درنگی بر ظرفیتهای مغفول وقایع تاریخی مشهد در آثار ادبی (بخش اول) | ارض اقدس، انقلاب ۵۷ و کمکاری فرهنگی!
معمولا هر سال روزها که به آذر میرسد، آرامآرام رسانهها بهسراغ سوژههای مرتبط با روزهای انقلاب ۵۷ میروند و برای مناسبتهایی که در این دوسه ماهه و در آن سال اتفاق افتاده است، مینویسند و البته که بیشتر تکراری است و بعضا تبلیغاتی و باریبههرجهتی!
به گزارش شهرآرانیوز؛ معمولا هر سال روزها که به آذر میرسد، آرامآرام رسانهها بهسراغ سوژههای مرتبط با روزهای انقلاب ۵۷ میروند و برای مناسبتهایی که در این دوسه ماهه و در آن سال اتفاق افتاده است، مینویسند و البته که بیشتر تکراری است و بعضا تبلیغاتی و باریبههرجهتی!
دستاورد این رویکرد که تقریبا رویکردی غالب است، صرفا نوشته میشود تا نوشته شود؛ بیآنکه نگاهی ژرف و منتقدانه داشته باشد. شعرها، داستانها و گفتوگوهایی، صفحههای رسانهها را پر میکند و کمابیش در این میان هم نقدهایی پیدا میشود. در بیرون از رسانه هم همایشها و نشستهایی که بیشتر تبلیغاتی است و البته گاهی هم برخی همراه با نگاهی پژوهشی.
اما پرسش اصلی این است که دستکم در حوزه ادبیات، با گذشت نزدیک به پنج دهه چه اتفاق شگفت و اثرگذاری افتاده است که توانسته باشد بازتاب وقایع انقلاب ۵۷ باشد. نزدیک به پنج دهه، زمانی کافی و بلکه بیشتر از کافی است تا به این پرسش پاسخ داده شود.
این مطالبه در نگاه کلی برای مطلق ادبیات انقلاب صدق میکند، اما اگر بخواهیم در یک نگاه بومی و جغرافیای کوچکتری به آن بنگریم، دستکم در همین مشهد که یکی از کانونهای انقلاب اسلامی بود، چه یا چند اثر ماندگار و قابلاعتنایی را در اختیار داریم که بشود به آن استناد کرد و آن را اثری درخور برشمرد.
در سال۱۳۹۰ سازمان میراث فرهنگی وقت تصمیم گرفت مکان رویدادهای انقلاب در ایران را ثبت کند. در خراسان رضوی ۲۸مکان ـ رویداد ثبت ملی شده است که از جمله این رویدادها در مشهد، ۲۳مهر ۱۳۴۲ در مسجد نواب صفوی، ۲۸خرداد ۱۳۵۷ در دانشکده ادبیات مشهد، یکم شهریور۱۳۵۷ پادگان لشکر۷۷ خراسان، ۹شهریور ۱۳۵۷ خانه آیتا... شیرازی، ۳۰مهر ۱۳۵۷ حسینیه و مسجد کرامت، ۲۹آبان ۱۳۵۷ باغ خونی و حرم مطهر رضوی، ۲۳آذر ۱۳۵۷ در بیمارستان امام رضا (ع)، ۱۰دی۱۳۵۷ میدان شهدا (یکشنبه سیاه)، ۱۹دی ۱۳۵۷ مدرسه علمیه نواب و هفت مهر ۱۳۶۰ترور شهید هاشمینژاد بود.
هرکدام از این مکان ـ رویدادها بستر مناسبی برای نوشتن یک رمان درخور و قابل اعتناست و در کنار این مکان ـ رویدادها، میتوان افراد و اشخاص اثرگذاری را هم نام برد که هرکدام موضوع آفرینش یک اثر هنری و ادبی هستند. اما آنچه در رویکردهای این سالها دیده میشود بیشتر نامگذاری بر سردر یک مکان یا خیابان و میدان است و بازتاب و تبلور این اتفاقات در آثار اثرگذار و ماندگار کمتر به ثبت رسیده است؟
بله. به مناسبت سالگردهای پیروزی انقلاب اسلامی، ویژهنامهها و آثاری مانند «نقش مشهد در انقلاب اسلامی» در فصلنامه تاریخپژوهی مجله انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد منتشر شده است. یا چاپ کتابهایی درباره شهدای انقلاب اسلامی در مشهد (محمدعلی حنایی، علیاکبر علیآبادی، مهری زارع، فاطمه امیری بیرجندی، علی اکبردهنوی، جواد نباتیمقدم، بتول چراغچی، سید رضا کامیاب و حسین آستانهپرست) که چند سال پیش رونمایی شد.
همچنین به خاطرهنویسیهایی مانند «خاطرات محله چهنو» میتوان اشاره کرد. در حوزه ادبیات کودک هم آثاری مانند کتاب «دردسرهای آقاجون» از جمله رمانهایی است که در حوزه انقلاب و برای مخاطب ۱۰ تا ۱۲سال نوشته شده است.
البته از حق نگذریم در حوزه ادبیات کودک و نوجوان کتاب خوب «چُغُک» را میتوان مثال زد که رمانی است درباره مبارزات مردم مشهد در انقلاب اسلامی و نقش آیتا... خامنهای در رهبری آن مبارزات. داستان از زبان نوجوانی روایت میشود که در روزهای مبارزات نهضت اسلامی، جای مخصوصی در بین مبارزان درجه یک انقلاب داشته است و آیت ا... خامنهای، به او لقب «چغک» داده بودند.
ماجرایی که این رمان بر بستر آن شکل گرفته، اتفاقات روزهای نهم و دهم دیماه ۱۳۵۷ در مشهد است. اتفاقات این دور روز، از مهمترین اتفاقات دوران مبارزات مردم ایران بر ضد رژیم شاهنشاهی در مشهد است که در این رمان، بهخوبی روایت و به تصویر کشیده شده است.
این اثر یکی از آثار موفق بود که در سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب تهران، چاپ نخست آن با شمارگان ۵ هزار نسخه برای نمایشگاه منتشر و فروخته شد. البته بعد از آن چاپهای دیگری هم داشت و مخاطبان خود را یافته بود.
در حوزههای دیگر هم کمکاریها کاملا نمود دارد. دستکم در حوزه مستندنگاری و عکس، صاحب این قلم با سه دهه تجربه روزنامهنگاری، شاهد بودهام و به چشم دیدهام عکسهای فراوانی از عکاسانی که در کیسههای سربسته و در شرایط نامساعد نگهداری میشد و با توجه به اینکه متأسفانه بسیاری از آن عکاسان جهان ما را ترک کردهاند، سرنوشت بسیاری از آن عکسها نامعلوم است!
آنچه پیداست اینکه بیش از آنکه کاری درخور بکنیم، شعار میدهیم و دستکم اگر سالی یک اثر ارزشمند و ماندگار پدید میآوردیم، اکنون بیش از چهل اثر معتبر، هنری و درخور ستایش داشتیم.
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
