گفتگو با شیوا مقانلو، نویسنده و مترجم

 

مقانلو از کتاب نظری «ژانر‌های سینمایی» اثر بری کیت گرانت می‌گوید که نامزد قلم زرین کتاب سال سینمای ایران شد. او در این باره بیان می‌کند: چاپ پنجم این کتاب نظری مهم از سوی نشر بیدگل روانه بازار شده است. کتاب «ژانر‌های سینمایی»، اثر خیلی موفقی بوده است و با توجه به اینکه کتاب تئوریک و نظری است، اینکه اکنون به چاپ پنجم رسیده است نشان می‌دهد استقبال مخاطبان از آن راضی‌کننده بوده. در چاپ پنجم این کتاب، بخش‌هایی درباره سینمای موزیکال به آن اضافه شده است و این نکته مهم درباره چاپ جدید است. بحث‌های کتاب خیلی شیرین و جذاب است، مثال‌های موردی خیلی خوبی دارد.

دارنده لوح تقدیر کانون فیلم‌نامه‌نویسان خانه سینمای ایران از متولد شدن نسل جدیدی از مترجمان سخن می‌گوید و می‌افزاید: مجموعه قصه‌ای با نام «ارواح قصه می‌گویند» را با نشری که من در آنجا مشغول به کار هستم آماده می‌کنیم که شامل چند داستان کلاسیک ارواح است. هر کدام از این داستان‌ها را یکی از شاگردان تخصصی‌ام که یکی، دو سال در کلاس‌های ترجمه تخصصی با آن‌ها کار کرده‌ام، ترجمه کرده است.

 

دبیر بخش انتشارات خارجی نشر نیماژ ادامه می‌دهد: این داستان‌ها زیر نظر خودم ترجمه شدند و خودم ویرایششان کردم و در واقع با این کار تصمیم داریم نسل جدید مترجمان و شاگردانی را که به آن‌ها اطمینان داریم را به بازار کتاب ایران معرفی کنیم. یعنی در عین حال که مخاطب می‌تواند مطمئن باشد اسم من روی این کتاب است، از کیفیت و استاندارد کافی هم برخوردار است، سایر ترجمه‌ها را با همان اطمینان می‌تواند بخواند و لذت ببرد.

مقانلو درباره این اثر می‌گوید: «ارواح قصه می‌گویند» کتاب فوق‌العاده جذابی است، قصه‌هایی است درباره خانه‌های روح زده و داستان‌های معمایی درباره ارواح و همه‌شان کلاسیک و مربوط به قرن ۱۸ و ۱۹ است. همچنین یکی، دو قصه خوب در این کتاب بار طنز دارد. این کتاب برای همه مخاطبان از هر سن و قشری به نظر من می‌تواند مجموعه جذابی باشد.

 

کتاب دیگر از آثار شیوا مقانلو که قرار است تجدید چاپ شود، رمان «سی و نه پله» است. او در این باره می‌گوید: چندین سال پیش یک رمان خیلی مهم که آن را شروع کننده رمان‌های جاسوسی‌کاراگاهی در جهان می‌دانند از جان بوکان ترجمه کردم. این کتاب از معروف‌ترین نمونه‌های ادبیات جنایی‌جاسوسی است که تا به حال از آن پنج فیلم سینمایی، ده‌ها اقتباس رادیویی و نمایش‌های صحنه‌ای انجام شده است. همچنین یک سریال معروف به نام ماجراجو، برگرفته از آن رمان ساخته شده که در دهه ۶۰ از تلویزیون ایران نیز پخش شد.

این مترجم سرشناس می‌گوید: چند سال پیش ترجمه این کتاب را با نشری، منتشر کردم، اما اکنون قرار است نشر صاد که الکترونیک است، نسخه صوتی و الکترونیک آن را منتشر کند. البته صاد اعلام کرده برای آن دسته از علاقه‌مندان که تمایل دارند نسخه کاغذی کتاب را داشته باشند، تعدادی نسخه کاغذی هم چاپ می‌کند، ولی اصل اتفاقی که افتاده این کتاب برای خواندن روی موبایل و تبلت و لپ‌تاپ طراحی شده و نسخه خوش‌خوانی است.

مقانلو درباره تجدید چاپ ترجمه‌اش که چندی پیش هم به شیوه صوتی و هم الکترونیک منتشر شده است، می‌گوید: از زمانی که کرونا آمد اقبال مردم برای خواندن کتاب‌های الکترونیک و شنیدن کتاب‌های صوتی زیاد شد. اما خیلی وقت‌ها مردم به علت اطلاع‌رسانی نادرست و ناآگاهی خود، کتاب‌هایی را دانلود می‌کردند که پی دی اف یک کتاب چاپی بود؛ این نسخه‌ها در واقع مناسب خواندن روی گوشی نیست. در مقابل، ناشرانی که کتابی را الکترونیک منتشر می‌کنند طراحی بسیار خوبی انجام می‌دهند که با بهترین ساختار قابل ورق زدن و مطالعه باشد.

 

 

مترجم کتاب ژانر‌های سینمایی بر این باور است یک مترجم فقط نباید دستگاه تکثیر باشد، اینکه ببیند کدام کار در بازار گل کرده، برود سراغ همان کار! او می‌گوید: ما رسالت داریم خودمان انتخاب درست و جدیدی کنیم و اثر تازه‌ای را به مردم معرفی کنیم. از همین رو من اصلا سراغ کتابی که کسی قبلا ترجمه کرده نمی‌روم، زیرا دوست دارم معرفی کننده نویسندگان خارجی باشم. مثلا کتاب ژانر‌های سینمایی، اولین کتاب درباره ژانر است که من ترجمه کردم، بعد از اینکه من ترجمه کردم دو سه کتاب دیگر با موضوع ژانر از سوی نشر‌های دیگر منتشر شد، اما کسی که دونالد بارتلمی، پدر ادبیات پست‌مدرن را به ایران معرفی کرد من بودم.

مقانلو این روز‌ها مشغول ترجمه جدیدی است و می‌گوید: ترجیح می‌دهم اکنون درباره این اثر صحبت نکنم. اما می‌توانم این قول را به مخاطبان بدهم این کتاب تا پایان سال به بازار خواهد آمد.

او درباره معیار انتخابش برای این اثر می‌گوید: این کاری که انتخاب کردم و خیلی هم برایش وقت گذاشتم، در واقع یکی از آثار مهم و ماندگار یک نویسنده سخت‌نویس آمریکایی است.

نویسنده‌ای که چهره مهمی در ادبیات دارد. آدم معتبری است و قلم سختی دارد. یکی از کتاب‌های مهم او را انتخاب کردم، زیرا چالش و کشتی گرفتن با متن برای من خیلی مهم و لذتبخش بود و من را به وجد آورد. ترجمه‌های خیلی ساده‌تر وجود دارد که می‌توانم انتخاب کنم حتی حدس می‌زنم بازار و مخاطب عام‌تری داشته باشند، ولی آن کار‌ها راضی‌ام نمی‌کند. من در این مرحله از کارم، آثاری را دوست دارم که ترجمه کردنش سخت است و سختی‌اش بیهوده نیست بلکه آن کتاب بر اساس ساختار درست و یک اتفاق ادبی، سخت شده و نبرد با چنین کتابی من را خوشحال می‌کند.