بازسازی «درسدن» با دست‌های خالی

عاطفه همایونی | شهرآرانیوز؛ در واپسین ماه‌های جنگ‌جهانی دوم، شهر «درسدن» در آلمان‌شرقی به تلی از آوار تبدیل شد و بحث تلخی درباره عادلانه‌بودن یا نبودن این حمله درگرفت. درسدن، پایتخت ایالت زاکسن، بر کرانه رودخانه الب واقع بود. این مرکز فرهنگی با آثار تاریخی مشهور مانند «کلیسای جامع درسدن»، «فلورانس الب» شهرت داشت.
از آنجا که با پیشروی نیرو‌های شوروی از سمت شرق، پناهندگان زیادی در آن روزگار به درسدن آمده بودند، جمعیت شهر را نمی‌شد، دقیق محاسبه کرد، اما برآورد می‌شود، در زمان بمباران بیش از ۶۵۰ هزار نفر در این شهر ساکن بوده‌اند.

در اوایل سال ۱۹۴۵، فرماندهان نیرو‌های متفقین طرح بمباران استراتژیک آلمان را برای هموارساختن پیشروی نیرو‌های شوروی ارائه دادند. آن‌ها بر این باور بودند بمباران شهر‌های بزرگ در بخش شرقی آلمان به نیرو‌های شوروی کمک می‌کند تا از آشفتگی‌های به‌وجود‌آمده بهره ببرند و مانع از حمله نیرو‌های آلمانی از سمت غرب این کشور شوند.

 

بااین‌حال، در ۲۲ ژانویه سال ۱۹۴۵، اطلاعاتی مبنی بر اینکه آلمانی‌ها این توانایی را دارند که جبهه‌های شرقی را با نیم‌میلیون نفر (حدود ۴۲ لشکر) تقویت کنند، به دست فرماندهان متفقین رسید. بر همین اساس، آرشیبالد سینکلر پیشنهاد بمباران برلین، درسدن، کمنیتس، لایپزیگ و دیگر شهر‌های بزرگ را با چرچیل مطرح کرد. زیرا دولت آلمان برای تقویت نیرو‌های شرقی، دستورات را از برلین صادر می‌کرد.

بمباران درسدن در شب‌های ۱۳ و ۱۴ فوریه رخ داد. در شب اول ۷۹۶ بمب‌افکن بریتانیایی و ۹ جنگنده تهاجمی موسکیتو، ۱۴۷۸ تن مواد منفجره و ۱۱۸۲ تن بمب آتش‌زا را در اولین مرحله و ۸۰۰ تن بمب را در مرحله دوم بر فراز شهر درسدن پرتاب کردند. بمب‌های آتش‌زا حاوی مواد شیمیایی قابل‌احتراقی مانند منیزیم، فسفر و ژله پترولیوم بودند.

 

برخی ادعا می‌کردند که در اثر آتش‌سوزی‌های شدید، دمای درون ساختمان‌ها به قدری زیاد شده بود که جریان هوا افراد درحال فرار را به درون ساختمان‌های درحال سوختن می‌کشید. ۳ ساعت بعد، ۵۲۹ بمب‌افکن لانکاستر، ۱۸۰۰ تن بمب دیگر بر سر درسدن ریختند و بمباران‌ها تا روز بعد ادامه داشت. ۳۱۱ بمب‌افکن بی ۱۷ آمریکایی، با ۷۷۱ تن بمب بر خرابی‌ها افزودند و جنگنده‌های موستانگ خیابان‌های باقی‌مانده را به آتش کشیدند و ویرانی‌های بیشتری به بار آوردند.

شیوه‌ای که متفقین برای تخریب درسدن از آن استفاده کردند، چنین بود که ابتدا با تعداد زیادی بمب انفجاری، اسکلت چوبی ساختمان‌ها را هدف قرار می‌دادند، سپس بمب‌های آتش‌زا چوب‌ها را مشتعل می‌کرد و درنهایت مواد منفجره دیگری برای اطمینان از ویرانی کامل و جلوگیری از تلاش آتش‌نشان‌ها برای نجات ساختمان‌ها استفاده می‌شد. نتیجه بسیار ویرانگر بود. ۲۴ هزارو ۸۶۶ بنا از ۲۸ هزارو ۴۱۰ ساختمان در شهر درسدن تخریب شدند. بسیاری از آن‌ها مدارس، بیمارستان‌ها و کلیسا‌ها بودند. برآورد میزان مرگ‌و‌میر از ۲۵ هزار تا ۶۰ هزار نفر تخمین زده شد.

پس از آنکه جنگ‌جهانی دوم به پایان رسید، وظیفه سنگین پاک‌سازی و بازسازی شهر بر دوش بازماندگان درسدن بود. داوطلبان، سال‌های زیادی را بدون تجهیزات، صرف پاک‌سازی آوار کردند و نخاله‌ها را با خودرو به خارج از شهر می‌بردند. بسیاری از بنا‌های مهم تاریخی شهر ازجمله اپرای سمپر و کاخ زوینگر بازسازی شدند. رهبران شهر تصمیم گرفتند مناطق وسیعی از درسدن را به سبک «مدرن سوسیالیستی» بازسازی کنند. این اقدام هم به‌دلایل اقتصادی انجام شد و هم برای ازبین‌بردن پیشینه این شهر به‌عنوان پایتخت سلطنتی زاکسن و مقر بورژوازی آلمان.

برخی از ویرانه‌های کلیساها، بنا‌های سلطنتی و کاخ‌ها به‌جای تعمیر و بازسازی، به‌دست نیرو‌های شوروی و آلمان‌شرقی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به‌طور کامل تخریب شدند. کلیسای جامع درسدن که بنای اصلی این شهر بود، تا ۶۰ سال پس از جنگ‌جهانی بازسازی نشد. با وجود این، در مقایسه با آلمان غربی، بیشتر بنا‌های تاریخی شرق این کشور نگه‌داری شدند.