پیشینه قانون گذاری جدید برای سگ گردانی

نمایندگان مجلس شورای ملی در آئین نامه جلوگیری از مرض‌ هاری و امور خلافی که ذیل ماده ۲۷۶ قانون مجازات کیفرعمومی در سال ۱۳۰۴ شمسی پرداخته شد و مشتمل بر۱۶ ماده بود و با توافق وزارت دادگستری و وزارت کشور نوشته شد، مشروحا به این امور پرداختند.

نمایندگان مجلس شرایط خاصی را برای همراه داشتن حیوانات مشخص کردند و مثلا در ماده یک این آیین نامه تصویب کردند: از روزی که فرمانداری محل آگهی می‌دهد کلیه صاحبان سگهای شهری باید تا مدت سه ماه گردن بند فلزی یا چرمی برای سگهای خود تهیه نمایند.

این آیین نامه به صورت مفصل می گفت صاحبان سگ چطور باید از این حیوان نگهداری کنند و شرایط همراه داشتن حیوان در معابر عمومی چیست.

پس از سالها، در سال ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی باز هم به فکر قانونگذاری برای همراه داشتن سگها افتاد که به خاطر اولویتهای متعدد، ایده این قانونگذاری به جایی نرسید. در سال ۱۳۹۳ هم ۳۲ تن از نمایندگان مجلس با تقدیم طرحی خواستند قانونی را به تصویب برسانند که همراه داشتن سگ در معابر عمومی مشمول جریمه های نقدی سنگین و حتی مجازات حبس شود که آن هم به جایی نرسید و تنها مواد قانونی که برای سگ ها و خسارات جانی و مالی احتمالی که این حیوانات برای دیگران ایجاد می کنند، همچنان برخی از مواد قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ (با اصلاحات نهایی ۱۳۹۴) باقی ماند. این قانون در حال حاضر، تنها متن حقوقی است که تعیین می کند همراه داشتن سگ یا آثار همراه داشتن سگ برای صاحب آن، چه نظم و نسقی دارد.

همراه داشتن سگ در قانون مجازات اسلامی

در برخی از مواد قانون مجازات اسلامی اشاره شده است که اگر حیوان یک فرد، آسیبی به شخص دیگری وارد کرد، چگونه درباره آن تصمیم گیری می شود. در برخی مواد این قانون، به عنوان مثال از سگ نام برده شده و شرایط مجازات صاحب سگ را مشخص کرده است.

ماده ۵۰۱ قانون نوشته است: هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او میگردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم میشود.

در این ماده به روشنی مشخص است داشتن سگ، جرم نیست ولی در صورتی که فردی، سگ را برای هراس دیگران یا حمله به انسانها برانگیزد، در صورت ورود صدمه به قربانی، فرد برانگیزاننده به قصاص یا دیه محکوم می شود. یعنی ممکن است فردی عامدانه و عالمانه به سگ خود دستور دهد به کسی حمله کند و با حمله سگ به قربانی، شخص تحریک کننده حیوان، ممکن است به قصاص محکوم شود.

همچنین در ماده ۵۱۲ آمده است: هرگاه شخصی در محلهایی که توقف در آنها مجاز نیست، توقف نماید یا شیء و یا حیوانی را در این قبیل محلها مستقر سازد یا چیز لغزندهای در آن قرار دهد و دیگری بدون توجه به آنها در اثر برخورد یا لغزش مصدوم شود یا فوت کند یا خسارت مالی ببیند، شخص متوقف یا کسی که آن شیء یا حیوان را مستقر نموده یا راه را لغزنده کرده است، ضامن دیه و سایر خسارات میباشد مگر آنکه عابر با وسعت راه و محل عمداً با آن برخورد کند که در این صورت نه فقط خسارت به او تعلق نمیگیرد بلکه عهدهدار خسارت وارده نیز میشود.

در این ماده نیز روشن است اگر کسی، سگی را در قسمتی (مانند پیاده رو) از خیابان قرار دهد که مردم (مثلا از روی ترس) مجبور شوند از مکان ناامن دیگری (مانند سواره رو خیابان) عبور کنند و در حین عبور صدمه ببینند، صاحب سگ، مسئول جبران خسارات بزه دیده است.

ماده ۵۲۲ و تبصره آن به روشنی درباره کسی که سگ خود را به خیابان می آورد و سگ به دیگران حمله می کند، مصداق می یابد. در تبصره این ماده به روشنی عنوان شده اگر کسی سگ خود را به خیابان بیاورد و توان کنترل آن را نداشته باشد، «مقصر» شناخته می شود، یعنی مانند آن است که عمدا سگ را برای صدمه به دیگران، از خانه خارج کرده است. این ماده می گوید: متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است باید آن را حفظ نماید و اگر در اثر تقصیر او، حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد سازد، ضامن است. ولی اگر از احتمال حمله حیوان آگاه نبوده و عدم آگاهی ناشی از تقصیر او نباشد، ضامن نیست.

تبصره ۱ ماده فوق هم عنوان کرده: نگهداری حیوانی که شخص توانایی حفظ آن را ندارد، تقصیر محسوب میشود.

حکم قانونی ماده بعدی که درباره سگی که در خانه شخصی مستقر است، مصداق می یابد، چندان به خیابان و حوزه عمومی مربوط نیست، ولی اطلاع از آن برای آگاهی از نظم حقوقی مربوط به همراه داشتن حیوانات، موثر است. ماده ۵۲۳ می گوید: هرگاه شخصی با اذن کسی که حق اذن دارد، وارد منزل یا محلی که در تصرف اوست، گردد و از ناحیه حیوان یا شیئی که در آن مکان است صدمه و خسارت ببیند، اذن دهنده ضامن است، خواه آن شیء یا حیوان قبل از اذن در آن محل بوده یا بعداً در آن قرار گرفته باشد و خواه اذندهنده نسبت به آسیبرسانی آن علم داشته باشد خواه نداشته باشد.

تبصره این ماده هم گفته است: در مواردی که آسیب مستند به مصدوم باشد مانند آنکه واردشونده بداند حیوان مزبور خطرناک است و اذندهنده از آن آگاه نیست و یا قادر به رفع خطر نمیباشد، ضمان منتفی است.

در بین این همه مواد که حق را به قربانی می داد و از صاحب سگ انتظار جبران خسارت یا قصاص را داشت، یک ماده قرار دارد که می گوید نباید در صورتی که حیوانی در اختیار دیگری است، آن را تحریک کرد و اگر کسی حیوان  دیگری را تحریک کند و آن حیوان به وی آسیب برساند، خودش ضامن است و صاحب حیوان، دارای مسئولیت نیست.

ماده ۵۲۵ حکم کرده است: هرگاه شخصی عملی انجام دهد که موجب تحریک یا وحشت حیوان گردد ضامن جنایتهایی است که حیوان در اثر تحریک یا وحشت وارد میکند مگر آنکه عمل مزبور مصداق دفاع مشروع باشد.

منبع: خبرآنلاین