کرونا و نقاط ضعف بیمه بیکاری

نرگس اکبرپور روشن در سومین وبینار تخصصی «حمایت از بیمه‌شدگان بیکار شده سازمان تامین اجتماعی در مواجهه با کرونا» که توسط موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی برگزار شد ضمن تبیین ضرورت انجام پژوهش پیرامون بیمه بیکاری، آشنایی با شرایط، کارکرد و نقش صندوق بیمه بیکاری گفت: حمایت از بیکاران، باید بدون اما و اگر باشد.

وی افزود: نیروی کار مهمترین عامل تولید است؛ این درحالی است که چنانچه این افراد بیکار شوند، فقط فشارهای مالی را متحمل نخواهند بود و از ابعاد دیگر نیز متاثر می شوند. در نتیجه طرح های حمایتی در این زمینه کمک می‌کند تا بیکاران این فشارها را کمتر احساس کنند.

معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی با بیان اینکه قانون بیمه بیکاری در سال ۶۶ به صورت یک دوره سه ساله آزمایشی اجرا و در سال ۶۹ به صورت دائم تصویب شد و از آن زمان تاکنون اجرا می شود؛ درباره وضعیت صندوق بیمه بیکاری قبل از بحران کرونا و نرخ پوشش آن گفت: این صندوق در بهترین حالت بیش از ۷۶ درصد نتوانسته حمایت لازم را داشته باشد چرا که دامنه شمول حمایت ها محدود است. درحالی که تعداد مقرری بگیران همواره در حال افزایش بوده و سالانه افزایش ۴۰۰ هزار نفری را تجربه کرده است تا جایی که در سال ۹۷، ۴۵۰ هزار نفر به جمعیت مقرری بگیران افزوده شد.

اکبرپور با اشاره به نوسان تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری گفت: بیکاری متاثر از شرایط متفاوت مانند رکود، تورم و قوانین اقتصادی کشور است و زمانی که تورم وجود دارد تعداد بیکاران افزایش می یابد. اگر این صندوق بخواهد با ثبات سازی بیشتری را انجام دهد باید تعداد مقرری بگیران خود را افزایش دهد و در این میان دولت نقش اساسی در تامین منابع بیمه بیکاری دارد.

 وی ضریب شیوع بیمه بیکاری را در هر ۱۰۰۰ نفر طبق آخرین آمار سال ۹۶ اعلام کرد و گفت: آخرین داده ها مربوط به سال ۹۶ است و طبق این آمار، ۷۰ درصد مقرری بگیران، مرد بوده و شاخص هرم سنی عمدتاً در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال بوده است. همچنین قراردادها عمدتا مدت یک ساله بوده و بیشترین تعداد بیمه شدگان که در سال ۹۶ به جمع مقرری بگیران این صندوق اضافه شدند. در حوزه فلزات اساسی، ماشین های الکترونیکی و غیر الکترونیکی و نیز حوزه خدمات بوده اند.

معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی افزود: عمده ترین علت بیکار شدن با ۶۳ درصد مربوط به اتمام مدت قرارداد بوده است و همچنین ۶۸ درصد مشمولان مقرری بگیر، تا پایان زمانی که می توانستند از این امکان استفاده کنند، از آن بهره مند شدند و در این بازه زمانی برگشت به کار نداشتند.

وی همچنین در بخش دیگری از این گزارش، به وضعیت صندوق بیمه بیکاری ۲۵ کشور دنیا و مقایسه آن با ایران پرداخت و با اشاره به اینکه اعتبار لازم برای پرداخت مقرری بیمه بیکاری در کشور ما با تزریق اعتبار ۳ هزار میلیاردی دولت از محل صندوق توسعه ملی تأمین شده گفت: قرار بود دولت ۵۰۰۰ میلیارد تومان برای بیمه بیکاری اختصاص دهد که در عمل به ۳۰۰۰ میلیارد تومان  کاهش پیدا کرد. با توجه به تعداد زیاد بیکاران، فرمولی را در ستاد ملی تعریف کردند که با قانون فعلی تفاوت داشت و به همین دلیل پرداختی ها کم بود و انتقاداتی را به همراه داشت. 

اکبرپور افزود: در مجموع یک میلیون و ۵۲ هزار نفر مقرری بیمه بیکاری را دریافت کرده اند. گرچه راه اندازی سامانه و نحوه کار با آن اشکالاتی داشت اما موفقیت بزرگی محسوب می شود؛ اما به دلیل میزان مقرری و زمان پرداخت که دیر اتفاق افتاد و برخی  که هنوز هم دریافتی نداشته اند، نارضایتی هایی به وجود آمد. یکی از علل بروز مشکل، عدم اطلاع رسانی مناسب و کامل بود و برخی افراد اطلاع نداشتند مقرری چگونه و با چه فرمولی محاسبه شده یا چه زمانی واریز می شود. کسانی هم ثبت نام کردند که بیمه شده نبودند. نقایصی هم در سامانه وجود داشت که بتدریج برطرف شد. 

معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی  با بیان اینکه کرونا نشان داد نیاز داریم طرح جامع حمایت از بیکاران داشته باشیم، گفت: نبود نظام چندلایه تامین اجتماعی محسوس شد و اگر وجود داشت می توانستیم افراد را با روند بهتری شناسایی کنیم.

وی افزود: درکشورهای توسعه یافته برخی شرکت ها با افزایش سودآوری مواجه بودند که به ظرفیت های دیجیتال بر می گردد اما از آن سو عده ای بیکار شدند. اگر آموزش ها به سمتی برود که کارفرماها به دانش روز مجهز شوند می توانند کسب و کار خود را نجات دهند. در نهایت باید گفت راه اندازی ثبت درخواست بیمه بیکاری نشان داد اگر توانستیم در شرایط بحرانی این کار را انجام دادیم، می توانیم کارهای بزرگ دیگری نیز انجام دهیم.

منبع: ایسنا