بیماری اختلال دوقطبی چیست؟

به گزارش شهرآرانیوز، اختلال دوقطبی یا دوقطبی شیدایی- افسردگی، یک اختلال روانی است که موجب تغییرات شدید در خلق و خوی فرد می‌شود. شاید همه شما تاکنون دوره‌هایی از ناامیدی و یا سرخوشی را در زندگی خود و یا اطرافیان خود تجربه کرده باشید. برای مثال شاید شما در روز‌های آفتابی شاداب‌تر از روز‌های ابری و بارانی به نظر برسید.

با توجه به شرایط و روحیات هر فرد، قسمتی از تغییرات خلق و خود امری طبیعی است. اما گاهی این تغییرات به قدری شدید است که از حالت عادی خارج شده و به نوعی اختلال تبدیل می‌شود. اما به راستی اختلال دوقطبی چیست و بروز چه نشانه‌هایی موجب می‌شود تا شما به وجود یک اختلال پی ببرید.

همان طور که از نام آن پیداست، اختلال دوقطبی موجب بروز دوره‌های رفتاری متفاوت در فرد می‌شود. دوره شیدایی و دوره افسردگی. دوره شیدایی زمانی است که فرد خلق وخوی بسیار فعالی دارد و دوره افسردگی زمانی است که فرد به شدت آرام و افسرده به نظر می‌رسد. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است در مدیریت رفتار‌های روزانه خود در مدرسه و یا محل کار و هم چنین حفظ روابط عاطفی خود مشکل داشته باشند.
متوسط سن شروع این بیماری حدود ۲۵ سال و شیوع آن میان زنان و مردان تقریبا یکسان است، با اینکه اکثر افراد دارای این اختلال جوان هستند، اما این امکان وجود دارد که شاهد بروز اختلال دو قطبی در کودکان نیز باشیم. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

اختلال دوقطبی چیست؟

نکته مهم در این بیماری شناسایی به موقع و درمان آن است، زیرا در صورت عدم اقدام به موقع، علائم بیماری شدیدتر می‌شود. در حال حاضر درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد، اما افرادی که دچار این اختلال هستند می‌توانند با درک این مساله که اختلال دوقطبی چیست و هم چنین استفاده از برخی از روش‌های درمانی، علائم بیماری خود را کنترل کنند.

انواع اختلال دوقطبی چیست؟

بعد از آن با هم به مرور این نکته پرداختیم که اختلال دوقطبی چیست، می‌توانیم به بررسی انواع آن بپردازیم. اختلال دوقطبی انواع مختلفی دارد که به شرح زیر دسته بندی می‌شوند:

اختلال دوقطبی نوع اول: این اختلال شامل دوره شیدایی (مانیا) است که حداقل ۷ روز به طول می‌انجامد و یا علائم تکرارشونده شیدایی به قدری شدید باشد که فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در این نوع اختلال ممکن است فرد قبل از دوره شیدایی دوره افسردگی را نیز تجربه کرده باشد. در برخی موارد شدت شیدایی موجب از هم گسیختگی روانی فرد می‌شود.

اختلال دوقطبی نوع دوم: در این نوع اختلال فرد حداقل یک دوره افسردگی و یک دوره نیمه- شیدایی (هایپومانیا) را تجربه می‌کند.

اختلال دوقطبی دوره‌ای یا سیکلوتیمیا: علائم این نوع از اختلال دو قطبی، شامل بروز دوره‌ای علائم افسردگی و نیمه شیدایی است. این علائم کوتاه مدت‌تر و ضعیف از اختلال دوقطبی نوع اول و یا اختلال دوقطبی نوع دوم هستند.

انواع دیگر: انواع دیگری از اختلال دوقطبی شامل "اختلال دوقطبی نوع اول و دوم به صورت همزمان"، " اختلال دوقطبی نوع اول و دوم با دوره‌های سریع"، " اختلال دوقطبی نوع اول و دوم با الگو‌های تکرار شونده فصلی" و یا برخی از اختلالات ناشی از مصرف مشروبات الکی و یا مواد مخدر باشد.

علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی شخصیتی چیست؟

بررسی علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی کمک می‌کند تا بهتر متوجه شویم که اختلال دوقطبی چیست. نوع بروز علائم و شدت آن از فردی به فردی دیگر متفاوت است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، ممکن است دوره‌های آشکار شیدایی یا افسردگی را تجربه کنند. از طرف دیگر ممکن است این اختلال درآن‌ها بدون علائم واضحی مدت‌های طولانی، حتی سال‌ها به طول بیانجامد. هم چنین این احتمال وجود دارد که فردی همزمان هر دو نوع علائم آن را به صورت کوتاه مدت و یا بلند مدت کنار هم تجربه کند.

همان طور که گفتیم دوقطبی شیدایی-افسردگی از دو قسمت تشکیل شده است: دوران شیدایی و دوران افسردگی. در ادامه به بررسی بیشتر این دو می‌پردازیم:

اختلال دوقطبی شیدایی یا نیمه شیدایی

برای تشخیص دوقطبی شیدایی، فرد باید حداقل یک دوره شیدایی یا نیمه شیدایی را تجربه کرده باشد. نیمه شیدایی نوع خفیف تری از شیدایی است که موجب از هم گسیختگی روانی فرد نمی‌شود و افراد مبتلا به آن می‌توانند عملکرد نسبتا خوبی در موقعیت‌های اجتماعی یا محل کار خود داشته باشند. در حالیکه برخی از افراد مبتلا به دوقطبی شیدایی در طول زندگی خود بار‌ها این دوره را تجربه می‌کنند، برخی دیگر ممکن است تنها یک بار دچار آن شوند. دوره‌های شیدایی شدید معمولا پس از یک دوره افسردگی شدید رخ می‌دهند. در این صورت کنترل علائم فرد سخت‌تر است. وقتی دوره دوقطبی شیدایی عود می‌کند، فرد به سرعت تحریک می‌شود و رفتار‌های غیرقابل پیش بینی از خود نشان می‌دهد که از عواقب آن آگاهی ندارند. خودکشی در شخصی که دچار علائم دوقطبی شیدایی است به عنوان یک خطر همیشگی تلقی می‌شود. آگاهی از علائم دوقطبی شیدایی کمک می‌کند تا شخص راحت‌تر بتواند علائم خود را مدیریت کند.

اختلال شیدایی دوقطبی

برخی از علائم افراد دارای دوقطبی شیدایی به شرح زیر است:

-احساس خوشحالی و هیجان شدیدی دارند حتی زمانیکه که اوضاع به خوبی پیش نمی‌رود.
-سرشار از ایده‌های هیجان انگیز و جدید هستند.
-سریع از ایده‌ای به ایده دیگر تغییر موضع می‌دهند.
-صدا‌هایی که افراد دیگر قادر به شنیدن آن نیستند را می‌شنوند.
-سریع‌تر از حالت معمول نسبت به موضوعات تحریک می‌شوند و واکنش نشان می‌دهند.
-سریع صحبت می‌کنند و مدام از موضوعی به موضوع دیگر می‌پرند.
-سریع فکر می‌کنند.
-فکر می‌کنند که قادر به انجام هر کاری هستند.
-احساس عجیب بودن می‌کنند.
-به راحتی پریشان می‌شوند و تمرکز کردن برای آن‌ها سخت است.
-واقعا قادر نیستند و یا احساس می‌کنند که نمی‌توانند بخوابند.
-تصوری فراتر از واقعیت در مورد خود و عملکرد خود دارند.
-تصمیم‌های ناگهانی می‌گیرند که می‌تواند عواقب سنگینی داشته باشد. (برای مثال: قمار کردن، روابط جنسی نامتعارف، تجارت‌های غیر معقول و ..)

علائم دو قطبی نیمه شیدایی نیز مانند دوقطبی شیدایی است، با این تفاوت که شدت آن به صورت خفیف تری بروز می‌کند. این دو اختلال روش‌های درمانی یکسانی نیز دارند.

دوره افسردگی

دوره‌های افسردگی در افراد دارای اختلال دوقطبی شخصیتی، اغلب به حدی قوی است که ممکن است حتی شخص نتواند از تخت خواب خود خارج شود. در حالیکه برخی از افراد دچار کم خوابی می‌شوند و نمی‌توانند بخوابند، برخی دیگر ممکن است تمام مدت خواب باشند. هنگامی که فرد دارای اختلال دوقطبی شخصیتی وارد دوره افسردگی خود می‌شود ممکن است حتی برای تصمیمات معمولی خود مانند صرف شام نیز مشکل داشته باشد. هم چنین افکار وسواس گونه‌ای در مورد عدم موفقیت و درماندگی خود داشته باشند و متاسفانه این افکار ممکن است فرد را به سمت خودکشی سوق دهد.

دوره افسردگی دوقطبی

اگر هر روز به مدت دو هفته علائم افسردگی در فرد مشاهده شود که عملکرد طبیعی او را دچار اختلال می‌کند، می‌توان تشخیص قطعی داد که دوره افسردگی دوقطبی شخصیتی فرد آغاز شده است. میان افسردگی همراه با اختلال دوقطبی شخصیتی و افسردگی متداول تفاوت‌هایی در زمینه بروز علائم و حتی روش‌های درمان وجود دارد. برای مثال، تحقیقات نشان می‌دهد که حتی استفاده از دارو‌های ضد افسردگی متداول ممکن است موجب بدتر شدن علائم بیماری دوقطبی گردد. برخی از علائم افسردگی در اختلال دوقطبی شخصیتی به شرح زیر است:

-افراد احساس ناامیدی، غمگین بودن و پوچ بودن می‌کنند.
-از انجام دادن هیچ کاری لذت نمی‌برند.
-غالبا احساس خستگی می‌کنند و فکر می‌کنند انرژی انجام هیچ کاری را ندارند.
-از لحاظ جسمی و روحی کند می‌شوند.
-در میزان اشتها و وزن آن‌ها تغییراتی رخ می‌دهد.
-برنامه خواب آن‌ها تغییر می‌کند.
-در به یادآوردن اتفاقات دچار مشکل می‌شوند.
-احساس بی ارزشی و گناهکار بودن می‌کنند.
-به مرگ و خودکشی فکر می‌کنند.
-درمان اختلال شخصیتی دو قطبی

پیش‌تر در این باره صحبت کردیم که بدانیم اختلال دوقطبی چیست و علائم دوقطبی شیدایی و افسردگی را با هم مرور کردیم. در این بخش به صورت کلی به بررسی روش‌های درمان اختلال شخصیتی دو قطبی می‌پردازیم:

روان درمانی: استفاده از متخصصان حوزه روان درمانی به شیوه درمان شناختی درمانی و یا طرح واره‌های درمانی کمک موثری به درمان اختلال شخصیتی دو قطبی به حساب می‌آید. کلینیک افق سلامت با دارا بودن متخصصان این حوزه آماده ارائه خدمات مشاوره درمان اختلال شخصیتی دو قطبی به شما عزیزان می‌باشد. برای دریافت هرگونه اطلاعات در این زمینه می‌توانید با ما تماس بگیرید.

دارودرمانی: دارو‌های تثبت کننده خلقی، ضد پریشانی و برخی از انواع دارو‌های ضد افسردگی برای درمان اختلال شخصیتی دو قطبی به کار می‌روند.

تکینک‌های خود درمانگری: تکنیک‌های کنترل علائم بیماری مانند آموزش صحیح و شناخت علائم اولیه موجب سهولت درمان اختلال شخصیتی دو قطبی می‌شود.

رویکرد‌های مکمل سلامتی: مراقبه کردن، ورزش‌های هوازی و دعا کردن می‌توانند روش‌های پشتیبانی درمان اختلال شخصیتی دو قطبی باشند.

اختلال دوقطبی در کودکان چیست و علائم آن کدام است؟

تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان حقیقتا امری دشوار و بحث برانگیز است. زیرا علائم اختلال دوقطبی در کودکان نسبت به اختلال دوقطبی شخصیتی در بزرگسالان متفاوت است و ممکن است استاندار‌های لازم برای تشخیص اختلال دوقطبی شخصیتی را نداشته باشند. هم چنین بسیاری از علائم اختلال دوقطبی در کودکان با علائم سایر اختلالات خلقی کودکان مانند بیش فعالی هم پوشانی دارد. پیشرفت‌های اخیر علم روانشناسی موجب شده است تا تشخیص علائم اختلال دوقطبی در کودکان ساده‌تر باشد، هرچند این کار ممکن است هفته‌ها و یا ماه‌ها به طول بیانجامد. ممکن کودک شما به مراقبت‌های ویژه یک روان درمانگر متخصص اختلال دوقطبی در کودکان نیاز داشته باشد.

درست مانند اختلال دوقطبی شخصیتی در بزرگسالان، اختلال دوقطبی در کودکان نیز با طی کردن دوره‌های شادی و غم همراه است. در حالیکه تمامی کودکان در طول مرحله رشد خود تغییرات خلق و خو را تجربه می‌کنند در اختلال دوقطبی در کودکان این تغییرات بسیار شدید است. با درمان مناسب، علائم اختلال دوقطبی در کودکان کاملا کنترل می‌شود. البته این کار نیاز به تلاش درمانگر، کودک و والدین او دارد.
برخی اوقات علائم اختلال دوقطبی در کودکان تغییر می‌کند. در این صورت روش‌های درمانی نیز باید تغییر کنند. برای مثال شاید نیاز باشد تا کودک شما دارو‌های دیگری مصرف کند و یا روش‌های درمانی دیگری اضافه شوند.

نقش والدین در اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟

نقش والدین در اختلال دوقطبی در کودکان موثرتر از روش‌های روان درمانی و دارو درمانی است. والدین ابتدا باید بدانند اختلال دوقطبی چیست و علائم دوقطبی شیدایی را بشناسند. تشخیص به موقع، نقش بسیار موثری در درمان اختلال دوقطبی در کودکان دارد. برای مثال، والدین می‌توانند یک نمودار از تغییرات روزمره خلق و خو کودک خود تهیه کنند و آن را به درمانگر ارائه دهند تا درمانگر راحت‌تر بتواند این اختلال را تشخیص دهد و روش‌های درمانی مناسبی برای کودک برنامه ریزی کند. در صورتی که احساس می‌کنید تغییرات خلق و خویی کودک شما غیر عادی است می‌تواند برای دریافت مشاوره اختلال دوقطبی در کودکان به مرکز مشاوره کودک و نوجوان افق سلامت مراجعه نمایید.

اگر فرزند شما دارای اختلال دوقطبی است، انجام موارد زیر را به شما توصیه می‌شود:

صبور باشید. کودک خود را تشویق کنید تا درباره احساساتش با شما صحبت کند و شما هم با دقت به آن‌ها گوش دهید. در مورد دوره‌های تغییرات خلق و خوی کودکان آگاهی داشته باشید.
با ایجاد فضا‌های سرگرم کننده مانند بازی کردن به بالا بردن روحیه کودک خود کمک کنید.
کودک خود را متوجه کنید که درمان می‌تواند کمک کند تا او زندگی شادتر و بهتری داشته باشد.
برای دریافت هرگونه اطلاعات مکمل درباره اینکه اختلال دوقطبی چیست و چگونه می‌توان برای آن برنامه ریزی کرد می‌توانید با متخصصان مرکز افق سلامت در تماس باشید.

منبع: افق سلامت