انهدام باند انتقال گوشی‌های سرقتی به خارج از کشور توسط پلیس مشهد در تصادفات جرحی خودرو توقیف نمی‌شود مدیریت نادرست مقصر ردیف اول خشکسالی و کم‌آبی‌های کشور ثبت سومین سال کم‌بارش ایران طی ۳۰ سال اخیر ابعاد جدید از پرونده کلثوم اکبری جزئیات جدید از مرگ ۲ نوزاد در بیمارستانی در انزلی دستگیری عنصر وابسته به گروهک تروریستی انصارالفرقان در کرمان (۵ مهر ۱۴۰۴) کرونا، شایع‌ترین ویروس تنفسی کشور در شهریور ۱۴۰۴  زلزله نسبتا شدید والی گمیش‌تپه گلستان را لرزاند (۵ مهر ۱۴۰۴) افزایش خفیف زمین‌لرزه‌ها در کشور | فارس، کرمان و خراسان رضوی در صدر مناطق لرزه‌خیز افتتاح بیش از ۲ هزار پروژه محرومیت‌زدایی به ارزش ۵۵۶ میلیارد ریال در مشهد افزایش تمرکز و کاهش استرس دانش آموزان با چند ترکیب جادویی | گیاهان دارویی را جایگزین قرص‌های شیمیایی کنید سرخی آژیر بر سفره سبز هفت‌سین کشف ۲۵۲ خودرو در طرح سراسری کشف خودروهای مسروقه صدور هشدار سطح زرد هواشناسی کشور در پی پیش‌بینی فعالیت سامانه بارشی (۵ مهر ۱۴۰۴) آیا پیاده‌روی برای جبران عوارض سبک زندگی کم‌تحرک کافی است؟ تأکید وزیر بهداشت بر اهمیت آمادگی دارو و لجستیک متناسب با تروما و بحران معوقات حقوق فروردین ماه ۱۴۰۴ برخی از بازنشستگان تأمین اجتماعی هنوز پرداخت نشده است علت صدا دادن مفاصل هنگام حرکت چیست؟ | چه زمانی نگران شویم؟ سلاخی هویت در مسلخ تورم بهره‌برداری از فاز جدید پروژه‌های محرومیت‌زدایی سپاه در مشهد | ۱۵ هزار سبد لوازم‌التحریر میان دانش‌آموزان کم‌برخوردار مشهد توزیع شد + فیلم پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (شنبه، ۵ مهر ۱۴۰۴) | تداوم روند افزایش دما تا روز سه‌شنبه درباره بیماری هاری و راه‌های پیشگیری از مرگ انسانی ناشی از آن | یک گاز تا مرگ تمرکز وزارت آموزش و پرورش بر احیای المپیادهای ورزشی مدارس در سال تحصیلی جدید درباره روان‌درمانی با هوش مصنوعی و آسیب‌هایش | نسخه‌پیچی معیوب با هوش مصنوعی چرا در پاییز باید آبرسانی کنیم؟ | راهکار‌های هیدراته‌ماندن در فصل سوم سال سبزوار، کم‌بارش‌ترین شهرستان خراسان رضوی در سال ۱۴۰۳ واکسن آنفلوانزا در داروخانه‌های زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد در دسترس عموم قرار گرفت (۵ مهر ۱۴۰۴)
سرخط خبرها

شهر شرقی

  • کد خبر: ۳۹۰۸۴
  • ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ - ۱۲:۱۳
شهر شرقی
دکتر عمران گاراژیان - باستان شناس و پژوهشگر علوم انسانی و اجتماعی
امروزه پژوهشگران و باستان شناسان درباره اینکه دیرپاترین شهر‌ها در هزاره سوم پیش از میلاد در جنوب بین النهرین شکل گرفته اند اشتراک نظر دارند، اما آنچه مرتب در حال توسعه و بحث است طیف‌ها و گوناگونی شهرهاست. در همین راستا و در این نوشته کوتاه ایده «شهر شرقی» را طرح می‌کنم.
شهر اصولا در شبکه و با شبکه معنی پیدا می‌کند، شبکه‌های درهم تنیده‌ای که داخلی یا درون شهری، بیرونی، بیرونی تر، محلی، ناحیه‌ای و منطقه‌ای هستند. بر اساس همین شبکه ها، اندازه، مقیاس و کارکردشان، بروس تریگر، باستان شناس آمریکایی، شهر‌ها را از نظر سامان دهی تمدن به ۲ طیف کلی «دولت شهری» و «حاکمیت‌های سرزمینی» تقسیم می‌کرد. مشهورترین دولت شهر‌ها آتن و اسپارت بودند. البته آنچه دیرپاتر از همه در جنوب بین النهرین شکل گرفته بود نیز عموما پژوهشگران دولت شهر قلمداد می‌کنند. دولت شهر واحدی با مرکزیت یک شهر (مرکز) است که اقمار و مناطق و اطرافی وابسته به مرکز واحد شهری دارد. بر خلاف دولت شهرها، حاکمیت‌های سرزمینی وابسته به سرزمین‌های گسترده‌ای هستند که مرزهایشان را در مکان‌های دوردست تعریف می‌کنند. مراکز اداری در دولت شهر‌ها اصولا به صورت ارگ و شاه نشین در مرکز شهر است، اما در حاکمیت‌های سرزمینی، مراکز اداری در سرحدات واقع اند و از مرز‌ها نگهداری و حراست می‌کنند. شهر شرقی پدیده‌ای بینابین و وابسته به موقعیت جغرافیای طبیعی و طیفی از جغرافیا‌ها تعریف می‌شود. در چنین شهر‌هایی که شهر شرقی می‌خوانم، حیات شهری و تداوم آن همان قدر که به حاکمیت و سیاست وابسته است، به طیف‌هایی از زیست بوم‌هایی بستگی دارد که شهر‌ها در شبکه‌ای هم گرا واحد‌های وابسته به هم را تشکیل می‌دهند. چرا یک مرکز بزرگ مثل مشهد معاصر شکل نمی‌گیرد؟ پاسخ ساده است:، چون ظرفیت‌های طبیعی و زیست بومی مانند آب و زمین وجود ندارد. نخستین بار، گای لو استرنج، نویسنده کتاب «سرزمین‌های خلافت شرقی»، بر اساس منابع تاریخی دوره اسلامی، چنین شبکه‌هایی از شهر‌های شرقی را معرفی کرد، مجموعه‌ای چهارتایی از شهر‌های تقریبا هم پایه و هم گرا که با هم مجموعه واحد (خراسان) را در ساختار سیاسی تشکیل می‌دادند.
 
نیشابور در داخل فلات ایران، هرات در دره‌ای کوهستانی و رابط، مرو دقیقا مسلط به شبکه روابط بیابانی در حاشیه کویر‌های قره قوم و در نهایت بلخ که باز هم در دره‌ای کوهستانی واقع شده بود، کرسی‌های چهارگانه خراسان دوران اسلامی بودند. یک شهر نبود. یک مجموعه بود. سازمان دهی حاکمیت خلیفه در بغداد برای مراکز چهارگانه هم گرا و احتمالا هم تراز در شبکه‌ای از روابط پیچیده درونی و بیرونی، زیست بومی و فرامنطقه‌ای بود. آن مجموعه از منظر خلفا یک واحد قلمداد می‌شد، اما از نگاهی محلی، ۴ مرکز متکثر بود. مانند دولت شهر‌ها با هم رقابت می‌کردند، اما رقابت هایشان در سطح محلی بود. در سطح فرا منطقه ای، واحدی به نام خراسان ذیل خلافت قلمداد می‌شد. مادامی که چنین سازمان دهی‌ای صرفا در دوره اسلامی بود، تعریف شهر شرقی ممکن نمی‌شد، چون متناسب با زمان خاصی بود، نه با مؤلفه‌های فرهنگی سرزمینی خاص. پژوهش‌های باستان شناسی نشان داد که شبکه‌ای از دست کم ۲ سطح رابطه بین مراکز چهارگانه یادشده وجود داشته است و تا اواخر عصر مفرغ به عقب می‌رود. اکنون پرسش اصلی باقی است. این‌ها دولت شهر هستند یا حاکمیت‌های سرزمینی؟ البته در این مجال کوتاه، برای پاسخ به این سؤال فرصت نیست.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->