برای محافظت از فرزندتان اعتبار کسب کنید

مهتاب علی نژاد | شهرآرانیوز؛ دنیای این روز‌ها دنیای ارتباطات مجازی است. زندگی جمعی در جامعه امروز در موارد بسیاری حول میدان ابزار ارتباطی اینترنتی شکل می‌گیرد. به همه تغییرات حاصل از فناوری، بحران کووید ۱۹ را هم بیفزایید که ضرورت رعایت دستور‌های بهداشتی و حفظ فاصله فیزیکی، بهره‌برداری از ابزار ارتباطی مجازی را اجتناب‌ناپذیر کرده است.

گسترش استفاده از ابزار‌های ارتباطی از راه دور در نظام آموزشی در ماه‌های اخیر به گروه‌های دانش‌آموزی نیز رسیده است. کودکان و نوجوانانی که ناگزیرند به شبکه آموزشی ملی از طریق اینترنت متصل شوند تا از میدان رقابتی کسب علم عقب نمانند. مزیت استفاده از فضای مجازی در سیستم آموزشی این است که دانش‌آموزان می‌توانند به تحصیل خود همچنان از راه دور ادامه دهند.

 

با این حال، در کنار مزیت کارکردی دسترسی به اینترنت برای دریافت مباحث آموزشی، در برخی موارد، دستیابی به ابزار‌های ارتباطی به نوعی آسیب برای کودکان و نوجوانان و نگرانی برای والدین تبدیل شده است. سیستم آموزشی ناچار است از ابزار ارتباطی اینترنتی برای امتداد فرایند آموزش استفاده کنند. والدین نیز ناگزیرند این ابزار‌ها اعم از تبلت یا گوشی را در اختیار فرزندان قرار دهند تا بتوانند پیگیر تحصیل خود باشند.

آنچه در این میان با استفاده روزافزون از این ابزار‌ها توسط دانش‌آموزان بر ما هویدا می‌شود، ایجاد چالش در تعامل والدین و فرزندان است که در برخی موارد به دلیل ناآگاهی والدین، این چالش‌ها به تنش‌ها یا دغدغه‌هایی روزانه برای آن‌ها تبدیل می‌شود. میزان دسترسی کودکان و نوجوانان به تلفن همراه و تبلت در کل کشور و در همه خانواده‌ها چه به دلیل شرایط اقتصادی چه به دلیل سبک زندگی و تربیتی والدین یکسان نیست. در برخی خانواده‌ها که میزان دسترسی فرزندان بسیار کنترل‌شده یا محدود یا حتی کاملا ممنوع بوده، با نیاز دانش‌آموزان به دسترسی آموزشی، میزان دسترسی دچار تغییرات متعددی شده است.

 

در این میان، اگرچه برخی والدین با راهکار‌های کوتاه‌مدت و با کنترل تخصصی و نرم‌افزاری روی گوشی‌های خود سعی کرده‌اند با محدودسازی فضای دسترسی فرزندانشان به اینترنت، آنان را از آسیب‌های اجتماعی و روانی دستیابی گسترده به انواع محتوا‌های موجود در فضای اینترنت مصون دارند، چنان‌که گفته شد، این راهکار‌ها کوتاه‌مدت هستند و قابلیت کنترل و اعمال اقتدار نظارتی والدین تا زمانی وجود دارد که فرزندشان تلفن همراه یا تبلت شخصی نداشته باشد. به عبارتی، کنترل نظارت محور یا محدودیت‌ساز والدین نهایتا تا حدود پانزده‌سالگی و دوران نوجوانی می‌تواند به عنوان سبکی از پرورش دغدغه‌مند برای والدین، کارا باشد.

بیندیشید که پس از آن و با دستیابی مداوم نوجوانان به تلفن همراه یا تبلت، والدین چگونه خواهند توانست آنان را از آسیب‌های احتمالی دنیای مجازی محافظت کنند؟ آیا کنترل کردن فرزند روشی مناسب یا -دقیق‌تر بگویم- اجرایی است؟ در گذشته، سبک تربیت و پرورش بر اساس و بنیان کنترل و محدودیت می‌توانست چاره‌ساز باشد و والدین را تا اندازه‌ای و نه به طور کامل و مناسب بلکه به شکلی نسبی در محافظت از فرزندان یاری رساند، اما چنان‌که می‌دانید، تحولات فرهنگی و فناوری و افزایش شکاف نسلی که تحول شگرفی در جامعه به وجود آورده است، شیوه‌های سنتی فرزندپروری را به چالش کشیده است.

 

کدام والدینی را می‌شناسید که فرصت یا دانش مدیریت رفتار فرزندشان در فضای مجازی را به طور نسبی دارا باشند؟ امروزه در جامعه متحول‌شده، والدین بیش از جامعه سنتی گذشته دغدغه محافظت مناسب از فرزندان خود را دارند و به همان نسبت، بیش از گذشته در این امر مهم ناتوان هستند، زیرا نهاد‌های اجرایی جامعه هیچ تمهیدی برای توانمندسازی والدین در راستای فرزندپروری متناسب با عصر ارتباطات نیندیشیده‌اند و والدین غالبا در مورد فرزندپروری آموزش ندیده و ناآگاه هستند. به همین دلیل است که بحران کووید ۱۹ و ضرورت عقلانی آموزش مجازی به مسئله‌ای اجتماعی برای اغلب والدین دغدغه‌مند تبدیل شده است و پرسش ذهنی اغلب آنان این است که چگونه دسترسی فرزندمان به فضای مجازی را کنترل کنیم. باید گفت که کنترل فرزندان به سبک فرزندپروری سنتی برای کودکان و نوجوانان عصر ارتباطات چاره‌ساز و راهبردی نخواهد بود.

 

زندگی انسان یک فرایند مستمر است که کودکی و نوجوانی بخشی از آن محسوب می‌شود که آموزش‌های کسب‌شده در این دوران‌های زیستی اجتماعی فرد را برای بزرگ‌سالی توانمند می‌کند. در واقع والدین مسئول جوانی فرزندانشان نیز هستند. حال اگر صرفا کنترلگر باشند، به جای آنکه سعی کنند سبک فرزندپروری خود را به‌روز و متناسب با زمان کنند، چگونه خواهند توانست فرزندی توانمند پرورش دهند که بتواند در برابر آسیب‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی از خود محافظت کند و دچار مشکلات اساسی نشود؟

لازم است که والدین نگریستن به مسائل اجتماعی از زاویه محدود را متوقف کنند. کنترلگری تربیت سنتی امروزه کارکردی منفی دارد. برای توانمندسازی نوجوانان در میدان دسترسی به فضای مجازی والدین، باید برقراری ارتباط صحیح صمیمانه با فرزندانشان را فرابگیرند تا نوجوانان بتوانند والدین را به عنوان منبع اعتبار در کنار گروه همسالان و فضای مجازی در نظر آورند. با افزایش اعتبار نزد نوجوان است که والدین می‌توانند خود را به عنوان منبع شناخت دوباره به نوجوان بقبولانند تا نوجوان آن‌ها هنگام دسترسی و بهره‌برداری از اطلاعات، به عنوان منبع آگاه از والدین کمک بگیرد تا بتواند رفتار خود را در فضای مجازی مدیریت کند.

 

والدین، به عنوان مشاوران آگاهی‌دهنده به فرزندان، تا نتوانند اعتبار خود را نزد نوجوان افزایش دهند، قادر نخواهند بود با او ارتباط متناسبی برقرار، و متعاقبا قادر نیستند به طور نسبی در توانمندسازی فرزندشان نقشی مثبت ایفا کنند. اکنون بهترین زمان است که تهدید کووید ۱۹ و اجبار منطقی استفاده از فضای مجازی برای کسب دانش را به فرصت توانمندسازی خود برای فرزندپروری متناسب با عصر ارتباطات تبدیل کنند. در این راستا شایسته است که والدین برای افزایش توانمندی خود و فراگیری اصول فرزندپروری، از نهاد آموزشی، مشاوره تخصصی ویژه والدین را مطالبه کنند.