شهرآرانیوز؛ پیشتر تصور میشد نیای مشترک همه چهاراندامان (از جمله انسانها) در آغاز دوره کربونیفر پدیدار شده است.
ردپاهای فسیلی یک خزنده اولیه، اکنون قدیمیترین ردپاهای خزندهای شناخته شدهاند که نشان میدهد نیای چهاراندامان احتمالاً زودتر، در دوره دوونین ظاهر شده است.
این ردپاها از پاهای یک پنجهدار ایجاد شدهاند. این کشف زمان تکامل آمنیوتها را ۳۵ تا ۴۰ میلیون سال به عقب میراند.
بین ۳۵۹ تا ۳۵۰ میلیون سال پیش باران میبارید. موجوداتی شبیه به مارمولکها در گلولای سرزمینی که زمانی گوندوانا بود (و اکنون استرالیاست) میخزیدند و ردپاهایی از خود به جای گذاشتند که با گذر زمان و تبدیل گل به سنگ، فسیل شدند. این ردپاها بعدها در کاوشی کشف شد که زمان گامگذاری نیاکان چهاراندام ما بر خشکی را زیر سؤال برد.
چهاراندامان (به معنای «چهارپا» در یونانی) شامل همه دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران میشوند و تصور میشود از ماهیهای بالهدستی تکامل یافتهاند که با بالههایی شبهپا از دریاهای اولیه به خشکی آمدند. انسانها نیز چهاراندام هستند و مانند همه چهاراندامان (به جز دوزیستان)، آمنیوت محسوب میشوند؛ یعنی تخمهایی دارند که جنین در حال رشد را در کیسه آمنیونی محافظت میکند. تصور میشد آمنیوتها حدود ۳۵۵ میلیون سال پیش در آغاز دوره کربونیفر از دوزیستان جدا شدهاند. پستانداران نیز تنها ۳۰ میلیون سال بعد از خزندگان و پرندگان منشعب شدند.
ردپاهای فسیلی در حاشیه یک سایت دیرینهشناسی در شرق ویکتوریا به نام رودخانه بروکن (یا برهپیت در زبان تانگورونگ، زبان بومیان محلی) کشف شدند. هر موجودی که این ردپاها را به جای گذاشته، اولین شواهد از حیات خشکیزی در این منطقه به حساب میآید. آثار پنجهها نشان میدهد که این موجود یک آمنیوت بوده است؛ با این حال تصور نمیشد آمنیوتها اینقدر زود در دوره کربونیفر تکامل یافته باشند.
تیم تحقیقاتی استرالیایی-سوئدی که در سایت برهپیت کاوش کرده بودند در مطالعهای که اخیراً در مجله Nature منتشر شد، اعلام کردند: «این کشف زمان احتمالی ظهور آمنیوتهای تاجدار را حداقل ۳۵ تا ۴۰ میلیون سال به عقب میراند. [آمنیوتها] نمیتوانند خیلی جوانتر از مرز دوونین/کربونیفر باشند و [منشأ چهاراندامان] باید در اعماق دوره دوونین باشد.»
پیش از این کشف، قدیمیترین فسیلهای شناختهشده آمنیوتها ردپاهای نوتالاسرتا و استخوانهای هایلونوموس بودند. هر دو گونه از سوروپسیدها بودند؛ گروهی بزرگتر شامل خزندگان و پرندگان منقرضشده و موجود که تصور میشد در اواخر دوره کربونیفر میزیستهاند.
تصور میشد نیای مشترک همه چهاراندامان در نخستین سالهای دوره کربونیفر پدیدار شده باشد، اما این نظریه با کشف ردپاهای مرموز چهاراندام در برهپیت تغییر کرد. اکنون محققان معتقدند نیای چهاراندامان در دوره دوونین ظاهر شده و آمنیوتها حدود ۳۹۵ میلیون سال پیش، یعنی ۳۵ تا ۴۰ میلیون سال زودتر از آنچه قبلاً تصور میشد، از آنها منشعب شدهاند.
مشخص است که این ردپاها نه تنها متعلق به یک چهاراندام، بلکه به یک آمنیوت تعلق دارند، زیرا تقریباً همه آمنیوتها پنجه یا ناخن دارند. آثار پنجهها پس از بارانی کوتاه بر زمین مرطوب حک شدهاند و هیچ نشانهای از کشیدهشدن بدن یا دم بر روی زمین وجود ندارد. اگرچه نمیتوان دقیقاً گفت این جانور چگونه به نظر میرسیده، فاصله بین دستها و پاهای عقبی نشان میدهد طول بدن آن از شانه تا لگن حدود ۱۷ سانتیمتر بوده است و طول گردن، سر و دم نامعلوم است. محققان با استفاده از بزمجه آبی امروزی به عنوان معیار، تخمین زدهاند که طول کل بدن آن حدود ۸۰ سانتیمتر (حدود ۳۱.۵ اینچ) بوده است.
این ردپاها ممکن است معمای دیگری را نیز حل کنند: انقراض جمعی پایان دوره دوونین چنان فاجعهبار تصور میشد که میتوانست توضیح دهد چرا چهاراندامان تا ۲۰ میلیون سال بعد در سوابق فسیلی ظاهر نمیشوند. چهاراندامان متعلق به پس از این وقفه بسیار متنوعتر و پیشرفتهتر از نمونههای پیش از آن هستند. ردپاهای سوروپسیدهای اوایل دوره کربونیفر نشان میدهد که چهاراندامان حتماً در دوره دوونین از نیای مشترک خود منشعب شدهاند، به این معنی که انقراض جمعی تأثیر چندانی بر تکامل چهاراندامان نداشته است.
محققان میگویند: «[ردپاهای فسیلی] تأثیر نامتناسبی بر درک ما از تکامل اولیه چهاراندامان دارند، زیرا ترکیبی از ویژگیهای تشخیصی آمنیوتها و تاریخچه اولیه و دقیق را ارائه میدهند. آنها یک بار دیگر اهمیت اتفاق و شانس را در مطالعه بخشهای کمنمونهبرداریشده سوابق فسیلی نشان میدهند. »