نگاهی به اقتصاد پوشاک به سبک زیرزمینی

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ اینکه سال هاست دومین شهر تولیدکننده پوشاک در کشور هستیم، خبر خوبی است، اما اینکه به اندازه ۸۰ درصد تولیدی‌های پروانه دار، تولیدی پوشاک زیرپله‌ای و بدون متولی داریم، اصلا خبر خوبی نیست. چرا خوب نیست؟ چون این واحد‌ها درعین حال که به افزایش تولید و اشتغال در این حوزه کمک می‌کنند، از هیچ حمایتی برخوردار نیستند. (هرچند که مجوزدار‌های این صنعت نیز حمایت درخوری دریافت نمی‌کنند.)، اما از سوی دیگر به دلیل پنهانی بودن این کارگاه‌ها هیچ نظارتی بر نحوه عملکرد آن‌ها وجود ندارد، از این رو برخی بدون توجه به استاندارد‌های تولید پوشاک، محصولاتی کم کیفیت به بازار عرضه می‌کنند که موجب بدنامی محصولات داخلی و افزایش تمایل به مصرف کالای خارجی دربین مصرف کنندگان می‌شود.

اکنون بالغ بر ۲ هزار واحد تولیدی پوشاک بدون مجوز در مشهد فعالیت می‌کنند که بیشتر شاغلان آن‌ها کارگران خارجی هستند. یکی از دلایل افزایش واحد‌های تولیدی زیرزمینی، موانع قانونی است؛ موانعی که نمی‌توان آن‌ها را از سر راه برداشت، ولی دست کم با کم رنگ کردنشان می‌توان سروسامانی به یکی از صنایع اشتغال زا در مشهد داد.

بگذارید کمی مسئله را بازتر کنیم باتوجه به زائر پذیر بودن مشهد و وجود حدود ۱۱ هزار واحد فروش پوشاک در این شهر، مشخص است که زمینه خوبی برای عرضه این کالا بیخ گوش تولیدی‌ها وجود دارد. ازسوی دیگر آن طور که فعالان این حوزه ادعا می‌کنند، مشهد بعد از تهران بزرگ‌ترین تولیدکننده پوشاک کشور است. پس در شهر ما زمینه عرضه و تقاضا برای این صنعت فراهم است، با این حال قوانین دست وپاگیر، نبود حمایت، بستر نامناسب، سرمایه گذاری نامناسب، نبود آمار و اطلاعات دقیق، شبکه فروش سازمان نیافته، نبود سیستم جامع برای کنترل گردش کالا و نگاه غیرکارشناسی سیاست گذاران، این تولیدی‌ها را یا به زیرزمین کشانده یا با مشکلات بی شماری روبه رو کرده است.

خرید چند دستگاه چرخ خیاطی و راه انداختن کارگاه خانگی توسط سازمان‌های حمایتی و اشتغال چند نفر در آن خوب است، اما این فقط یک آب باریکه برای جمعیت تشنه اشتغال به حساب می ‎آید. اگر مسئولان بالادستی از این بستر‌های موجود به درستی حمایت کنند، زمینه برای اشتغال زایی، تولید باکیفیت و حتی صادرات در این عرصه فراوان است.

آمار‌های کیفی!

از تعداد شاغلان این حوزه می‌پرسیم، جواب «خیلی زیاد» است. از میزان تولید استان می‌پرسیم، بازهم جوابمان «خیلی زیاد» است. از سهم تولید مشهدی‌ها در بازار بگیرید تا هزینه تولید، خسارت کرونا، خسارت قطعی برق، تعدا واحد‌های تعطیل شده، افزایش یا کاهش قاچاق و هر سوال آماری دیگری در این حوزه، جوابمان یا «نبود آمار» است یا درنهایت به همان دو واژه خیلی کم و خیلی زیاد ختم می‌شود. حتی برای تعداد اعضای اتحادیه‌های مختلف، هرکس آماری می‌دهد که گفتن آن از حوصله این گزارش خارج است، با این حال تنها آماری که نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک مشهد به ما می‌دهد، تعداد اعضای این اتحادیه است.

غلامحسین دانش آموز می‌گوید: تعداد تولیدی‌های پروانه دار پوشاک حدود ۲۹۰۰ واحد است که البته مشخص نیست چه تعداد از آن‌ها درحال تولید هستند که این موضوع نیز درحال بررسی است. او از تعداد واحد‌های زیرپله‌ای نیز این طور آمار می‌دهد: تولیدی زیرپله‌ای فراوان است که بیشتر آن‌ها افغانستانی هستند.

من فقط آدرس ۶۰۰ واحد را دارم، اما بالغ بر ۲ هزار واحد هستند. این واحد‌ها کمک زیادی به تولید می‌کنند، اما به دلیل موانع قانونی قادر به دریافت مجوز نیستند. نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک مشهد ادامه می‌دهد: ما به اداره کار نامه فرستادیم و درخواست همکاری با این واحد‌های تولیدی و صدور مجوز برای آن‌ها را دادیم، اما جوابی نیامد.
دانش آموز درباره مشکلات تولیدی‌های مجوزدار نیز به چند سرفصل اشاره می‌کند و می‌گوید: نداشتن کارگر، مشکلات بیمه تامین اجتماعی و همچنین نبود و گرانی مواد اولیه از نمونه این مشکلات هستند.

کارگران ماهر به ترکیه می‌روند

نبود حمایت هم یکی از سر فصل‌های سخنان این مسئول است، آن هم وقتی که درباره مهاجرت کارگران و تولیدکننده‌های زیرزمینی به دلیل نبود بستر مناسب برای کار، به ترکیه سخن می‌گوید. او به نبود خیاط ماهر در ترکیه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: مواد اولیه در ترکیه هست، اما آن‌ها خیاط ماهر ندارند؛ به همین دلیل وقتی تولیدکننده‌ها ازجمله زیرزمینی‌ها در اینجا حمایت نمی‌شوند، باروبندیل سفر را می‌بندند و به ترکیه می‌روند.

رفتن تولیدات مشهد به جنوب و بازگشت آن‌ها با برندی دیگر به دلیل نبود سیستم شفاف تولید و توزیع کالا و به صفر رسیدن صادرات با وجود توانایی در تولید و شناسایی بازار‌های هدف، به دلیل مشکلات همیشگی صادرات، از دیگر مسائلی است که دانش آموز در میان سخنانش به آن‌ها اشاره می‌کند.

تولید بدون کارخانه، قدرت مقابله با پوشاک جهانی را ندارد

یکی از تولیدکنندگان پوشاک در شهرمان که خود عضو هیئت رئیسه اتحادیه فروشندگان پوشاک مشهد نیز هست، درباره وضعیت این صنعت به شهرآرا می‌گوید: با تولید بدون کارخانه نمی‌توانیم با قدرت‌های جهانی پوشاک مقابله کنیم. تولید پوشاک یک صنعت است و نیاز به علم و تجهیزات دارد.

جواد حسین پور ادامه می‌دهد: مشکل کنونی در صنعت پوشاک مشهد به غیر از نبود مواد اولیه، نداشتن تجهیزات به روز است که دلیل آن نبود سرمایه و تقسیم شدن سرمایه موجود در واحد‌های تولیدی کوچک است؛ چون اینجا فرهنگ تجمیع چند کارگاه و ایجاد یک واحد تولیدی بزرگ وجود ندارد.

او با انتقاد از نبود اطلاعات در زمینه تولید پوشاک مشهد می‌افزاید: تعداد زیرمجموعه هر اتحادیه که به صنعت پوشاک مرتبط باشد، تنها اطلاعاتی است که در این زمینه وجود دارد. ما هیچ اطلاعاتی درباره ظرفیت تولید، سرانه اشتغال زایی و... نداریم و اینکه می‌گوییم قطب دوم پوشاک کشور هستیم، براساس تجربه و تعداد ۲۹۰۰ تولیدی مجوزدار و همچنین وجود ۸۰ درصد تولیدی زیرزمینی در نقاط مختلف شهر است.

این تولیدکننده علت عملکرد ضعیف اتحادیه‌های صنفی را ارتباط نداشتن آن‌ها با مراکز علمی می‌داند و می‌گوید: مشهد به ۳ هزار تولیدی نیاز ندارد، بلکه اگر ۳۰۰ تولیدکننده کلی با تجهیزات به روز داشته باشد، کافی است.