هفت خان توس و داستان‌هایی پر از آب چشم

الهام مهدیزاده
خبرنگار

می گوید اهل دیده شدن نیست که بخواهد پای ثابت میکروفن رسانه ها باشد، اما برای زدودن غبار فراموشی از نام و آوازه آرامگاه حماسه سرای ایران، ابوالقاسم فردوسی، همه جوره پای کار است و می جنگد. خلاصه همه کارها و اقدامات کمیسیون توس برای حکیم توس را در یک جمله خلاصه شده او می توان یافت؛ «به هر دری زدیم و برای فردوسی کاسه داغ تر از آش شدیم.» دوسال از حضور مسعود ریاضی در شورای پنجم می گذرد؛ عضو بی حاشیه ای که تحصیلات عالی و دانشگاهی اش را در رشته عمران گذرانده است. ریاضی هم بر صندلی ریاست هیئت کشتی استان تکیه زده و هم به قول خودش عاشق ادبیات است و در خلوت خود شعر می گوید. شاید همین علاقه او به ادبیات و شعر سبب شده است رئیس کمیسیون توس شود و همچنان از علاقه اش برای ماندن در این کمیسیون بگوید.
صحبت های ما با او 2 ساعت و 10 دقیقه طول کشید. در میان سؤال و جواب هایمان هم نقد بود، هم نظر و هم گلایه های ریاضی از بی مهری ها به توس. او از وعده های تلفنی میراث، بهانه بودن دکل های برق برای کم کاری، خواب شورای عالی توس، دردسرهای ثبت جهانی و حتی شنیده هایی از زمین خواری در توس گفت.

یکی از افتخارات شورای پنجم، تشکیل کمیسیون توس است. قطعا تشکیل یک کمیسیون بدون رهاورد، اقدامی عبث است. این کمیسیون بعد از دوسال فعالیت، چه رهاوردی برای توس مهجور به ارمغان آورد؟ حتما می دانید همه برای توس دل می سوزانند و از مشکلات توس می گویند اما در گود عمل، توس تنها و مهجور است.
بله؛ وضعیتی که گفتید چندان دور از درک و دیدن نیست. حال و روز توس برای همه واضح و روشن است. بارها از مهجوریت توس گفته شد؛ من هم مثل شما این خبرها را دیده و خوانده ام. اما به قول شما توس مهجور است و به نظر من هم در 50 سال گذشته، کار خاصی برای توس صورت نگرفته است. نه پروژه خاصی تعریف شده و نه اجرا شده که دیده شود. اوضاع توس به گونه ای بود که گلایه مقام معظم رهبری را به دنبال داشت و ایشان سال 75 از وضعیت توس گلایه کردند. پنجمین شورای شهر مشهد که روی کار آمد، خلأ فعالیت برای توس را احساس کرد و تصمیم گرفت برای توس اقداماتی عملی، و نه صرفا زبانی، انجام دهد. با این روحیه، کمیسیون عمران و توسعه توس در دستور کار قرار گرفت. البته مدیریت شهری متولی اصلی توس نیست و مسئول اصلی آن، میراث فرهنگی است؛ با این حال فردوسی و جایگاه این شاعر نامدار و اهمیت توس، بهانه اصلی حضور این کمیسیون بود. در این دو سال، کمیسیون توس، نقش نخ تسبیح را بازی کرده است تا با ایجاد دغدغه، همه مسئولان و متولیان پای کار بیایند و اقدامات زودتر و سریع تر به ثمر برسد. با پیگیری هایی که صورت گرفت، اداره‌کل راه و شهرسازی استان قرارداد با مشاور به منظور اجرای طرح های بالادستی توس را در دستور کار خود قرار داده است. توس از سال 92 به مشهد الحاق شد. اما اقدام مؤثری برای طرح های توس انجام نشد تا اینکه در نهایت با روی کار آمدن شورای پنجم و کمیسیون توس پیگیری هایی صورت گرفت. اکنون طرح راهبردی توس در کمیسیون ماده5 استان تصویب و برای تصویب نهایی به تهران ارسال شده است.

از اقدامات نگفتید. خود کمیسیون توس چه اقدامات عملی انجام داده است که بتواند این اقدامات را در کارنامه خود ثبت کند؟
قبل از صحبت درباره اقدامات صورت گرفته بهتر است بر این نکته که خود شما هم به آن اشاره کردید، دوباره تأکید کنم. در توس مدت ها اقدامی صورت نگرفته بود؛ بنابراین اگر اقدامی صورت بگیرد، در همان نقطه سرآغاز یعنی ایده پردازی و تهیه طرح و نقشه قرار دارد و نمود عینی کمتری دارد. ما ایده پردازی ها را تقریبا پشت سر گذاشته ایم و در مرحله هفت خان تصویب هستیم.

هفت خان؟
( با خنده) بله هفت خان. تصویب شدن ایده ها و طرح ها با توجه به وضعیت تاریخی توس با محدودیت هایی روبه روست و زمان زیادی می برد. در هر صورت ما راه خودمان را ادامه می دهیم؛ چون معتقدیم راه هزار قدمی از قدم اول شروع می شود. درباره سؤال شما و طرح هایی که عملی شده است و در کارنامه توس قرار دارد، من می توانم به احیای جلوخان اشاره کنم. جلوخان، فضای مرده نابسامانی بود که با اقدامات شورا و مدیریت شهری به مکانی آبرومند تبدیل شد. همان زمان مشاور برای جلوخان و سروسامان دادن به آن، بازه ده ساله در نظر گرفته بود، اما با تلاش صورت گرفته در زمان کوتاه تری به نتیجه رسید. البته باید به این نکته اشاره کرد که فضای توس بسیار بزرگ است و جای کار بسیار زیادی دارد.

با این گفته های شما، می توان این نتیجه را گرفت که عمر شورای پنجم برای به سرانجام رساندن اجرای پروژه های توس کفاف نمی‌دهد.
نه این گونه نیست. در محدوده شهر توس و سه راه ورودی، سردر فاخری در حال ساخت است. اجرای این سردر قطعا به ورودی مشهد هویت می دهد. در حوزه نمادسازی و مجسمه سازی نیز فراخوان داده شده و در مرحله بستن قرارداد است؛ بنابراین تا پایان سال چند مجسمه خوب خواهیم داشت. رودخانه کشف رود در محدوده شهر توس نیز در دست مشاور قرار دارد. در کنار این رودخانه قرار است پارکی ایجاد شود. مشاور طرح های خود را ارائه کرده است و اکنون در حال مذاکره با میراث فرهنگی هستیم؛ چون این رودخانه در حریم شهر تاریخی قرار دارد و میراث باید درباره وضعیت آن تأیید بدهد. برای این پارک نیز قول داده شده است که تا پایان سال کلنگ زنی شود. در خود شهر تاریخی توس و در مسیر 30 هکتاری با فردی که یک طراح و متخصص سرشناس است، قرارداد بسته شده تا پارک گردشگری باستان شناسی و خانه دوستی ملل را طراحی کند. در مسیر آرامگاه به کهن دژ نیز خود میراث فرهنگی در حال طراحی است و هر زمان آماده و تصویب شود، شورا و مدیریت شهری آماده است که طرح را اجرا کند. مناسب سازی آرامگاه برای معلولان و نیز افزایش ساعت کاری آرامگاه، از دیگر برنامه هایی است که در دست اجرا داریم و تأکید داریم با سرعت به نتیجه برسد. نکته ای که درباره افزایش ساعت کاری آرامگاه باید به آن اشاره کنم، این است که میراث فرهنگی محدودیت دارد و نمی تواند بهره برداری از آرامگاه را به غیر واگذار کند. دراین راستا مذاکره کردیم که در تأمین نیرو به میراث استان کمک کنیم و با این اقدام، ساعت کاری آرامگاه را افزایش دهیم تا مردم و گردشگران بیشتر بتوانند از فضای آرامگاه استفاده کنند. چند روز قبل با شهردار در این باره -افزایش ساعت کاری - صحبت شد. در جمع بندی می توانم بگویم که تمام هم و غم خود را بر این گذاشته ایم که تا پایان کار شورای پنجم بتوانیم این پروژه ها را به سرانجام برسانیم.

با پذیرش همه اقداماتی که گفتید و تصور اینکه در این دو سال این پروژه ها به سرانجام برسند، آیا توس از مهجوریت دور می شود و می توان به ثبت توس امیدوار بود و آیا شهرداری با همین طرح ها می تواند به تنهایی گره کور مشکلات توس را باز کند؟
قطعا شهرداری به تنهایی نمی تواند برای احیای توس کاری کند. احیای توس به پروژه هایی وابسته است که شهرداری و شورا به تنهایی و یک تنه نمی توانند آن ها را پیش ببرند. در حال حاضر تصویب پروژه ها برای توس از دست ما خارج است. ما می توانیم هزینه کنیم و مشاور بگیریم، اما تا زمانی که طرح یا پروژه ای را تصویب نکنند، نمی توانیم کاری کنیم. بخش کلیدی و گلوگاه توس، تصویب پروژه هاست. ما در اجرای هر پروژه باید منتظر همکاری میراث فرهنگی و راه وشهرسازی باشیم و هستیم. طرح راهبردی توس که طرحی مهم برای اجرای پروژه های توس است، از کمیسیون ماده5 استان عبور کرده و اردیبهشت امسال به تهران فرستاده شده است، اما اکنون این طرح سرنوشت نامعلومی دارد. منتظریم این طرح تصویب و تعیین تکلیف شود. نکته جالب اینجاست که خود این طرح چقدر رفت و برگشت داشت؛ نظرات میراث فرهنگی استان گرفته شد تا در نهایت در کمیسیون ماده5 استان به تصویب برسد و به تهران ارسال شود. اما از اردیبهشت که این طرح فرستاده شده تاکنون هنوز تعیین تکلیف نشده و همچنان اندر خم تصویب در تهران است. بعد از گذشت این مدت به نظر می رسد میراث فرهنگی تهران درباره طرح راهبردی توس نظرات باستان شناسانه تر و محدودکننده تری نسبت به میراث استان دارد.

در سال های اخیر رسانه ها موضوع نبود طرح جامع و تفصیلی توس را بارها به بوته نقد کشانده اند. قبل ترها گفته می شد میان راه وشهرسازی و شهرداری در تدوین این سندها اختلاف است. بی شک تا زمانی که طرحی نباشد، مردم برای شهرسازی با مشکل روبه رو هستند. چه کسی در تصویب نشدن این طرح ها دخیل بوده است؟
منظور از طرح جامع برای یک منطقه منفصل شهری، همان سند راهبردی است که گفتم به تهران ارسال شده است. توس تنها چند سالی است که به مشهد الحاق شده و طرح جامع مشهد نیز در همین شورا ابلاغ شد. درباره طرح تفصیلی نیز باید گفت که بعداز طرح های جامع تهیه می شود؛ با این حال برای پیشبرد طرح ها و پروژه های توس تا جایی که اطلاع دارم، اداره‌کل راه و شهرسازی قرارداد طرح تفصیلی را بسته است تا اقدامات اولیه را انجام دهند و پروژه ها از فرایند اجرا عقب نمانند.

درباره طرح جامع یا همان سند راهبردی گفتید این سند بعد از 4 سال که توس به مشهد الحاق شد، در دستورکار قرار گرفت و در نهایت سال قبل به تصویب رسید. نکته ای که در این باره وجود دارد، این است که قطعا ساخت وسازهای توس در تمام این سال ها در انتظار تصویب این طرح نمانده و ساخت وسازهایی صورت گرفته است. به نظر می رسد باوجود تأکیدهای مقام معظم رهبری برای توس، نوعی کوتاهی از سوی راه وشهرسازی در تدوین اسناد بالادستی این محدوده صورت گرفته است. چه منفعتی در تصویب نشدن اسناد و ساخت و سازهای بدون طرح در این شهر وجود داشته است؟
من نمی دانم و بهتر است از مسئولان راه و شهرسازی بپرسید. اما بدیهی است هر چقدر فرایند تصویب طرح توس به درازا بکشد، ممکن است برخی سود جویان از این خلأ استفاده کنند و اقداماتی انجام دهند که جبران ناپذیر باشد؛ کما اینکه تا کنون هم از این موارد کم نبوده است.

یعنی زمین خواری شده است؟
برخی می گویند در این فاصله که سندی نبود، زمین خواری شده است. دلیلش هم مشخص است؛ چون طرحی نبوده، فضا برای استفاده سوداگران زمین فراهم بوده است.

آقای ریاضی، به اسناد بالادستی توس اشاره کردید. بد نیست دراین زمینه به یکی از اسنادی که خود شورای پنجم مشهد به تصویب رساند، اشاره کنیم. همان ماه های نخست فعالیت کمیسیون توس، یک سند دیگر با عنوان سند باز زنده سازی توس رسانه ای شد. درباره آخرین وضعیت سند باز زنده سازی توس بگویید. در گفت وگوی قبلی تان با شهرآرا گفته بودید که برای مشخص شدن وضعیت این سند، قصد دارید به شهردار مشهد تذکری بدهید. در جست وجوهایی که کردیم، خبر جدیدی از وضعیت این سند ندیدیم و گویا به فراموشی سپرده است. درحال حاضر این سند در چه مرحله ای است؟
اولین چیزی که در کمیسیون توس به تصویب رسید، همین سند باززنده سازی توس بود. این سند در دو بخش کلیات و اصل سند و اقدامات عملیاتی تهیه شده بود. در جریان بررسی این سند، کلیات آن تصویب و به شهرداری ابلاغ شد. در بخش اقدامات عملیاتی نیز وظایف هر دستگاه و اینکه باید چه کارها و اقداماتی را انجام دهد مشخص شده بود. بر این اساس به شهرداری مشهد تکلیف شد که با همکاری استانداری، از سایر دستگاه ها کمک بگیرد. همچنین مقرر شد سهم هر دستگاه و اقداماتی که انجام داده اند، مشخص شود. اما در اجرای این سند، چیزی که عملی نشد، همین موضوع اقدامات اجرایی دستگاه های متولی و مسئول در حوزه توس بود. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که پیگیری و الزام دستگاه ها به اجرای مفاد سند از اختیار شهرداری خارج است.

پس این سند به جایی نرسید؟
سند باززنده سازی توس، اولین گام ما برای احیای توس بود که ناکام ماند. ما امید داشتیم با این سند، سهم همه دستگاه های مسئول در حوزه احیای توس روشن می شود و هریک، گوشه ای از کار را می گیرند. من حتی تا تذکر به شهردار پیش رفتم و تمام تلاشم را کردم که سند اجرایی شود. اما حقیقتا از پیگیری این سند نا امید شدم. شهرداری هم در این ماجرا حق دارد؛ چون باید پاسخ اصلی را از استانداری بگیرد. از سوی دیگر دستگاه ها بر اساس سند پای کار نیامدند و هر یک اگر کاری کرد، جزیره ای و پراکنده بود.

موضوع ثبت جهانی توس برای ایرانیان و به ویژه مشهدی ها آرزو شده است. سال هاست که رسانه ها هر زمان سراغ مسئولان رفته و از ثبت جهانی توس سراغ گرفته اند در پاسخ یک وعده بیشتر نصیبشان نشده است. در سال های 88 تا 92 مسئولان گفتند که توس به خاطر دکل های برقی که از آنجا عبور کرده است، ثبت نمی شود. گویا الان هم مسئولان و هم رسانه ها قول و وعده هایشان را فراموش کرده اند. اخبار را که جست وجو کردم، تقریبا از ابتدای سال، کسی سراغ ثبت جهانی توس و ماجرای این دکل ها نرفته است. به عنوان رئیس کمیسیون توس و کسی که دو سال دستی بر آتش در حوزه توس دارد، مشکل را کجا می دانید؟ واقعا توس ثبت جهانی می شود یا به خاطره ای تبدیل خواهد شد؟
ثبت جهانی توس، از مطالبات شورای پنجم و کیمسیون توس بوده است. این اقدام، برای مشهد و ساکنانش، اقدامی عالی است، اما از منظر شهرداری و مدیریت شهری اگر نگاه کنیم، ثبت توس اقدامی دست وپا گیر است؛ چون ثبت جهانی توس ساخت و ساز را محدود می کند. بااین حال شورای پنجم و شهرداری، ثبت جهانی توس را نیازی حقیقی دیده اند و بدون توجه به محدودیت هایی که ممکن است با ثبت توس شکل بگیرد، همچون یک وکیل مدافع به دنبال رفع مشکلات توس برای ثبت جهانی بوده اند. به قول بزرگان قدیمی، شورا و شهرداری مشهد برای فردوسی و توس کاسه داغ تر از آش شده اند. هم اکنون نیز حاضریم کمک کنیم تا مطالعات مورد نیاز برای ثبت جهانی صورت پذیرد. قطعا ثبت جهانی توس می تواند چراغ راهی برای معرفی این شاعر بنام ایرانی که فارسی را مدیون او هستیم، باشد.

این آمادگی شهرداری برای ثبت جهانی توس به میراث فرهنگی هم اعلام شده یا اولین بار است که موضوع را مطرح می کنید؟
خیر، این موضوع به میراث اعلام شد. از میراث خواستیم مشاور معرفی کند. گفتیم هزینه مطالعات را می دهیم تا با آن مطالعات، تکالیف شهرداری در حوزه ثبت توس مشخص شود. الان 6ماه گذشته اما مشاور معتمدی از سوی میراث معرفی نشده است. خود من بارها این موضوع و مشکلات توس را از میراث فرهنگی پیگیری کرده ام. سال گذشته با معاون میراث فرهنگی کشور صحبت کردم، گفتند «برو، هفته بعد می آیم.» اما هفته ها گذشت و خبری از ایشان نشد. دوباره تلفنی پیگیر ماجرا شدم و این بار گفتند که « برو سامان دهی کن، ما می آییم.» آخر این سامان دهی که می گویند چیست، وقتی هر گوشه دست می گذاریم با قوانین میراث روبه رو می شویم . گفتم « لطفا سامان دهی را تعریف کنید؛ چون نمی خواهیم سر کار باشیم!»

ماجرای دکل های مزاحم برق به کجا رسید؟
فکر کنم مزاحم بودن دکل ها هم یک بهانه است. اگر غیر از این بود، باید تاکنون مشخص می شد کدام یک از این دکل ها مزاحم است یا اینکه کدام یک باید عقب برود؛ اصلا چقدر عقب برود یا اینکه مشخص کنند که ارتفاع چقدر تغییر کند. به نظر می رسد دکل های برق، بهانه ای برای کار نکردن و به تعویق انداختن است. همان طور که اشاره کردید، چند سال قبل، موضوع دکل های برق مطرح و در دادگاه شکایت از شرکت برق مطرح شد، اما الان مشخص نیست چند دکل مزاحم است و کجا باید برود! همان طور که گفتم، این موضوع منوط به تعیین مشاور است.

پس نباید به ثبت توس امیدوار بود؟
آن طور که میراث فرهنگی اعلام کرده، توس از سال گذشته در فهرست آثار ایران برای ثبت جهانی قرار گرفته است. آن ها اعلام کرده اند 52 اثر از ایران در نوبت است. برای ثبت جهانی، سهم ایران هر سال یک اثر است و با این شرایط باید 52 سال دیگر صبر کنیم.

پس به عمر ما قد نخواهد داد!
چه بگویم! بعد از این 52 سال هم در صورتی محقق می شود که برخی از استان های دیگر با لابیگری برای بیان اهمیت اثر استان خود، نام آن آثار را جلوتر نبرند! در حال حاضر گفته می شود که اولویت آسبادهای نشتیفان بیش از توس است. ما نیز به اهمیت این اثر تاریخی آگاهیم اما در قیاس با توس، آیا رهبر معظم انقلاب درباره آن اثر صحبت کرده و تأکیداتی داشته اند؟ آیا برای قنات قصبه که ما هم برای ثبتش خوشحالیم، کسی پویشی به راه انداخته است؟ آیا اثری داریم که 70 میلیون ایرانی، زبان گفتاری شان را مدیون آن باشند؟

چرا آن قدر که برای توس تأکید وجود دارد، همت نیست؟
قلب آدم می گیرد که حتی یک مشخصه و تابلو در مسیر رسیدن به توس وجود ندارد تا گردشگر بداند چقدر تا آرامگاه راه مانده است. در این راستا من نمی توانم کسی یا دستگاهی را محکوم کنم. شاید این سؤال را بهتر است از مسئولان مربوطه و نمایندگان مشهد بپرسیدکه در کمیسیون فرهنگی حضور دارند و می توانند گامی برای سریع تر ثبت شدن پرونده توس بردارند. البته تا جایی که می دانم با توجه به اهمیت توس، استاندار نامه ای برای تسریع در ثبت توس نوشته است. از نمایندگان مشهد و مسئولان میراث نیز انتظار داریم که پیگیر ثبت این اثر شوند.

یکی از حوزه های تصمیم گیر در موضوع توس، شورای عالی توس است. آیا این شورا، برای احیا و ثبت توس قدمی برداشته است؟ آخرین خبرها درباره این شورا از تشکیل نشدن آن در سال های گذشته حکایت دارد. حتی بیان می شود این شورا در 23 سال فقط 3جلسه تشکیل داده است. با شرایطی که درباره شورای عالی توس گفته می شود، آیا این شورا می تواند گامی مؤثر برای احیا و جان دادن به این محدوده بردارد؟
این شورا در شرایطی می تواند مؤثر باشد که اولا تشکیل شود؛ در ثانی مصوباتی را به تصویب برساند که بستر را برای احیای توس فراهم کند. درباره شورای عالی توس همین مسئله تشکیل نشدن آن مطرح است. نکته دیگر آنکه این شورا در 23 سال و در همان چند جلسه محدودی که داشت، مصوبه ای گذراند که تنها یک قفل بزرگ بر مشکلات توس زد.

منظورتان از قفل چیست؟ این شورا چرا نتوانسته مؤثر باشد؟
ببینید برای شورای عالی توس و اجرای مصوبات آن یک مثلث وجود دارد که هیچ خروجی ای نمی توان از این مثلث متصور بود. اعضای این شورا در همان جلسات مصوب کردند تصمیم سازی با استان خراسان رضوی و با مسئولیت استانداری و ادارات ذی ربط باشد و تصویب در اختیار خودشان- شورای عالی توس- است؛ شورایی که در 23سال فقط 3جلسه داشته است. اما ضلع پایانی که همان اجراست را شورای عالی توس به میراث فرهنگی سپرد. میراثی که نه اعتبار کافی برای سروسامان دادن و اجرای مصوبات این شورا دارد و نه اختیارات کافی. با این شرایط از این مثلث طراحی شده ذره ای خروجی نمی توان متصور بود. اگر ما نیز کاری را انجام دادیم، خارج از چنبره این مثلث بوده است.

اعضای شورای عالی توس چه کسانی هستند؟
اعضای زیادی دارد. معاون رئیس جمهور و چند وزیر، از اعضای شورای عالی توس هستند.
ساکنان روستاهای توس هم گلایه های زیادی را مطرح می کنند؛ به عنوان مثال اهالی می گفتند که به دلیل اینکه روستا بافت تاریخی دارد به آنان اجازه نمی دهند که هیچ گونه ساخت و سازی انجام دهند، اما دیده می شود افرادی غیربومی آمدند و ساخت و ساز انجام دادند. یا اینکه برای چاه ارت برق، میراث فرهنگی به آنان اجازه حفر یک گودال کوچک را نمی دهد. این در حالی است که اهالی می گفتند در همان نزدیکی و در زمین های مقابل زندان هارونیه، گودال عظیمی برای کشتی حفر شده است. این رفتار دوگانه چه دلیلی دارد؟ عده ای می گویند که شما به دلیل آنکه رئیس هیئت کشتی استان هستید، مشکلی با این نوع حفاری ندارید.
کل آن مسیری که اشاره کردید، از رودخانه تا آرامگاه را پردیس می گویند. تا سال 46 تصور بر آن بود که آرامگاه امام محمد غزالی در آن محدوده و در هارونیه قرار دارد. حتی کار به جایی رسیده بود که قرار بود بین آرامگاه این دو بزرگوار، از آرامگاه امام محمدغزالی تا آرمگاه فردوسی، پروژه هایی را تعریف و اجرایی کنند، اما در ادامه با اقدامات و کاوش های باستان شناسان، قبر امام محمد غزالی در جایی دیگر کشف و در عمل این پروژه و اجرای آن منتفی شد.اما در موضوع گود کشتی که مطرح کردید، پیش از هر چیز باید بیان کنم که زمین های آنجا در اختیار میراث فرهنگی است.
نکته دوم این است که این گود مربوط به سال های اخیر نیست؛ ظاهرا از قدیم، در آن محدوده گودی وجود داشته است. اما موضوع حفاری که اهالی گلایه کردند، آن گونه که اهالی تصور می کنند، نیست. در حقیقت در محدوده اطراف این گود خاک می ریزند تا بلندی هایی در اطراف ایجاد شود و اختلاف ارتفاعی برای میان گود و بیرون گود ایجاد کنند. توس، مهد و پایگاه رشته کُشتی چوخه است. آقای تقی زاده خامسی، شهردار قبل، یک بار آنجا رفتند. آن زمان یکی از درخواست های اهالی این بود که به کشتی چوخه توجه شود. آقای خامسی قول دادند که به این موضوع نیز توجه شود؛ هرچند به دلیل بازنشستگی نتوانستند این قول را به سرانجام برسانند. درباره خود گود نیز باید بگویم که در حال حاضر گود فعال و پررونقی نیست. اگر از منظر رئیس هیئت کشتی استان بگویم، تلاش می کنیم با تعریف رویدادهایی در این محل رونقی ایجاد کنیم. در حال حاضر فضای جلوخان بستری برای تجمع فراهم کرده است، بنابراین می توان فینال لیگ دسته یک کشتی را در این محل برگزار کرد. در محدوده رود پارک، کشف رود، نیز محل اجتماعات در نظر گرفته شده که برای کشتی چوخه مناسب است.

پس کشتی یکی از ظرفیت های مورد توجه شما برای احیای توس است.
توس ظرفیت های بسیاری دارد. یکی از این ظرفیت ها همین کشتی است که می تواند به سمتی برود که این شهر را به پایگاه کشتی تبدیل کند. یکی دیگر از مواردی که می توان برای توس مورد توجه قرار داد، جنبه ادبی توس به واسطه حضور فردوسی است. اردیبهشت ماه امسال، جام خراسان بزرگ، یادواره فردوسی را برگزار کردیم. برای این رویداد ورزشی از کشورهای فارسی زبان دعوت کردیم. همین اقدام، بن مایه یک کار فرهنگی شد. یونسکو این اقدام ما را برای دعوت از کشورهای فارسی زبان مورد تشویق قرار داد و خواست خراسان پایتخت فارسی زبانان باشد و فعالیت دیگری در حوزه ادبیات و هنر برگزار شود. در حقیقت توس، گوهری است که ظرفیت های بسیاری دارد، اما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.