وزیر گردشگری در گفتگو با شهرآرا نیوز: با اقدامات مدیریت شهری مشهد،توس مقصد مهم گردشگری ایران می شود

گروه مشهد | شهرآرانیوز؛ دکتر علی اصغر مونسان پیش از اینکه به عنوان اولین وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در صحن علنی مجلس انتخاب شود، به مدت دوسال رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود.

همچنین رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش و عضو هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت توسعه فضا‌های فرهنگی شهرداری تهران بوده؛ به این دلیل گزینه خوبی است برای اینکه درباره مشهد و توسعه گردشگردی این شهر صحبت کند. فرصتی فراهم شد تا برخی مسائل و دغدغه‌های گردشگری مشهد را با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درمیان بگذاریم و از اقدامات دولتی برای توسعه گردشگری مشهد بپرسیم.

*آقای دکتر مونسان! گردشگری در مشهد از نگاه دولت چه جایگاهی دارد و رویکرد دولت و وزارتخانه خودتان را در این‌باره چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خراسان رضوی ۲۳۶ هتل، ۳۰۸ هتل آپارتمان، ۳۷۶ مهمان پذیر، ۶۲۹ خانه مسافر و ۱۲۵ اقامتگاه بوم گردی، ۳۹۴ شرکت خدمات مسافرتی دارد که بیش از ۹۰ درصد این تأسیسات گردشگری در مشهد فعالیت‌ می‌کنند. این میزان تأسیسات گردشگری در مشهد که بالغ بر ۵۰ درصد تأسیسات گردشگری کشور است، نشان از توانمندی بالای مشهد مقدس در زمینه گردشگری دارد که قابل مقایسه با هیچ یک از شهر‌های ایران نیست.

همچنین با توجه به انتخاب مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران اسلامی و پایتخت فرهنگی جهان اسلام ازسوی سازمان کنفرانس اسلامی در سال ۲۰۱۷ با برخورداری از زیرساخت‌های مناسب شهری ازجمله مترو و مراکز بزرگ تجاری و وجود فرودگاه بین المللی مشهد با پرواز‌های مستقیم به کشور‌های مسلمان و همسایه و با برجسته کردن سایر مزیت‌های رقابتی شهر، ازجمله هزینه‌های اقتصادی سفر به مشهد مقدس در مقایسه با سایر کشور‌های مسلمان، می‌توان با برنامه ریزی صحیح تبلیغاتی، مشهدالرضا (ع) را کانون گردشگری حلال قرار داد و در جهت گسترش و توسعه گردشگری در این شهر اقدام کرد.

به گردشگری حلال که در دنیا شناخته شده است، اشاره کردید. دیدگاه شما درباره «گردشگری سلامت» در مشهد چگونه است؟

مشهد در حوزه گردشگری سلامت به دلیل بهره مندی از زیرساخت‌های مناسب گردشگری، کادر پزشکی و تجهیزات پزشکی مطلوب توانسته است یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های جذب و درمان بیماران خارجی در ایران باشد؛ به طوری که این شهر رتبه برتر جذب توریست سلامت را در کشور دارد. هم اکنون ۱۲بیمارستان و سه مرکز جراحی محدود، مجوز پذیرش گردشگران سلامت در شهر مشهد را دارند و سالانه بیش از ۲۰ هزار گردشگر سلامت در مراکز بیمارستانی و مراکز جراحی محدود زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد خدمات درمانی دریافت‌ می‌کنند که این رقم غیر از خدمات ارائه شده در بخش سرپایی است. گردشگران سلامت هم که در بخش خدمات معاینه سرپایی و پاراکلینیک مشهد خدمات دریافت‌ می‌کنند بیش از ۱۰۰هزار نفر هستند.

با این همه، در صورت توسعه و گسترش بیمارستان‌ها و مجموعه‌های مجهز درمانی، اقامتی و پذیرایی گردشگری سلامت، شاهد افزایش بارز ورود گردشگران سلامت به مشهد خواهیم بود.
با توجه به انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ ها، ایجاد و آغاز ساخت مرکز جهانی گوهرسنگ‌ها هم می‌تواند مشهد را به عنوان یک مرکز مهم مورد توجه گردشگران قرار دهد.

*مشهد سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر و مسافر است، با این وجود، زیرساخت‌ها چندان درخور این «میزبانی ملی» و چه بسا «فراملی» نیست. دولت برای توسعه خدمت‌رسانی به زائران در این شهر چه کرده است؟

دولت در استان خراسان رضوی و مشهد به صورت متمرکز در قالب ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی همه خدمات مورد نیاز زائران و گردشگران را تأمین می‌کند. تقریبا در هیچ برهه‌ای و در هیچ دوره اوج حضور مسافران در مشهد با کمبودی مواجه نبوده ایم؛ چون توسعه خدمات در بخش دولتی و خصوصی متناسب با نیاز بوده است و به همین دلیل هم بیش از نیمی از واحد‌های اقامتی کشور در مشهد قرار دارد.

«توزیع سفر، توزیع ثروت» یکی از راهبرد‌هایی بوده که در کشور و به طور خاص در استان خراسان‌رضوی اجرا شده است. در این راهبرد تلاش شده با توزیع زیرساخت‌ها و تأسیسات گردشگری در سراسر استان، ثروت و عایدی ناشی از سفر را در خود استان توزیع کنیم. همچنین در راستای تأمین زیرساخت‌های گردشگری برای اجرای راهبرد «توزیع سفر توزیع ثروت» ایجاد و راه اندازی حدود ۱۲۵ اقامتگاه بوم گردی در روستا‌های دارای ظرفیت گردشگری و شهرستان‌های استان صورت گرفته است.

برپایی بیش از ۸۰ نوروزگاه در سراسر استان و ۴۰ نوروزگاه در شهر مشهد و اطراف این شهر، مشارکت در برپایی «ایستگاه‌های استقبال از زائر» در ستاد خدمات سفر برای ارائه خدمات گردشگری به زائران استان و مشهد در مبادی ورودی مشهد از دیگر خدمات ارائه شده به زائران است.

از دیگر خدمات مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نظارت بر عملکرد مطلوب تأسیسات بی شمار گردشگری استان خراسان‌رضوی اعم از هتل ها، هتل‌آپارتمان ها، مهمان پذیرها، اقامتگاه‌های بوم گردی، رستوران‌های بین راهی و سفره خانه‌های سنتی در محور طرقبه شاندیز و نظارت بر عملکرد دفاتر و شرکــــت‌های خـــدمــــات مســـافرتی است تا خدمات شایسته و مناسب به زائران ارائه کند.

با وجود تداوم شیوع ویروس کرونا و آسیب به کسب وکار‌های حوزه گردشگری به ویژه در شهر مشهد که اقتصاد آن وابستگی زیادی به گردشگری دارد، در استان مجوز بیش از ۸۰ واحد گردشگری اعم از اقامتی، پذیرایی و مسافرتی در سال ۹۹ صادر شده که حدود ۷۰ درصد این مجوز‌ها برای شهر مشهد بوده است. همچنین ۲۴۰ پروژه گردشگری هم اکنون در استان درحال ساخت است و دولت از ۳۱ هزار میلیارد تومان پروژه گردشگری درحال احداث حمایت یارانه‌ای می‌کند.

* «شهر هوشمند» یک مفهوم بین‌المللی است که تحقق آن در دستور کار مدیریت شهری مشهد نیز بوده است. دولت و وزارتخانه متبوع شما چه‌قدر در اجرایی کردن این مهم، مشارکت داشته اند؟

مشهد به عنوان دومین کلان شهر ایران پس از تهران و قطب گردشگری مذهبی و زیارتی، اولویت بالایی در پیشگام شدن برای پیاده سازی و بهره گیری راهکار‌های نوین در خدمت رسانی به شهروندان و زائران و گردشگران دارد.

شهرهوشمند از اهداف برنامه ریزی شهری است که همکاری و همراهی دستگاه‌های متعدد را‌ می‌طلبد و ما در حوزه گردشگری از نهایت توان خود در این زمینه بهره جسته ایم. بدون شک نقش شهرداری‌ها در برنامه ریزی و مدیریت این موضوع مهم است و درصورت استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات، کیفیت و عملکرد خدمات شهری نیز بهبود‌ می‌یابد.

اما آنچه مربوط به نقش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تحقق شهر هوشمند است، باید گفت هم اکنون همه زائرانی که قصد سفر به مشهد مقدس را دارند‌ می‌توانند تمام خدمات گردشگری خود را از طریق سامانه‌های مختلف و مربوطه در بستر اینترنت از مبدأ سفر خود رزرو کنند. ازجمله انواع خدمات اقامتی یا رزرو بسته‌های سفر به مشهد سامانه اطلاع رسانی و تبلیغات گردشگری در فضای مجازی است تا اطلاعات مورد نیاز زائران و گردشگران را در بستر اینترنت دراختیار آنان قرار دهد. از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان برای توسعه گردشگری مبتنی بر هوشمندسازی بهره برده شده است.

در بخش ارائه خدمات گردشگری به شهروندان نیز تقریبا همه خدمات مورد نیاز شهروندان در حوزه گردشگری در بستر اینترنت تعریف شده است. در این زمینه سامانه‌های مربوط به سرمایه گذاران حوزه گردشگری، صدور مجوز‌های گردشگری در حوزه اقامتی و پذیرایی و دفاتر خدمات مسافرتی، تمدید پروانه‌های بهره برداری تأسیسات گردشگری، سامانه‌های آمارگیری و پایش فعالیت‌های بخش خصوصی گردشگری و سامانه رسیدگی به شکایت‌های گردشگران با استفاده از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات طراحی و پیاده سازی شده است.

بی تردید با توجه به ضرورت‌ها برای توسعه یک شهر هوشمند همچون مشهد مقدس که سالانه پذیرای تعداد زیادی از زائران و گردشگران است، پوشش مناسب شبکه‌های اینترنت و شبکه‌های مخابراتی، تأمین زیرساخت‌های لازم برای تعریف تمامی خدمات گردشگری در بخش عمومی و تخصصی در بستر اینترنت، انجام آموزش‌های مداوم و مستمر به شهروندان در راستای هوشمندسازی تأمین امنیت اطلاعات باید توسط مدیران و مسئولان شهر مشهد به ویژه شهرداری مشهد با همکاری فرمانداری و استانداری دنبال شود.

*و، اما «توس» ... آقای وزیر! نگاه مدیریت شهری به توس، نگاه ویژه‌ای بوده است. نظر شما در این‌باره چیست؟

شهر توس نگین تاریخی، فرهنگی و ادبی کشور است که به واسطه حماسه سرای بی نظیر ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی، شهرتی جهانی پیدا کرده، اما پیش از این مورد غفلت و کم توجهی بوده است.
رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۷۵ پس از بازدیدی که از شهر تاریخی توس داشتند، طی مرقومه‌ای بر ضرورت آبادانی توس تأکید کرده اند و خواستار رسیدگی بیشتر به این محدوده تاریخی فرهنگی شده اند. اما چندان اقدام شایسته و بایسته‌ای صورت نگرفته بود تا اینکه در دولت دوازدهم با همکاری شورای اسلامی شهر مشهد و شهرداری، گام بزرگی برای رفع دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب برداشته شد.

توجه به شهر تاریخی توس و مجموعه فرهنگی تاریخی آرامگاه فردوسی به عنوان پشتوانه تاریخی، فرهنگی و حماسی ایران، یک ضرورت و یک تکلیف است، چون فردوسی در قالب شعر، هویت و تاریخی و فرهنگ ایران زمین را یادآور شده و آن را زنده نگه داشته است. این هویت فرهنگی اکنون به ما سپرده شده است و باید تلاش کنیم این میراث ماندگار را حفظ کرده و به نسل‌های بعد منتقل کنیم.

*اقدامات و رویکرد‌های مدیریت شهری و دولت را در این خصوص چگونه ارزیابی‌ می‌کنید؟

در راستای اجرای فرمایش رهبرمعظم انقلاب پس از ۲۳ سال برای احیای شهر تاریخی توس اقدام شد و از ابتدای دولت دوازدهم نماینده عالی دولت در استان خراسان رضوی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، شورای اسلامی شهر و شهرداری مشهد، دستگاه قضایی و مردم همه با هم هماهنگ و دلسوزانه برای آبادانی توس گام برداشتند و ابتدا طرح‌های بازپیرایی و احیای توس تهیه و تصویب شد و پس از آن اقدامات بزرگی را در توس آغاز کردیم.

طرح‌های توسعه در منطقه توس و مجموعه آرامگاه فردوسی با هزینه‌ای حدود ۱۰۵ میلیارد تومان شامل دو بخش بود، یک بخش مربوط به پروژه‌هایی که تأمین کننده منابع و مجری آن، دولت بود و بخش دیگر پروژه‌هایی که با مشارکت و حمایت شورای اسلامی شهر مشهد، شهرداری مشهد و دیگر دستگاه‌های اجرایی استان ازجمله دستگاه استانداری، دستگاه قضایی و مردم اجرا شده است.

پروژه‌های اجراشده توسط دولت شامل خواناسازی و لایه برداری حصار و دروازه رودبار، مرمت و احیای فاز یک حصار و دروازه تاریخی رودبار شهر تاریخی توس، به روزرسانی و نوسازی تأسیسات آرامگاه فردوسی بعد از ۵۰ سال، بازسازی مراکز و خانه‌های صنایع دستی (دست بافته‌ها و سفال)، مرمت و احیای خانه منسوب به فردوسی در روستای پاژ، مرکز صنایع دستی گوهرسنگ ها، مرمت و احیای فاز دوم حصار و دروازه تاریخی رودبار شهر تاریخی توس با اعتباری بیش از ۴۵ میلیارد تومان بوده است.

پروژه‌های جلوخان آرامگاه فردوسی در مساحت ۷ هکتار، فاز یک علمیات مرمتی عمارت تاریخی چهاربرج، بهسازی و پیاده روسازی مسیر ارگ کهن دژ توس به طول حدود یک کیلومتر، طراحی بولوار پردیس توس، طراحی باغ مشاهیر و مفاخر توس، طراحی و اجرای پل محدود کشف رود، ورزشگاه چهاربرج و پیاده روسازی مسیر جلوخان آرامگاه فردوسی به مجموعه تاریخی هارونیه به طول ۷۰۰ متر نیز با مشارکت شورای اسلامی شهر و شهرداری مشهد و با هزینه بیش از ۶۰ میلیارد تومان اجرا شده است.

محدوده آرامگاه فردوسی حدود ۶.۵ هکتار بود که با بازپیرایی جلوخان آرامگاه، مسیر دسترسی به ارگ کهن دژ و مجموعه هارونیه، محدوده مناسب برای گردشگران به حدود ۴۰ هکتار افزایش یافته است. اقدامات انجام شده در توس در مدت چند سال اخیر موجب شده است آمار گردشگران این شهر افزایش یابد و توس به مقصد مهم گردشگری تبدیل شود، به گونه‌ای که ماندگاری زائران و گردشگران در مشهد را حدود یک روز افزایش دهد. به عنوان مثال تعداد گردشگرانی که در ۱۵ روز اول سال جاری از توس بازدید کرده اند حدود ۵۶۰ هزار نفر بوده است که این تعداد با بازدیدکنندگان طول سال ۹۹ برابری‌ می‌کند؛

و در پایان، نظر شما درباره ظرفیت‌ها در شهری همچون مشهد و توسعه شهری چیست؟

مشهد شهری ملی و فراملی است که ظرفیت‌های فراوان فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و سیاسی در عرصه ملی و بین المللی دارد؛ از این رو شهر مشهد نه تنها موجب توسعه خراسان و شرق ایران، بلکه موجب رشد و توسعه ایران شده است. وجود بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) زمینه جذب زائر و گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کرده است که نقش مهمی در توسعه شهر مشهد و رشد گردشگری کشور دارد و زائران درصورت برنامه ریزی می‌توانند از حداکثر جاذبه‌های گردشگری مشهد در سفر خود استفاده و بهره برداری کنند.