امنیت یا معیشت، دوگانه دروغ | سهم صنایع دفاعی و مراکز نظامی از بودجه ۱۴۰۴ چقدر است؟
انتشار آماری از سهم نهاد‌های نظامی، دفاعی و امنیتی از بودجه سالیانه کشور همیشه دست‌آویز برخی جوسازی‌ها بوده است. سؤالاتی در این رابطه مطرح است؛ آیا تمرکز بر بخش دفاعی در بودجه سالیانه بیش از حدّمعقول است؟ در این گزارش، به بررسی ابعاد پیدا و پنهان این موضوع پرداخته‌ایم تا حقیقت مسئله روشن شود.
به گزارش شهرآرانیوز، سال‌هاست که هربار پس از ارائه لایحه بودجه به مجلس، سهم اعتبار بخش‌های مختلف عمرانی، رفاهی، فرهنگی و نظامی موردبحث و بررسی کارشناسان و رسانه‌های مختلف قرار می‌گیرد. در این بین، یک روایت که همیشه با واکنش‌های گسترده مواجه می‌شود، سهم اعتبار زیرساخت‌های دفاعی و امنیتی است و در کنار آن، البته برخی رسانه‌ها هم با شیطنتی خاص، اقدام به مقایسه آن با شاخص‌های دیگر همچون سلامت و رفاه اجتماعی می‌کنند. سؤالاتی در این رابطه مطرح است؛ آیا تمرکز بر بخش دفاعی در بودجه سالیانه بیش از حدّمعقول است؟ آیا کاهش بودجه دفاعی کشور و سرریز آن به بخش‌های رفاهی می‌تواند کمک مؤثری در حل مشکلات امروز کشور باشد؟ در این گزارش به بررسی ابعاد پیدا و پنهان این موضوع پرداخته‌ایم تا حقیقت مسئله روشن شود.
امنیت، تنها امید در منطقه پرآشوب
مسئله حمایت از گروه‌های مقاومت اسلامی در منطقه به‌عنوان راهبرد ایدئولوژیک و البته پیوستی از سیاست دفاعی ایران، موضوعی است که به‌خصوص در سال‌های گذشته در کانون توجه رسانه‌های داخلی و خارجی قرار داشته است؛ البته آنچه روشن است، این است که سهم بسیار اندکی از بودجه دفاعی کشور به گروه‌های مقاومت اختصاص پیدا می‌کند و بخش عمده آن در عرصه‌های زیرساختی نظیر پدافند، هوافضا و بومی‌سازی تسلیحات و تجهیزات یگان‌های رزم زمینی هزینه می‌شود، اما با این حال، همچنان تخصیص بخشی از اعتبار عمومی دولت به حوزه‌های دفاعی و امنیتی از سوی رسانه‌های معاند موردشبهه و سؤال قرار دارد.
علی عبدی، کارشناس مسائل نظامی، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز با اشاره به تهدیدات مستمر امنیتی در ۴۷ سال اخیر، می‌گوید: آرامشی که در ۳۷ سال اخیر مقدمه پیشرفت‌های عمرانی و زیرساختی در کشور بوده، هزینه‌ای دارد که بیش از هزینه، جنبه سرمایه‌گذاری به خود می‌گیرد. با این حال، ایران در سال جاری کمتر از ۱۱ میلیارد دلار از کل ۲۴۴ میلیارد دلار بودجه سالیانه خود را به بخش نظامی اختصاص داده که یعنی حدود ۴.۵% و بهتر است برای درک این عدد، بودجه نظامی کشور‌های منطقه را بررسی کنیم.
عبدی می‌افزاید: ۱۱ میلیارد دلار اعتبار نظامی ایران را بگذارید کنار ۷۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار اعتباری که عربستان سعودی در سال گذشته به بخش‌های مختلف نظامی خود تخصیص داد تا نه‌تنها در رتبه نخست بالاترین بودجه نظامی در منطقه بلکه در رده پنجم جهان پس از آمریکا، چین، روسیه و هند قرار بگیرد. علاوه بر این، ۲۷.۵ میلیارد دلار بودجه نظامی رژیم صهیونیستی و ۱۵.۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری ترکیه هستیم. در این شرایط و با درنظرگرفتن پیشرفت رقبای منطقه‌ای و البته تشدید تنش‌های تحمیلی از طرف جریان‌های متخاصم، آیا اختصاص حدود ۱۱ میلیارد دلار برای توسعه زیرساخت‌های دفاعی، اقدام نابجایی به‌نظر می‌رسد؟
آدرس اشتباه برای کشف اسراف
فراتر از مقایسه بودجه دفاعی کشور با همسایگان و رقبای منطقه‌ای، پاسخ به این سؤال ضرورت دارد: آیا کاهش بودجه نظامی کشور و سرریز رقم مابه‌التفاوت آن به بخش‌های دیگر همچون نظام سلامت، آموزش و پرورش و بخش‌های رفاهی، می‌تواند گره‌گشای بخشی از چالش‌های موجود باشد؟ اگرچه مقایسه همواره یک ابزار مؤثر برای شناخت مسئله و کشف حقیقت است، اما باید تصریح کرد که واقعیت، همچنان با این تصویرسازی‌های جهت‌دار فاصله بسیار دارد.
سینا کلهر، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه سیاست‌گذاری، دراین‌باره می‌گوید: یک باور نادرست که اخیراً مرسوم شده این است که یک جدول را هر سال از بودجه استخراج و با یک پروپاگاندای رسانه‌ای در جامعه پخش می‌کنند تا برای مردم جا بیندازند که همه پول‌ها هر سال دارد خرج بخش‌های نظامی می‌شود؛ درحالی‌که باید کل روند تقسیم اعتبار را باهم درنظر گرفت.
وی بیان می‌کند: شما ببینید کل بودجه دولت در سال ۱۴۰۴، حدود ۱۱ هزار همت است که شش هزار همت یعنی بیش از ۵۴ درصد از آن مربوط به شرکت‌های دولتی است. هیچ‌کس هم نمی‌داند این‌ها چی هستند و چرا این‌همه پول می‌گیرند. ذوب آهن، مس، فولاد مبارکه و صنایع خودروسازی از این رده هستند و همین فیش حقوق و هزینه‌کرد که اخیراً منتشر شد و حقوق ماهانه ۲۷۳ میلیونی یک مدیر دولتی افشا شد، مربوط به همین بخش است.
کلهر تصریح کرد: پنج هزار همت دیگر از این رقم نیز در دستگاه‌های اجرایی قرار است خرج شود. حالا چطور این سهم تقسیم می‌شود؟ هزار همت برای اجرای طرح هدفمندی، ۱۴۰۰ همت برای تأمین اجتماعی، ۷۰۰ همت در بخش سلامت، ۵۰۰ همت در بخش آموزش و پرورش، ۴۰ همت برای دین و هنر و ارشاد و اوقاف همه باهم و رقم خرده مابقی در بخش‌های جزئی دیگر با تفکیک زیاد. یعنی سرجمع که نگاه کنید، از ۱۱ هزار همت اعتبار عمومی دولت، فقط ۵۰۰ همت سهم نهاد‌های نظامی و بخش دفاعی است. یعنی چه‌قدر؟ کمتر از ۵ درصد!
به گفته این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری، بیش از آنکه توجه رسانه‌ها متمرکز بر بودجه نهاد‌های نظامی، دفاعی و امنیتی باشد، باید این سؤال مطرح شود که این چه‌جور نظام تقسیم اعتباری است که به‌نسبت جایگاه و اهمیت حوزه آموزش و پرورش یا نظام سلامت، فقط ۴۵ و ۶۳ دهم درصد از بودجه کشور بر این دو عرصه حیاتی سرمایه‌گذاری می‌شود؟
وی بیان می‌کند: شما ببینید در همین برنامه بودجه گفته‌اند بیش از ۱۴۰۰ همت باید برای تأمین اجتماعی خرج شود و این رقم، ۲.۸ برابر بودجه صنایع دفاعی است. حالا یک نفر بیاید بگوید که مگر قرار نبود سرمایه تأمین اجتماعی، کسر از حقوق کارکنان و مستمری بازنشستگان باشد؟ آن پول‌ها کجا رفته که الان دولت باید به صندوق‌های تأمین اجتماعی بودجه تزریق کند؟ حالا بماند آن رقم درشت شش میلیون میلیارد تومان که سهم شرکت‌های خصولتی می‌شود و شما گاهی رد آن‌ها را در فوتبال می‌توانید پیدا کنید. در این شرایط، تمرکز بر بودجه‌های نظامی، دفاعی و امنیتی مضحک نیست؟
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
