همه چیز درباره موشک هایپرسونیک «فتاح» + مشخصات و ویژگی‌ها

موشک «فتاح» با سرعتی فراتر از ۱۳ماخ و توان مانور بالا، قادر است از پیچیده‌ترین سامانه‌های دفاع موشکی عبور کند. همان‌طور که در عملیات وعده صادق ۳ این اتفاق افتاد.

نویسنده کیهان همایون

شهرآرانیوز؛ در دهه‌های اخیر، توسعه جنگ‌افزار‌های هایپرسونیک به یکی از اصلی‌ترین محور‌های رقابت تسلیحاتی میان قدرت‌های نظامی جهان تبدیل شده است. سرعت بالا، مانورپذیری شدید و توان نفوذ به سامانه‌های پدافند پیشرفته باعث شده تا این سلاح‌ها در رأس فهرست تهدیدات راهبردی قرار گیرند. آمریکا، روسیه و چین از پیشگامان این حوزه به شمار می‌روند، و دستیابی به چنین فناوری‌ای برای هر کشوری نشانه‌ای از بلوغ در حوزه دانش فنی، مهندسی موشکی و طراحی سامانه‌های پیچیده جنگی است.

ایران نیز در خردادماه ۱۴۰۲ (ژوئن ۲۰۲۳) از موشک «فتاح» به‌عنوان اولین موشک هایپرسونیک بومی خود رونمایی کرد. به گفته فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این موشک می‌تواند با سرعتی بیش از ۱۳ تا ۱۵ ماخ پرواز کرده و با استفاده از گلایدر مانورپذیر خود، از سد سامانه‌های پیشرفته‌ای مانند پاتریوت، تاد و آرو-۳ عبور کند.

سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، در مراسم رونمایی اعلام کرده بود:

«فتاح یک موشک نیست، بلکه یک جهش در دکترین موشکی جمهوری اسلامی ایران است؛ موشکی که هیچ سامانه‌ای در جهان توان مقابله با آن را ندارد.»

این موشک با طراحی آیرودینامیکی خاص و بهره‌گیری از پیشرانه سوخت جامد با برد بیش از ۱۴۰۰ کیلومتر و قابلیت گلاید در جو، از نظر فناوری، در رده موشک‌های نسل پنجم بالستیک و هایپرسونیک قرار می‌گیرد. طبق تحلیل مرکز مطالعات استراتژیک IISS (مستقر در لندن) و گزارش‌های غیررسمی، طراحی «فتاح» شباهت‌هایی با موشک‌های هایپرسونیک روسی Avangard و چینی DF-ZF دارد، اما نوع پرتاب و پیشرانه آن به‌صورت کامل بومی‌سازی شده است.

از نظر راهبردی، توسعه و رونمایی از «فتاح» هم‌زمان با افزایش فشار‌ها بر برنامه موشکی ایران و حضور گسترده سامانه‌های پدافندی اسرائیلی و آمریکایی در منطقه صورت گرفت. ایران از این موشک در عملیات «وعده صادق ۳» علیه مواضع رژیم صهیونیستی استفاده کرد.

در این مقاله، به بررسی مشخصات، ساختار، عملکرد، توانمندی‌ها و پیامد‌های راهبردی موشک فتاح خواهیم پرداخت.

مشخصات کلی موشک «فتاح»

همه چیز درباره موشک هایپرسونیک «فتاح» + مشخصات و ویژگی‌ها

موشک هایپرسونیک چیست؟

موشک‌های هایپرسونیک به سلاح‌هایی گفته می‌شود که سرعتی بالاتر از ۵ برابر سرعت صوت (۵ماخ) دارند و اغلب قابلیت مانورپذیری در سرعت بالا را نیز دارا هستند. دو نوع رایج از این فناوری عبارتند از:

هایپرسونیک گلاید ویکل (HGV): گلایدر بدون پیشرانه فعال که از موشک پرتاب می‌شود و با مانور در جو به هدف می‌رسد.

هایپرسونیک کروز میسیل (HCM): موشک با پیشرانه رم‌جت یا اسکرم‌جت که در کل مسیر فعال باقی می‌ماند.

موشک فتاح از نوع HGV با سرگلایدر مانورپذیر است.

ساختار دو مرحله‌ای با پیشرانه سوخت جامد

فتاح دارای دو مرحله پروازی است:

مرحله اول: موشک بالستیک با سوخت جامد که گلایدر را به ارتفاع بالا و سرعت زیاد می‌رساند.

مرحله دوم: جدا شدن سرگلایدر با قابلیت مانورپذیری شدید و ورود به جو با زاویه و مسیر دلخواه.

طبق گزارش‌های رسمی، این موشک از تکنولوژی «موتور گاز سرد» در مرحله نهایی نیز بهره می‌برد که توانایی تغییر مسیر لحظه‌ای را افزایش می‌دهد.

توانمندی ضدپدافندی موشک «فتاح»

همه چیز درباره موشک هایپرسونیک «فتاح» + مشخصات و ویژگی‌ها

یکی از کلیدی‌ترین ویژگی‌های فتاح، عبور از سامانه‌های دفاع موشکی مانند پاتریوت، تاد و آرو است. علت این توانایی پرواز با سرعت بالا (۱۳+ ماخ)، پرواز در لایه‌های بالایی جو و سپس گلاید در جو، تغییر مسیر و ارتفاع در فاز نهایی برای جلوگیری از رهگیری است.

مقایسه موشک «فتاح» با نمونه‌های مشابه خارجی

همه چیز درباره موشک هایپرسونیک «فتاح» + مشخصات و ویژگی‌ها

فتاح از نظر عملکرد بسیار نزدیک به DF-ZF چین و از لحاظ طراحی مشابه گلاید‌های روسی است.

توانمندی‌های عملیاتی و مأموریت‌های موشک «فتاح»

موشک «فتاح» با هدف ضربه‌زدن به اهداف راهبردی در منطقه، از جمله پایگاه‌های نظامی، رادار‌های پیشرفته و سامانه‌های ضد موشک طراحی شده است. توانمندی‌های آن عبارت‌اند از

نفوذ به سامانه‌های دفاعی لایه‌ای

انهدام اهداف با ارزش در عمق خاک دشمن

ایجاد بازدارندگی استراتژیک در برابر قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای

نمونه‌های ارتقاءیافته: فتاح-۲

همه چیز درباره موشک هایپرسونیک «فتاح» + مشخصات و ویژگی‌ها

در آبان ۱۴۰۲، ایران از نسخه جدیدی با نام «فتاح »۲ رونمایی کرد که دارای سرگلایدر پیشرفته‌تر و طراحی آیرودینامیکی اصلاح‌شده بود. ویژگی‌های جدید این نسخه: