تغییر اسامی نشانه تغییر جامعه است

موضوع نام‌گذاری افراد، یکی از پدیده‌های فرهنگی اجتماعی جوامع است که از دیرباز درمیان انسان‌ها مرسوم بوده است و نه‌تن‌ها فرزندان خویش را بلکه اشیا، حیوانات و هر آنچه را که با آن سروکار داشته‌اند، نام‌گذاری می‌کردند. درواقع نام‌گذاری یکی از عوامل هویت‌بخشی به افراد است و از این حیث فوق‌العاده حائز اهمیت است؛ لذا نباید ساده تلقی شود. وقتی ما روی شیئی نامی می‌گذاریم به نوعی به آن هویت هم می‌بخشیم. نام برای افراد هم همین کارکرد را دارد و با آن هویت و معنا می‌گیرند؛ بنابراین اگر این نام، نیکو و پرمعنا باشد آن فرد بعداً احساس هویت بهتری می‌کند تا اینکه نامش بی‌معنا یا بدمعنا باشد. در آموزه‌های دینی نیز بر این موضوع تأکید شده است و پیامبر (ص) فرموده‌اند یکی از حقوقی که فرزندان بر والدین دارند، این است که نام نیک برای آن‌ها انتخاب کنند، نامی که بعد‌ها سبب افتخار آن‌ها بشود. نام هویت می‌دهد. نهادن نام مذهبی بر فرزند، به نوعی بخشیدن هویت دینی و مذهبی به اوست. اگر نام ملی، میهنی و محلی بر آن‌ها می‌نهیم باز چنین هویتی به آن‌ها می‌دهیم.

نکته دیگر این است که به موازات تغییر جامعه، نام‌گذاری هم که از مظاهر فرهنگی اجتماعی است، دچار تغییر می‌شود. نام‌گذاری‌های جامعه سنتی بیشتر وجه محلی و ملی دارد، یعنی نام افراد را در چنین جامعه‌ای از ریشه‌ها و ویژگی‌های طبیعی مربوط به محل زیست مردمش انتخاب می‌کنند، مثل نام ساحل و دریا که بر دختران شمالی نهاده می‌شود. بر همین اساس اگر در جامعه‌ای مذهب و دین غلبه داشته باشد، مردم اسامی اولیای دین و مذهب را بر فرزندان خود می‌گذارند. در جامعه ما که از سنتی به مدرن درحال گذار است می‌توان برخی مظاهر تغییر اجتماعی را در همین تغییرات نام‌ها دید. به فرض اگر دقیق شویم اسامی خود و فرزندان افرادی که حدود ۵۰ سال دارند بیشتر مذهبی است یا ترکیبی از آن را در خود جای داده و در ادامه با مدرن شدن جامعه، اسامی نیز تغییر کرده است به نحوی که اسامی نوه‌های همین افراد پنجاه‌ساله شاید چندان مذهبی نیست. در این بین برخی تلاش کرده‌اند ترکیبی میان سنت و مدرنیته پدید آورند؛ امیرعلی و نازنین‌زهرا و سایر اسامی مشابه، نتیجه همین تلاش است.

اما وقتی جامعه مدرن می‌شود، اسامی نیز رنگ و بوی نوجویی و نوخواهی به خود می‌گیرند و کم‌کم نام شخصیت‌های جهانی هم به جمع اسامی فرزندان اضافه می‌شود.
اگرچه اشرافی به آمار اسامی ندارم، تجربه‌های ما می‌گوید درست که فراوانی اسامی مذهبی همچنان بیشتر است، منتها باید توجه کرد که تنوع این اسامی خیلی کم است؛ اما درمقابل تنوع اسامی غیرمذهبی در جامعه امروز اگر چندان بیشتر نباشد، اما در حال افزایش است.