر و شرح شاعرانه و هنرمندانه کلمات نورانی امام، و همچنین بازتاب سیره، مرام و ابعاد مختلف زندگی، حرکت‌های اجتماعی و سیاسی، و کرامات حضرت می‌شود. به باور او، اگر این ابعاد در شعر مورد توجه قرار گیرد، شعر رضوی به شعری متنوع و غنی تبدیل خواهد شد؛ شعری که می‌تواند معارف امام‌رضا(ع) را بهتر و بیشتر در جامعه جاری سازد و نه‌تنها احساسات لحظه‌ای، بلکه بینش و آگاهی عمیق به مخاطب بدهد.
نوآوری، کلید عبور از کلیشه‌ها
یکی از مهم‌ترین محور‌های گفت‌و‌گو، بحث نوآوری بود. شرافت دراین‌باره گفت: برای فاصله گرفتن از کلیشه‌ها و تکرار مضامین، نیازمند اراده و نگاه خلاق هستیم. او معتقد است شاعران خلاق کسانی‌اند که حتی در ساده‌ترین احساسات نیز نگاه متفاوتی دارند و با تمرکز، تفکر، خلوت و تمرین، می‌توانند به افق‌های تازه‌ای در شعر رضوی دست یابند.
شرافت نمونه‌ای از خلاقیت را در اشعار مرحوم قیصر امین‌پور ذکر کرد؛ آنجا که در شعری با ردیف «تو را می‌شناسند»، از مضامین تازه و نگاه نو بهره گرفته و پیوندی زیبا میان امام‌رضا(ع) و شهیدان برقرار کرده است. به باور او، نوآوری می‌تواند هم در قالب و فرم و هم در محتوا اتفاق بیفتد. مثلاً استفاده از قالب‌هایی، چون مثنوی طویل یا شعر نیمایی در شعر رضوی می‌تواند راهی تازه باشد و فضایی متفاوت ایجاد کند.
مضامینی که کمتر به آن‌ها پرداخته شده است
شرافت در ادامه به مضامینی اشاره کرد که کمتر در شعر رضوی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به گفته او، موضوعاتی مانند مناظرات علمی امام‌رضا(ع) با بزرگان ادیان، ادعیه و روایات صادرشده از ایشان، و حتی بازتاب حضور حضرت در ایران و تأثیر تاریخی این حضور بر تشیع، می‌توانند زمینه‌های جدیدی برای خلق شعر رضوی ایجاد کنند.
او همچنین یادآور شد که شعر رضوی ظرفیت بالایی برای ورود به مسائل اجتماعی و اخلاقی دارد؛ چراکه سیره امام‌رضا(ع) پر از آموزه‌هایی در زمینه تعاملات انسانی، اخلاق اجتماعی، و مسئولیت‌پذیری است. بازتاب این ابعاد در شعر، می‌تواند به انتقال بهتر معارف و ارزش‌های رضوی در جامعه کمک کند.
ضرورت تقویت دانش و معرفت شاعران
شرافت بر یک نکته مهم دیگر نیز تأکید کرد: شاعر برای نوآوری نیاز دارد هم از نظر ادبی مهارت‌های خود را ارتقا دهد و هم از لحاظ معرفتی با آیات، روایات، سیره امام‌رضا(ع) و منابع مکتوب و رسانه‌ای آشنا باشد. به باور او، این شناخت به شاعر امکان می‌دهد حرف تازه‌ای در شعر رضوی بزند و به‌جای تکرار مضامین کلیشه‌ای، به کشف و بازآفرینی معارف بپردازد.
او به‌طور خاص به موضوع شهادت امام‌رضا(ع) اشاره کرد و گفت: این موضوع ظرفیت بالایی برای خلق مضامین تازه و عمیق دارد، اما هنوز آن‌طور که باید و شاید شعر‌های متنوع و قدرتمندی در این حوزه سروده نشده است. شرافت از شاعران خواست بیش از پیش به این عرصه ورود کنند و با نگاه نو، شعر‌هایی متفاوت و اثرگذار بیافرینند.
امید به گسترش مضامین رضوی
شرافت در پایان ابراز امیدواری کرد: در کنار سرودن اشعاری درباره فضای حرم، آن هم با نگاه تازه، بتوانیم سایر مضامین مرتبط با امام‌رضا(ع) را نیز در شعر رضوی گسترش دهیم. به عقیده او، حتی خود زیارت‌نامه امام‌رضا(ع) می‌تواند الهام‌بخش نگاه‌ها و حرف‌های تازه باشد؛ چراکه این زیارت‌نامه سرشار از مضامین معرفتی، اخلاقی و اعتقادی است که می‌توانند دستمایه خلق آثار نو و بدیع قرار گیرند.
شعر رضوی، اگرچه ریشه در سنت و احساسات دیرین دارد، اما برای پویایی و اثرگذاری در جهان امروز نیازمند نو شدن و عبور از مرز‌های آشناست. نوآوری در این حوزه، هم به غنای ادبی شعر می‌افزاید و هم به عمق‌بخشی معارف رضوی در دل‌ها و ذهن‌ها کمک می‌کند. شاید اکنون زمان آن فرا رسیده که شاعران و پژوهشگران ادبی، دست در دست هم، افق‌های تازه‌ای برای شعر رضوی بگشایند؛ افق‌هایی که در آن، امام‌رضا(ع) نه‌تنها امام مهربانی‌ها، بلکه معلم علم، اخلاق، عدالت و آزادگی برای جهان امروز معرفی شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
