قطع آب باغ‌ویلا‌ها در روستا‌های با تنش آبی خراسان رضوی

فرزانه شهامت | شهرآرانیوز؛ «فشار آب خیلی ضعیفه. الان که ساعت ۱۰:۳۰ صبحه، کلا قطع شده.» کلافه است و تند تند حرف می‌زند؛ «ما توس ۱۴۴ هستیم. روستای دوست آباد. قطعی آب اینجا نظم نداره و از ساعتش خبر نداریم.

 

گاهی ساعت ۲ ظهر قطع می‌شه و تا نصفه شب آب نداریم. نمی‌دونم توی باغ‌ها و زمین‌ها آب رو ول می‌کنن یا چی. توی حیاطمون پر از سطل آبه. هر چی ظرف بزرگ داشتیم آب کردیم برای احتیاط. هر سال همین مشکل رو داریم. این‌هایی که پمپ دارن خوبه، اون‌هایی که مثل ما ندارن، بیچاره ن.» مهدی زارعی ادامه می‌دهد: کسی کاری به کار پمپ دار‌ها و آن‌هایی که مخزن آب دارن، نداره.

 

جوریه که حتی وقتی آب وصله، این قدر فشارش کمه که توی لوله‌های خونه و آب گرمکن نمی‌ره. بخوای یه دوش بگیری، نمی‌شه. فقط توی حیاط، آب هست. خانمم ۴ صبح باید پاشه لباس بشوره. روستا‌های اطراف مثل باغون آباد، فشار آب بهتر از اینجاست. انتخابات شورای روستا که برگزار شد، نامزد‌ها وعده شون آب بود. می‌گن می‌خوان اینجا چاه جدید بزنن. برای چاه جدید، هیچ کس نیومده بازدید.» درخواستش به حق است، اینکه «شرکت آب و فاضلاب، جلو باغ ویلا‌ها رو بگیره»، اما اینکه فکر می‌کند «ما آدمای عادی که کاری ازمون برنمی آد» را قبول نداریم.

 

«رئیس کارخونه ما، توی دوست آباد ویلا داره به چه بزرگی! ۴ هزار متره! من رفتم اونجا. توی محدوده روستاست و دور و بَرش خونه‌های مسکونی اهالی. دار و درخت باغش رو با آب خوردنی روستایی ها، آب می‌ده. خب معلومه که آب روستا کم می‌شه. خونه خودمونم همون اطرافه. کلا اونجا‌ها باغ و ویلا زیاده. کسایی که پمپ دارن هیچ مشکلی ندارن فقط فشار آب رو واسه بقیه کم می‌کنن.» زهرا تمام تلخی این نابرابری را یک نفس می‌گوید.

 

تا پیام‌های بعدی مردمی را از توس ۱۵۰، توس ۱۵۸، توس ۱۶۵، توس ۱۷۲ و... بخوانیم، ناخودآگاه صحبت‌های مسئولان آب مشهد و استان را در ذهن مرور می‌کنیم؛ اینکه سوای باغ ویلا‌های مجاز، ۷ هزار باغ ویلا با انشعاب غیر مجاز داریم و «هر باغ ویلا به طور میانگین، هفت برابر انشعاب خانگی مصرف آب دارد.»

رنج مردم به ویژه در اَبَر روستا‌های حاشیه شهر مشهد را مرور می‌کنیم و همه «باید» ها، «قرار است»‌ها و اقدامات سلبی برای مشترکان پرمصرف که هنوز تا حد مطلوب فاصله دارد. طوری که می‌توان گفت «باید بشود» ها، از آنچه «انجام شده است» بیشتر است.

 

شهروند دیگری نوشته است: «ما توس ۱۵۰ هستیم. هر روز آب قطع می‌شه.  دیروز قطع کردن و تا الان آب نیومده.  بعضی هامون تانکر داریم، اما این قدر آب رو قطع می‌کنن که پر نمی‌شه.  آب شرب رو گاهی می‌آرن روستا، اون هم به بعضی‌ها یه دبه می‌رسه. صدامون رو به گوش مسئولین برسونید. سمت ما باغ ویلا زیاده. بیشتر آب روستا رو این‌ها استفاده می‌کنن.»

یکی دیگر از مخاطبان که خود را ساکن روستای دوست آباد معرفی کرده نیز گفته است: «ما شرایطمون خیلی سخته. تو رو خدا صدامون رو برسونید به مسئولان.  آب از صبح تا شب قطع می‌شه و نهایتا چند ساعتی وصله.»
پمپ، باغ ویلا و قطعی بی خبر آب؛ با این سه کلید اژه، سراغ پیگیری مشکلات مردم می‌رویم.

مدیر منطقه ۵ شرکت آب و فاضلاب مشهد، متولی موضوع در روستا‌های اطراف شهر است. عباس اسحاقیان در گفتگو با شهرآرا، ابتدا توضیحاتی درباره وضعیت دوست آباد به عنوان یکی از ۲۶۰ روستای تحت پوشش آبفای مشهد، عنوان می‌کند و می‌گوید: امسال پیش بینی مان این بود که به دلیل خشک سالی، ۱۱۳ روستا دچار تنش آبی شوند و ۵۰، ۶۰ تا از آن‌ها را با تانکر آبرسانی کنیم. هوا گرم شده و پیش بینی‌ها خودش را با کم آبی در بیشتر روستا‌های تحت پوشش نشان داده است.

 

او با اشاره به بافت غیر روستایی منازل در دوست آباد ادامه می‌دهد: این روستا با ۳۷۰۰ مشترک و با خانه‌های چند طبقه‌ای که ساخته اند، عملا بافت شهری دارد و مصرف آبشان، به شدت افزایش یافته است، طوری که دو حلقه چاه فعلی روستا پاسخ گو نیست.

«کاری که برای کاستن از این مشکلات انجام داده اید»، سؤالی است که پاسخ آن را این طور می‌شنویم: روی شیرآلات بعضی مناطق مانور دادیم و اصلاح شبکه کردیم تا آب، عادلانه به همه برسد. لوله‌های سایز پایین و شبکه‌های فرسوده آبرسانی شان را عوض کردیم که هدررفت آب کاهش پیدا کند. ضمن اینکه الان نوعی سهمیه بندی اعمال شده است. حدود یک سوم از روز، آب در برخی مناطق، قطع یا با کاهش فشار رو به رو می‌شود تا به بقیه آب بیشتری برسد.

 

ساعت اعمال این محدودیت‌ها هم بستگی به گرمای هوا و روز هفته و به عبارتی، میزان مصرف آب دارد. وجود باغ ویلا‌ها در این روستا و دیگر روستا‌های اطراف مشهد باعث شده است مصرف آب در روز‌های آخر هفته خیلی بیشتر شود.
او تأکید می‌کند: قطعی آب را با شورا‌های اسلامی روستا‌ها و دهیاری‌ها هماهنگ کردیم و همه شان در جریان موضوع هستند.

اسحاقیان با اشاره به موافقت شرکت آب منطقه‌ای استان با حفر یک حلقه چاه جدید در روستای دوست آباد بیان می‌کند: فکر می‌کنم تا پایان همین ماه، دستگاه حفاری مستقر شود و با حفر چاه جدید، دو حلقه چاه فعلی روستا بشود سه حلقه.

 

اگر چاه‌های کنونی روستا، دچار کاهش آبدهی شدند؛ چطور با حفر چاه جدید در دشت فوق بحرانی مشهد، کمبود آب دوست آباد حل می‌شود؟ او در پاسخ به این سؤال، دو نکته می‌گوید: حفر چاه بر اساس تخصیص شرکت آب منطقه‌ای استان انجام می‌شود. همچنین چاه‌ها حریم مشخصی دارند و ما چاه جدید را در حریم چاه‌های قبلی حفر نمی‌کنیم. ضمن اینکه افت عملکرد چاه فقط به دلیل افت سطح آب زیر زمینی نیست و گاهی به دلیل ریزش دیواره، مشکلات پمپ و ... است. چاه جدید، مسئله تأمین آب پایدار روستا را تا چندین سال حل می‌کند.

مدیر منطقه ۵ شرکت آب و فاضلاب مشهد این نکته را هم می‌گوید که با استقرار دستگاه حفاری تا پایان تیر، آب آن به تابستان امسال اهالی روستا نمی‌رسد و با تأمین برق و سایر ملزومات آن، شاید در شش ماهه دوم سال، وارد شبکه آبرسانی شود تا تابستان ۱۴۰۱، تابستانی بی دغدغه برای دوست آباد باشد.

اسحاقیان نصب پمپ آب روی تجهیزات آبرسانی را با شرط‌هایی مجاز می‌داند و در توضیح آن می‌گوید: پمپ داریم تا پمپ. اگر پمپ را مستقیم به شبکه آبرسانی وصل کنند، غیر مجاز است، چون به شبکه شوک وارد می‌کند و آب منازل همسایه‌ها را سریع می‌کِشد. اما اگر کسی منبع ذخیره آبی دارد و آب از کنتورش، ابتدا به داخل منبع می‌آید و از آنجا پمــپ می‌شود، مجاز است. پمپ‌های غـیرمجــــاز را جمــع آوری و برخورد می‌کنیم.

او کشف این تخلف و جریمه‌هایی را که بازدارنده نیست، این طور توضیح می‌دهد: ما این‌ها را در پیمایش‌های میدانی متوجه می‌شویم. مثلا قرائت کننده کنتور خبر می‌دهد؛ بازدید می‌کنیم و می‌بینیم پمپ غیر مجاز است. تذکر می‌دهیم و جمع آوری می‌کنیم. در شرایط کنونی که جریمه‌ها بازدارنده است، همراهی مردم و همسایه‌ها در اعتراض به متخلف، مؤثر است.

این مسئول در پاسخ به انتقاد ما از برخورد غیر بازدارنده با رشد قارچی باغ ویلا‌ها در روستا‌های اطراف مشهد و فراوانی مصرف آب آن‌ها می‌گوید: متولی در روستاها، دهیاری‌ها هستند که اجازه دادند این باغ ویلا‌ها ساخته بشود. اولین نیاز باغ ویلا‌ها آب است و بیشترشان انشعاب غیرمجاز آب دارند. برای جمع آوری انشعاب‌های غیر مجاز، پیمانکار داریم. آن‌هایی را که انشعاب غیر مجاز دارند، در گام نخست، جز جمع آوری انشعاب، حداقل ۱۵ میلیون تومان جریمه می‌کنیم، به اضافه مصارفی که داشته اند.

 

او ادامه می‌دهد: بعضی از باغ ویلا‌ها انشعاب مجاز دارند، یعنی پیشتر به این‌ها کنتور داده شده است، اما مصارفشان در حد عرف نیست؛ مثلا استخر آب یا درخت کاری زیاد دارند. ما برای قطع آب این‌ها هم از شورای تأمین استان، مصوبه گرفتیم، هر چند اجرای آن، مسائل خاص خودش را دارد.

اسحاقیان درباره جزئیات این مصوبه می‌گوید: این مصوبه برای باغ ویلا‌های با انشعاب مجاز آب در روستا‌هایی است که مانند دوست آباد، با تنش آبی مواجه هستند. ما مجاز هستیم انشعابشان را تا پایان تابستان قطع کنیم و این کار را هم کرده ایم؛ مثلا در یکی از روستاها، از سر خیابان تا انتهای آن، ۱۰ باغ ویلا بود. آب هر ۱۰ تا را قطع و لوله را هم جمع کردیم تا اکنون نتوانند وصل کنند. آب کارخانه‌هایی را هم که از آب شرب روستا‌های یاد شده استفاده می‌کردند قطع کردیم، چون اولویت، تأمین آب شرب اهالی است.

او تأکید می‌کند: تعداد و پراکندگی روستا‌هایی که تنش آبی دارند، زیاد است، اما ما بدون‌شک به سراغ این روستا‌ها و باغ ویلا‌هایی که در آن‌ها ساخته شده است، خواهیم رفت؛ همچنان که برای برخی روستا‌ها این کار را کرده ایم.

 

به گفته مدیر منطقه ۵ شرکت آب و فاضلاب مشهد، از ابتدای سال تا الان در روستا‌های اطراف مشهد ۱۰۰۰ انشعاب غیرمجاز شناسایی شده است. برخی جمع آوری و برخی به انشعاب مجاز تبدیل شده است.

او درباره مقاومت‌ها برای اجرای عدالت آبی در روستا‌های اطراف مشهد، می‌گوید: خیلی از جا‌ها همکاران ما را تهدید کردند که اگر بیایید، بیل مکانیکی تان را آتش می‌ز نیم. گاهی هم متأسفانه کار به کتک کاری کشیده است. از همین رو با هماهنگی حراست و همراهی نیروی انتظامی به محل اعزام می‌شویم.

اسحاقیان به روستا‌هایی که دچار کمبود آب هستند، می‌گوید: صبر کنند، برای بیشترشان برنامه داریم.

او از مردم می‌خواهد امسال شستن در و دیوار و حیاط، سبزی کاری و امثال آن را کنار بگذارند و با خودشان نگویند که صرفه جویی هایشان تأثیری ندارد. اطمینان از سالم بودن شناور در کولر آبی، یکی از توصیه‌های مؤکد او برای صرفه جویی آب در مصارف خانگی است.

اسحاقیان، همراهی دهیاران و مردم برای شناسایی تخلفات آبی در روستا‌های اطراف مشهد را ضروری می‌داند و اضافه می‌کند: گاهی روستا‌ها را برای پیدا کردن انشعاب‌های غیرمجاز پیمایش می‌کنیم و با همراهی نکردن مردم مواجه می‌شویم. چون مردم، عموما با هم رودربایستی دارند و می‌گویند اینجا خبری نیست یا می‌گویند خودتان بروید بررسی کنید. اینکه ما بیل بیاوریم، شخم بزنیم و حفاری کنیم تا به نتیجه‌ای برسیم، زمان می‌برد، اما اگر خود مردم همکاری کنند، در حداقل زمان، مسائل حل شود.

او تأکید می‌کند: هویت کسانی که تخلفات احتمالی را به سامانه ۱۲۲ گزارش بدهند، محفوظ است و از گزینه‌های تشویقی نیز بهره مند می‌شوند.