نظر پاپ فرانسیس در مورد سلاح هسته‌ای شهیدی که در تمام مسجد‌های مشهد نماز خواند لزوم تبیین جایگاه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با نگاه به زن و خانواده طراحی‌های محمود فرشچیان رونمایی می‌شود تبیین ۳ عنصر حیاتی برای کار فرهنگی از دیدگاه آیت الله اعرافی آیا هر خرج گران‌قیمتی اسراف است؟ دامنه مشمولان تشرف به حج ۱۴۰۵ گسترده‌تر شد آیا دعا را باید با رعایت تجوید خواند؟ از خدا چه تصوری داریم؟ عدل الهی و معمای رنج! | چگونه به سؤالاتی که درباره عدل خداوند به ذهنمان می‌آید، پاسخ دهیم؟ مسیح بلوچستان که بود؟ افتخارآفرینی سجاد نوری از خراسان رضوی در چهل و هشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم آغاز فصل سوم «زندگی با آیه‌ها» با هدف‌گذاری ۵۰ میلیون مخاطب ۷۰ میلیارد تومان بودجه برای تربیت حافظان قرآن تخصیص یافت آیین‌های حرم مطهر امام‌رضا(ع) | روایت ۴ قرن جاروکشی در آستان رضوی مهلت نقل و انتقال دانشجویان شاهد و ایثارگر وزارت علوم تا ۵ آبان ۱۴۰۴ توضیحات ستاد امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر درباره خبر آموزش ۸۰ هزار نیروی امربه‌معروف فراخوان دومین جشنواره فرهنگی هنری «میقات» ویژه زائران حج ۱۴۰۵ منتشر می‌شود حذف مسلمان در هند با پروژه «مسلمان خوب، مسلمان بد» ۷۰۰ دانش آموزی بروجردی به مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام می‌شوند
سرخط خبرها

حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی

  • کد خبر: ۳۵۱۳۸۶
  • ۱۴ مرداد ۱۴۰۴ - ۰۸:۰۷
حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی
اصل برابری در اندیشه اسلامی بر پایه کرامت انسان، تقوا و عدالت استوار است.

در دنیای امروز، بحث حقوق بشر در جهان اسلام نیازمند بازاندیشی و بازسازی جدی است.

تجربه‌های تاریخی نشان می‌دهد که حقوق بشر در عصر مدرن با «اعلامیه جهانی حقوق بشر» در سال ۱۹۴۸ تثبیت شد و پس از آن، کشور‌های اسلامی نیز کوشیده‌اند خوانش خاص خود را از این مفهوم ارائه دهند؛ از «اعلامیه تهران» تا «اعلامیه قاهره درباره حقوق بشر در اسلام»، هر دو بر کرامت انسانی تأکید ورزیده‌اند، اما یکی با زبان جهان‌شمول حقوق و دیگری با چارچوب فقهی ـ اخلاقی و پیوند با شریعت.

 این دو رویکرد پرسش مهمی را پیش روی ما می‌گذارد: چگونه می‌توان میان عقلانیت حقوقی جهانی و مبانی الهیاتی اسلام توازن برقرار کرد؟ در سنت اسلامی، کرامت، ویژگی ذاتی انسان است؛ زیرا انسان به‌مثابه «خلیفه خداوند» و دارای فطرت الهی تعریف می‌شود. در این نگاه، حقوق از اراده خداوند منشأ می‌گیرد و هدف آن، تحقق عدالت و صلاح جمعی است.

برخلاف دیدگاه لیبرالی که حقوق را مبتنی بر اراده فرد و قرارداد اجتماعی می‌بیند، سنت اسلامی به پیوند استوار میان حق و تکلیف، مسئولیت جمعی و تأثیر اخلاق و جامعه بر آزادی فرد تأکید دارد. در نتیجه، مفاهیمی مانند جایگاه خانواده، مالکیت مشروع، صلح و حتی حقوق محیط زیست و حیوانات نیز در کانون توجه قرار می‌گیرد.

 اصل برابری در اندیشه اسلامی بر پایه کرامت انسان، تقوا و عدالت استوار است؛ تبعیض نژادی و اجتماعی نفی می‌شود، هرچند اجرای عملی این اصول در کشور‌های اسلامی همچنان با چالش‌هایی روبه‌روست. آزادی فردی نیز در چارچوب اخلاق، شریعت و مصلحت عمومی قرار می‌گیرد و محدودیت‌های آن با نگاه به خیر جمعی تعریف می‌شود.

 همچنین مالکیت حقی مهم، اما محدود به شروطی همچون زکات و انفاق تلقی می‌شود تا از افراط‌گرایی اقتصادی جلوگیری و عدالت توزیعی حمایت شود. تجربه کشور‌های اسلامی در حوزه حقوق بشر از تهران تا قاهره نشان داده ادبیات حقوق بشر در قالب دین و فقه بازخوانی شده، اما ضعف اساسی، نه در مبانی فکری، بلکه در نبود سازوکار‌های اجرایی کارآمد، شفافیت، پاسخگویی نهادی و استقلال دستگاه قضا بوده است. کشور‌های اسلامی اغلب میان الزامات شریعت، نظام حکمرانی نوین و تعهدات بین‌المللی سرگردان‌اند و این فاصله نظرات تا واقعیت را برجسته می‌کند.

در عین حال، اشتراکاتی همچون تأکید بر کرامت ذاتی انسان، مقابله با تبعیض و دعوت به صلح و عدالت میان رویکرد‌های اسلامی و جهانی وجود دارد. تفاوت عمده در منشأ حق (وحی یا عقل)، تقدم یا هم‌ارزی حق و تکلیف، محوریت اخلاق اجتماعی و نقش خانواده و جامعه است.

اگر برای ادعای اسلامی مزیت نسبی قائل شویم، باید آن را در ترکیب حق و تکلیف، جامعیت در برگیری همه مخلوقات، تعریف عدالت به‌عنوان غایت، و معنویت‌گرایی اخلاقی دانست. با این همه، ادعای برتری تنها زمانی به واقعیت نزدیک می‌شود که حاکمیت قانون، استقلال قضایی، شفافیت، مشارکت اجتماعی و گفت‌وگوی انتقادی به‌عنوان اصولی نهادی، محقق شود. مأموریت امروز دانشگاهیان، فقها و حقوق‌دانان آن است که با وفاداری به کرامت انسانی و مبانی دینی، زبانی مشترک برای عدالت، صلح و آزادیِ مسئولانه پدید آورند.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->