آیا چند نرخی بودن ارز، اقتضای اقتصاد ایران است؟
وقتی دلار با موج اخبار بالا و پایین می‌شود و تغییر مسیر می‌دهد پیش‌بینی‌پذیری از بین می‌رود؛ موضوعی که اجرای سیاست تک‌نرخی شدن ارز را غیرعملی و پرهزینه برای تولید و مصرف‌کنندگان می‌سازد.
به گزارش شهرآرانیوز؛ نرخ ارز در بازار آزاد در کمتر از ۲ هفته تغییری بیش از ۸ هزار تومانی داشته است که نشان می‌دهد این بازار به شدت بی‌ثبات و غیر قابل اتکا است.
نرخ ارز در این بازار عمدتا با یک خبر یا رویداد سیاسی در سطح جهان تغییر می‌کند به همین دلیل امکان پیش‌بینی و ثبات برنامه‌ریزی را از فعالان اقتصادی سلب می‌کند. به همین دلیل وابسته کردن نرخ ارز واردات کالا‌ها به این بازار بی ثباتی را در کل تولید و اقتصاد منتشر خواهد کرد.
با این حال همچنان برخی معتقدند ارز بازار رسمی و بازار آزاد باید یک نرخ داشته باشد چراکه باعث پیش‌بینی پذیر شدن اقتصاد و نیز از بین رفتن رانت و فساد می‌شود.
اما در شرایطی که کشور در وضعیت پرریسک ارزی قرار دارد و ابزار‌های لازم برای جذب سرمایه خارجی را ندارد تک نرخی کردن ارز امکان پذیر نیست و در صورت تک نرخی شدن نیز بیشترین آسیب به تولید و مصرف‌کنندگان کالا‌ها وارد می‌شود.
تورم و افزایش هزینه‌ها با نوسان ارز
به گفته محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی تولید به واردات وابستگی بسیار بالایی دارد و هنگامی که نرخ ارز افزایش می‌یابد، هزینه‌های تولید نیز افزایش می‌یابد و به واسطه انتظارات تورمی قدرت رقابت پذیری تولیدکنندگان در بازار‌های داخلی و خارجی کاهش می‌یابد.
او می‌گوید که با توجه به اینکه حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد از واردات کشور را ملزومات تولید تشکیل می‌دهد و تولید داخلی وابستگی شدیدی به واردات دارد، افزایش نرخ ارز، اثر مستقیمی بر هزینه تمام‌شده محصولات تولیدی و سطح تولید می‌گذارد و در واقع افزایش نرخ ارز موجب کاهش تولید و افزایش قیمت کالا‌های تولیدی می‌شود؛ بنابراین یکی از معایب بزرگ تک نرخی کردن ارز در شرایط فعلی افزایش قیمت واردات است که منجر به افزایش قیمت کالا‌های داخلی خواهد شد.
موضوعی که باید در خصوص تک نرحی کردن نرخ ارز در نظر گرفت این است که تولیدکنندگان بیش از همه نیازمند ثبات در تصمیم‌گیری هستند. وقتی نرخ ارز نوسان دارد، محاسبه هزینه تولید و پیش‌بینی سود تقریبا ناممکن می‌شود.
واردکنندگان مواد اولیه هر روز با ریسک جدیدی مواجه می‌شوند و کارخانه‌ها در تنظیم قرارداد‌های بلندمدت دچار مشکل خواهند شد. نتیجه چنین وضعیتی، کاهش سرمایه‌گذاری و احتیاط بیش از حد فعالان تولیدی خواهد بود.
خطر اجرای شتاب‌زده سیاست تک‌نرخی ارز
برخی کارشناسان معتقدند نرخ ارز فقط یک عدد نیست بلکه لنگر انتظارات تورمی است. اگر تک‌نرخی شدن ارز اجرا شود، نه تنها فاصله نرخ‌ها برداشته نمی‌شود، بلکه نرخ آزاد بازار ممکن است با شتاب به بالاتر حرکت کند و این می‌تواند اثرات منفی شدیدی در تورم و سایر متغیر‌های اقتصادی داشته باشد.
برای اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز، چند پیش‌شرط ضروری است که اول، ثبات نسبی نرخ ارز و کاهش شوک‌های ناشی از اخبار سیاسی است. دوم، تقویت ذخایر ارزی بانک مرکزی برای مدیریت بازار و سوم فراهم شدن ابزار‌های پوشش ریسک برای تولیدکنندگان است. بدون این عوامل، تک‌نرخی شدن ارز فقط بی‌ثباتی را تشدید می‌کند.
در صورت اجرای ناگهانی این سیاست، واردکنندگان مواد اولیه با هر افزایش نرخ ارز، هزینه‌های جدیدی متحمل می‌شوند. این فشار به سرعت به زنجیره تولید منتقل و قیمت کالا‌های داخلی افزایش می‌یابد. به ویژه صنایعی که وابستگی بالایی به واردات دارند، توان رقابتی خود را از دست خواهند داد. در نتیجه تولید کاهش یافته و بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها متوقف می‌شود.
بنابراین باید توجه داشت که تک‌نرخی شدن یک تصمیم سیاسی نیست که بگوییم دولت قبلی چندنرخی عمل می‌کرد و دولت بعدی تصمیم می‌گیرد تک‌نرخی کند. این موضوع، یک اقتضای فنیِ ناشی از شرایط اقتصادی ماست.
ساختار عرضه و تقاضای ارز به گونه‌ای است که نمی‌توان همه بازار‌ها را در یک نرخ واحد تجمیع کرد، زیرا نرخ واحد مستلزم بازار واحد است. در حالی که ساختار اقتصاد ما ایجاب می‌کند چند لایه بازار وجود داشته باشد تا مبادلات مدیریت شود، و همین باعث شکل‌گیری چند نرخ متفاوت می‌شود.
این ساختار باید تا زمانی حفظ شود که زمینه یکسان‌سازی فراهم شود. زمینه یکسان‌سازی زمانی فراهم می‌شود که اولاً وفور ارزی وجود داشته باشد و ثانیاً بازار غیررسمی تحت کنترل درآید؛ چرا که مهم‌ترین تهدید برای یکسان‌سازی، شوک‌های ارزی در بازار غیررسمی است.
تا وقتی بانک مرکزی نتواند زمینه بروز این شوک‌ها را در بازار غیررسمی مهار کند، با هر شوکی سیاست ارزی برهم می‌ریزد.
منبع: فارس
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
