ایمان فروزاننیا - به او لقب ثروتمندترین مرد ایران را داده بودند، برخی به او تاجر متشرع میگفتند و خیلیها او را با لقب پولدارترین تاجر ایرانی میشناختند. اسدا...عسگراولادی یکی از چهرههای مشهور تجارت ایران بود و بهگفته خودش در صادرات زیره چنان اعتباری داشت که قیمت زیره در جهان بر اساس معاملات او مشخص میشد.عسگراولادی روز جمعه دار فانی را وداع گفت. درباره وجهههای مختلف زندگی و کار این چهره برجسته سیاسیاقتصادی صحبتهای زیادی مطرح میشود و یکی از این صحبتهای جذاب مربوط به میزان ثروت اوست. اگر هشتگ عسگراولادی را در فضای مجازی جستوجو کنید، خواهید دید که بین کاربران فضای مجازی بحثهای زیادی درباره ثروت او وجود دارد؛ البته عسگراولادی هیچ وقت از صحبت درباره ثروتش و حتی راه و روش کسب آن اکراهی نداشت ولی همیشه میگفت آنقدرها هم که دیگران میگویند، پولدار نیست. حالا خبر درگذشتش بهانهای شده است تا نگاهی بیندازیم به داستان ثروتش و فهرست ثروتمندترینهای ایران که نام اسدا...عسگراولادی هم درمیان آنها دیده میشود.
هفتمین یا هفتهزارمین؟
برای سر درآوردن از میزان ثروت عسگراولادی هیچ منبعی بهتر از نقلها و مصاحبههایش نیست؛ چراکه او همیشه با شفافیت درباره درآمد و ثروتش صحبت کرده است. او در مصاحبه با یک روزنامه درباره ثروتش اینطور گفته است: «بعضیها میگویند من هفتمین فرد ثروتمند ایران هستم، حتی بعضی دیگر میگویند چهارمین ثروتمند ایرانی هستم اما من هفتهزارمین ثروتمند هم نیستم. من سرمایهدار نیستم ولی سرمایهگذار هستم. پول دارم ولی نه به آن اندازه که میگویند. غنی هستم، ثروتمند نیستم، ولی محتاج به کسی هم نیستم. در تمام تهران یک انبار دارم، یک دفتر کار دارم و یک خانه؛ البته قیمتشان بالاست. خانهام خیابان فرشته است. انبارم بزرگترین انبار تهران است. اینها را دارم اما نمیتوانم بگویم این افسانهسازیها(درباره ثروتم) درست است. هیچوقت هم جلوی قاضی نایستادهام. نه محاکمه شدهام نه کسی را پای میز محاکمه کشاندهام. اگر طلبکار بودم، یا گرفتهام یا بخشیدهام. بههرحال من تکاثر ثروت ندارم.»
عسگراولادی سال۱۳۹۰ هم در گفتوگویی درباره میزان ثروتش گفته بود: «من از کم به زیاد رسیدم. مثالش خانههایم است. اولین خانهام را ۵۶۰۰تومان، دومی را ۳۳هزار تومان، سومی را از درخشش وزیر فرهنگ شاه معدوم، ۱۴۰هزار تومان، چهارمی را ۵۰۰هزار تومان و پنجمی را ۱۴۰میلیون تومان خریدم که الان در آن ساکن هستند. اکثر این خانهها را هنوز دارم. آنها را اجاره دادهام و هیچیک را نفروختهام. وجوه شرعی و... مالیاتهایم را دادهام. هرگز با دارایی چانه نمیزنم. انفاق میکنم. مسجد و درمانگاه و مدرسه میسازم و خدا به من کمک کرده است. من هیچ مالی در خارج کشور ندارم. فقط دفاتری در هامبورگ، دبی و لندن دارم که دفاتر تجاریام هستند. من افتخار میکنم که میلیاردر هستم. اولین خانهام را ۵۶۰۰تومان خریدم و امروز بیش از ۵/۱میلیارد تومان میارزد، پس میلیاردر شدن کاری ندارد. خانهای که ۱۴۰هزار تومان خریدم، امروز یک میلیارد تومان میارزد. خانه دیگرم در خیابان ولیعصر ۱۳۰۰متر مساحت دارد و حساب کنید چقدر میارزد. چرا بگویم گدا هستم؟»
فهرست ثروتمندترینهای ایران
اگر در اینترنت عبارت «ثروتمندترین افراد ایران» را جستوجو کنید، با مقالههای متعددی روبهرو میشوید؛ مقالههایی که در هرکدام اسم چند نفر بهعنوان ثروتمندترینهای ایران لحاظ شده است؛ مثلا در یک مقاله که اتفاقا اسم اسدا...عسگراولادی در آن بهعنوان هفتمین فرد ثروتمند ایران لحاظ شده است -و او در مصاحبههایش هم به آن اشاره کرده است- اسامی دیگری مثل علاء میرمحمدصادقی(پدر گچ و سیمان کشور)، محسن خلیلیعراقی(مدیرعامل شرکت بزرگ بوتان)، شاهرخ ظهیری(بنیانگذار کارخانههای مهرام و ملقب به سلطان سس)، مهدی جاریانی(مدیرعامل شرکتهایی مثل تولیپرس، پاکسان و...) و نام بسیاری از دیگر صنعتگران و تاجران حوزههایی مثل ریسندگی و بافندگی، حملونقل بینالمللی، سرب و روی، آهن، پتروشیمی و امثال اینها دیده میشود. صنعتگران و کارآفرینانی که بهدلیل بزرگی تجارت و صنعتشان قطعا باید ثروت زیادی داشته باشند ولی هیچوقت ادعایی مبنیبر اینکه ثروتمندترین افراد ایران هستند، نداشتهاند و در فهرستهایی که رسانهها بهعنوان ثروتمندترین افراد ایران منتشر میکنند، جایگاههای متفاوتی دارند.
بالاخره ثروتمندترین ایرانیها کدامند؟
چرا هیچکدام از این افراد، مثل اسدا...عسگراولادی ادعا نمیکنند که پولدارترین فرد ایران هستند؟ جواب این سوال دو بخش دارد؛ بخش اول اینکه ثروت در ایران همیشه براساس تولید، صنعت، تجارت و امثال اینها بهوجود نمیآید، متاسفانه بخشی از ثروت در کشور ازطریق رانت توزیع میشود و اسمورسم صاحبان آن را کسی نمیداند، مگر وقتی که پروندههای فسادشان برملا میشود. «ب.ز»ها «ح.ه»ها و... که در چند سال اخیر هم بیشتر از قبل شاهد پیدایششان بودهایم، شاهد مثال این ادعا هستند. دلیل دوم اینکه چرا فهرست مشخصی از پولدارترین افراد ایران وجود ندارد، ضعف سازمانهای مالیاتی و ثبت اسنادهاست. اولا آمارهای مربوطبه دارایی افراد همیشه کامل و بهروز نیست. ثانیا این آمارها شفاف نیست و در معرض دید عموم قرار نمیگیرد.
این درحالی است که شما با یک جستوجوی ساده میتوانید بفهمید که ثروتمندترین افراد دنیا چه کسانی هستند و در سال گذشته چقدر درآمد داشتهاند و داراییهایشان چه مقدار است؛ مثلا همین الان جف بزوس(صاحب سایت آمازون) با دارایی خالص 112میلیارد دلار، ثروتمندترین فرد دنیاست و بیلگیتس(صاحب مایکروسافت)، وارن بافت(صاحب هولدینگ برکشایر هاتاوی) و خانواده برنارد آرنولتو(صاحب چند شرکت کالای لوکس)، بهترتیب با دارایی خالص 90میلیارد دلار، 84میلیارد دلار و 72میلیارد دلار افراد بعدی فهرست پولدارترینهای دنیا هستند. شفافیت مالی در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا و برای تمام افراد جامعه، به یک موضوع بنیادی تبدیل شده است. بر اساس همین شفافیت بهراحتی میتوان فهمید که «پیرمراد امیدیار»، صاحب ایرانیالاصل سایت ebay، با ثروت خالص 10میلیارد دلار، ثروتمندترین ایرانی خارج کشور بهحساب میآید ولی بهدست آوردن چنین آمارهایی در داخل کشور، کار بسیار دشوار و شاید غیرممکنی برای رسانههاست و همین موضوع اعتبار تمام فهرستهایی را که از ثروتمندترین ایرانیها منتشر میشود، زیر سوال میبرد.
مراسم تشییع اسدالله عسگراولادی در مسجد فرشته تهران