پیشگویی یا پیشگیری

وضعیت و روند شیوع ویروس کرونا در ایران اصلا قابل قبول نیست و اولین کشوری هستیم که نه‌تن‌ها از حیث تعداد مبتلایان به‌سوی موج دوم حرکت کرده‌ایم، بلکه هنوز نمی‌دانیم نقطه اوج آن کجا خواهد بود. مهم‌تر از تعداد مبتلایان رسمی، تعداد فوتی‌هایی هستند که اکنون به ۲۰۰ نفر رسیده که ۳۰ درصد بیش از حداکثر تعداد فوتی‌های موج اول است و به‌طور قطع این رقم بیشتر هم خواهد شد، زیرا این تعداد فوتی مربوط به تعداد مبتلایان و بستری‌شدگان حدود ۲۰ روز پیش است. از آنجا که تعداد بستری‌شدگان در این فاصله تا امروز حدود ۵۰ درصد افزایش یافته، پس انتظار می‌رود که تا مدتی دیگر تعداد فوتی‌ها نیز بیشتر شود و اگر روند مبتلایان و بستری‌شدگان کماکان صعودی باشد، به‌طور طبیعی مرگ‌ومیر نیز افزایش خواهد یافت.
موضوعی که در این یادداشت به آن می‌پردازم، نقد سیاست اطلاع‌رسانی ستاد کروناست. هر روز تعداد مبتلایان و بستری‌شدگان و فوتی‌ها و بهبودیافتگان اعلام می‌شود، ولی این آمار به‌تن‌هایی کافی نیست. کرونا به‌عنوان یک بیماری فراگیر و خطرناک جان مردم را تهدید می‌کند؛ از این رو مردم و کارشناسان حق دارند که تحلیل و درک روشنی درباره ابعاد این بیماری و خطری که آنان را تهدید می‌کند، به‌دست آورند. بخش مهمی از این آگاهی از طریق تحلیل آماری نهاد‌ها و افراد مستقل است که ارزیابی‌های آنان بر جامعه و مردم اثرگذاری دارد. وزرا و مسئولان مسئولیت پیشگویی ندارند، بلکه وظیفه پیشگیری دارند و باید مردم را از هر طریق که لازم است، ملزم به انجام کاری کنند تا زندگی آنان در خطر قرار نگیرد؛ نه آنکه هر روز انذار دهند و توصیه بهداشتی کنند. دولت با قدرتی که دارد، باید سازوکار‌های اجرایی برای پیشگیری را ایجاد کند. یکی از کار‌هایی که می‌توانند و می‌باید انجام دهند، دسترسی عموم و به‌ویژه کارشناسان به اطلاعات مربوط به کروناست. اطلاعات ریز درباره تعداد تست‌های روزانه، تعداد پاسخ‌های مثبت، بستری‌شدگان، درمان‌شدگان، فوت‌شدگان، اطلاعات مربوط به جنسیت و سن و استان مبتلایان، بیماری زمینه‌ای آن‌ها و خیلی از داده‌های دیگر است که روزانه یا هفتگی باید در اختیار جامعه قرار گیرد تا از طریق تجزیه و تحلیل آن‌ها به درک بهتری از بیماری و نقد سیاست‌های جاری برسند و جامعه و مردم را نیز از آن آگاه کنند. سیاست اطلاع‌رسانی محدود نافی حقوق مردم در موضوع سلامت است. انحصار این اطلاعات نزد وزارت بهداشت خلاف قانون و به‌زیان مردم است. این کمترین کاری است که برای مقابله با شیوع کرونا باید انجام دهند. اعمال محدودیت بر انتشار اطلاعات حداقل یک هدف می‌تواند داشته باشد؛ فقدان اعتمادبه‌نفس در سیاست مقابله با کرونا. این امر اکنون آثار خود را نشان داده است.
البته مشکل منحصر به وزارت بهداشت و انتشارنیافتن داده‌های رسمی کرونا نمی‌شود. لازم است که ثبت احوال و گورستان‌ها نیز گزارش‌های فوت خود را با ذکر جزئیات هفتگی و ماهانه کنند و نه‌فقط برای کشور یا استان بلکه در حد شهرستان‌ها هم گزارش هفتگی دهند. این داده‌ها مردم را حساس می‌کند و در مبارزه با کرونا بسیار مفید است.