بازگشایی درهای باغ خونی مشهد در نیمه نخست سال ۱۴۰۰

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ با گذشت بیش از ۳ دهه اختلاف مالکیتی، ۲۹ آذر ماه امسال باغ خونی ۲۰۰ ساله، برای اینکه به مردم مشهد تحویل داده شود، به شهرداری سپرده شد و با دستور شهردار عملیات عمرانی و مرمتی بنا‌های ارزشمند این باغ آغاز شد. سکاندار شهرداری مشهد در روز بازگشایی در‌های این باغ تاریخی اعلام کرد که ۴۰ میلیارد تومان بودجه مرمتی برای آن در نظر گرفته شده است و بخش‌هایی از این باغ در بهار ۱۴۰۰ در اختیار مردم قرار خواهد گرفت.

 

حالا بعد گذشت حدود ۲ ماه از تحویل باغ به شهرداری و میراث فرهنگی، مدیران میراث می‌گویند که بازسازی و مرمت بنا‌های داخل باغ به دلیل حجم زیاد تخریب‌ها و دخالت‌ها به این زودی‌ها انجام نخواهد شد و از طرف دیگر مدیران شهرداری اعلام کرده اند که اگر فعل و انفعال تحویل زمین به آن‌ها تا پایان سال انجام شود، در‌های باغ خونی تا تابستان ۱۴۰۰ به روی مردم باز خواهد شد.

از سال ۱۳۶۹ که بانک کشاورزی به دنبال اعتراض‌های مردمی مبنی بر تبدیل شدن باغ خونی به پاتوق معتادان، این بنای ۲۰۰ ساله را تحویل نیروی انتظامی داد، تلاش‌های میراث فرهنگی استان برای ورود به این بنا با هدف نقشه برداری و اقدامات مرمتی ناکام ماند. سال ۱۳۹۶ و بعد از کش و قوس‌های فراوان و درست زمانی که تنها بنای ارزشمند این باغ در معرض تخریب قرار داشت، بالاخره میراث فرهنگی توانست پس از ۲۶ سال وارد باغ خونی شود و مرمتی اضطراری روی بنای در حال تخریب باغ انجام دهد.

ابوالفضل مکرمی فر، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همان زمان اعلام کرد که مرمت اضطراری این بنا برای میراث فرهنگی چیزی نزدیک به ۳۰ میلیون تومان برای میراث هزینه داشته است و فعلا تنها بنای باقی مانده از باغ را از خطر تخریب دور کرده است.

حالا و با تحویل باغ خونی به شهرداری مشهد، مرمت ساختمان اصلی این باغ که تنها بنای سرپایِ این باغ قدیمی دویست ساله است و احیای ساختمان‌های تخریب شده در دستورکار میراث و شهرداری قرار گرفته است. معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در گفتگو با خبرنگار ما، با ابراز رضایت از پیشرفت کارِ بازسازی و مرمت باغ خونی مشهد گفت: تا امروز مطالعات گسترده باستان شناسی برای باغ خونی انجام نشده است، اما مدارک و مستندات زیادی از گذشته باغ کشف شده است که کمک زیادی به احیای بنا‌های این باغ خواهد کرد. کار بازسازی و مرمت باغ خونی تاکنون سرعت و پیشرفت خوبی داشته است. اکنون منتظر تهیه و ارسال نقشه‌های فنی از سوی مشاور طرح به میراث فرهنگی هستیم تا پس از بررسی و تأیید، کار بازسازی وارد فاز بعدی شود.

مرجان اکبری افزود: بنای باقی مانده در باغ نیاز به مرمت حفاظتی دارد. یعنی ابتدا باید خاک برداری انجام شود و راه‌های نفوذ آب به بنا شناسایی و مسدود شود تا ساختمان بیش از این آسیب نبیند. بعد از این باید مطالعات تطبیقی گسترده‌ای انجام شود و اطلاعاتی را از منابع مختلف درباره بنا‌های مختلف باغ خونی پیدا کنیم و بعد از بررسی این اطلاعات و تطبیق و تأیید آن ها، فاز سوم و نهایی کار که همان بازسازی بنای موجود و احیای بنا‌های از دست رفته است آغاز می‌شود. فرایند بازسازی و مرمت باغ خونی امری زمان بر است و احتمالا چندین ماه طول خواهد کشید.

بعد از پیگیری‌های ناموفق برای تملک این باغ در دوره شهردار سابق مشهد، در خرداد امسال محمدرضا کلائی، شهردار مشهد، وعده تملک باغ خونی را به مردم داد و در آذرماه بالاخره این باغ از سوی ناجا و بانک کشاورزی به شهرداری واگذار شد. کلائی در روز آغاز عملیات اجرایی مرمت و بازسازی این باغ، از بازگشایی و افتتاح باغ خونی در بهار ۱۴۰۰ خبر داد و اعلام کرد که شهرداری ۴۰ میلیارد تومان اعتبار برای مرمت آن درنظر گرفته است.

شهردار منطقه ۷ مشهد نیز درباره آخرین وضعیت بازسازی و مرمت باغ دویست ساله خونی به خبرنگار ما گفت: این باغ ۵/۶ هکتار است و تا امروز فقط ۲ هکتاری که در اختیار نیروی انتظامی بود به ما واگذار شده است و شهرداری در مزایده آن قسمتی که در اختیار بانک کشاورزی بود و سند داشت شرکت کرده و برنده شده است. اکنون در مراحل سند زدن و تحویل ملک هستیم که فرایند آن کمی طولانی شده است.
حسین فرهادیان با اشاره به آغاز فرایند بازسازی و احیای مجموعه باغ خونی تصریح کرد: در شهرداری برای اینکه زمان را از دست ندهیم، مشاور طرح را انتخاب کردیم و آن‌ها هم زمان در حال رایزنی با میراث فرهنگی و اداره مطالعات و برنامه ریزی شهرداری برای تصویب طرح باغ خونی هستند تا به محض تحویل گرفتن بقیه زمین‌های باغ، کار بازسازی به سرعت آغاز شود.

وی ادامه داد: بخش زیادی از فضای سبز قدیمی باغ خونی خشک شده بود و برای اینکه کار احیای باغ جلو بیفتد، اقدام به نظافت و رسیدگی جدی به این فضای سبز کردیم، اما عملیات اجرایی فضای سبز باغ خونی بعد از تحویل گیری ۵/۴ هکتار باقی مانده اراضی باغ انجام خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه محوطه و فضای سبز باغ خونی به سبک و سیاق ۲۰۰ سال پیش احیا می‌شود، افزود: شهرداری هیچ طرح جدیدی برای فضای سبز این باغ انجام نخواهد داد و باغ خونی به شکل و شمایل همان چیزی که در گذشته بوده است، بازپیرایی و احیا می‌شود.

شهردار منطقه ۷ در پاسخ به این سؤال که آیا طبق وعده شهردار مشهد، در‌های باغ خونی تا بهار ۱۴۰۰ به روی مردم باز خواهد شد یا نه، گفت: انتظار داشتیم زمین زودتر از این‌ها به ما تحویل داده شود، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد و به همین دلیل از زمان بندی کمی عقب هستیم. بااین همه اگر بانک کشاورزی زمین را تا قبل از سال جدید به ما تحویل بدهد، در نیمه اول سال ۱۴۰۰ در‌های باغ به روی مردم مشهد باز خواهد شد.

فرهادیان با بیان اینکه فعلا همه تمرکز شهرداری و میراث فرهنگی بر روی بازسازی بنای تاریخی و احیای دیگرساختمان‌های ازدست رفته باغ خونی است، ادامه داد: مرمت و بازسازی بنا بیش از یک سال زمان خواهد برد و هنوز کاربری خاصی برای بنا‌های داخل باغ تعریف نکرده ایم.