نقش مشهدالرضا (ع) در دیپلماسی عمومی

رویکرد سیاست خارجه دولت دکتر سیدابراهیم رئیسی شاید برای مشهد بیش از هر شهر دیگری فرصت ارزشمندی را فراهم می‌سازد. رئیسی بیشترین توانش را در سیاست خارجه بر توسعه ارتباط و تعامل اقتصادی، سیاسی، امنیتی و... با همسایگان خواهد گذاشت.

الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، در سفر به ایران پس از دیدار‌های دیپلماتیک با مسئولان ایرانی و برگزاری نشست اقتصادی بین وزرای ۲ کشور، برای زیارت امام‌هشتم (ع) در مشهد توقف کرد و از آنجا عازم عراق شد. در ماجرای تحلیف رئیس‌جمهور نیز مقامات پاکستانی برای زیارت به مشهد آمدند.

مشهد به برکت حضور مضجع شریف ثامن‌الحجج (ع) مرز‌های جغرافیایی مرسوم را در ارتباط مردم با یکدیگر گسسته است و می‌تواند فرصت افزایش تعاملات فرهنگی‌اجتماعی بین ملت‌ها و اقوام را فراهم کند.

شهر مشهد در ایام اربعین، جدا از این ماه‌های کرونایی، میزبان جمعیت انبوهی از زائران افغانستانی، پاکستانی و آذربایجانی است و در بقیه ایام سال از زائران کشور‌های عربی مثل لبنان، بحرین، کویت تا کشور‌های آفریقایی میهمان می‌پذیرد.

حضور طلاب خارجی نشان‌دهنده اقبال آنان به ادامه تحصیل در جوار حرم رضوی است و هر کدام از آن‌ها بالقوه می‌توانند سفیر جمهوری اسلامی و دعوت‌کننده مردم برای سفر به ایران باشند.

حقیقت آن است که زائران زیادی از شیعیان و اهل‌سنت محب اهل‌بیت (ع) از سراسر جهان آرزوی حضور در مشهد و زیارت حرم مطهر را دارند و آن‌طور که بایدوشاید ایران و مشهد آمادگی میزبانی آنان را ندارد. مؤلفه‌های فرهنگی هویتی مشهد می‌تواند این شهر را برای زائران خارجی چشم‌نواز کند تا دلبستگی زائر خارجی در میان المان‌ها و سازه‌ها و موقعیت‌های شهری به مشهد بیش از پیش شود.

تصور کنید شما به‌عنوان یک ایرانی در یک کشور خارجی با خیابانی به‌نام «تختی» مواجه شوید یا در وسط بوستان مجسمه‌ای از «فردوسی» نصب باشد؛ این‌ها چگونه شما را به‌سمت خود جذب می‌کند؟ یا سازه‌ای را ببینید که نمادی از حرم مطهر باشد؛ این سازه چه دل‌بستگی ارزشمند فرهنگی برای شما ایجاد می‌کند؟

زائر عراقی جدا از محوریت حرم که شمع مشترک همه پروانه‌های عاشق اهل‌بیت (ع) منطقه است، خیابانی را به‌نام شخصیتی فرهنگی از عراق می‌بیند یا تندیسی از شهید ابومهدی المهندس را در کنار حاج قاسم در بلندای جبل‌النور کوهسنگی مشاهده می‌کند؛ چگونه جذبش می‌شود؟

مشهد این فرصت بی‌نظیر را دارد که در کنار تهران که بار دیپلماسی رسمی جمهوری اسلامی را برعهده دارد، مسئولیت دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی را به دوش بکشد. رویکرد منطقه‌ای دولت رئیسی می‌تواند کاتالیزور این میدان باشد تا مراودات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بین ملت‌ها افزایش یابد و این رویکرد در مغناطیس پرخیروبرکت حرم رضوی قدرت بیشتری خواهد گرفت.

ثمره این توجه‌ها کم نخواهد بود؛ قدرت اتحاد ملت‌ها در مقابل افسارگسیختگی استکبار افزایش می‌یابد و این استقلال هویتی سبب زیادشدن تعاملات و ارتباطات در حوزه اقتصاد و فرهنگ خواهد شد.

در روز‌هایی که آمریکایی‌ها با ابزار کهنه تحریم می‌خواهند به ایران ضربه بزنند، حضور زائر خارجی در شهر مشهد یعنی دورزدن بی‌دردسر تحریم و افزایش تبادلات اقتصادی که اقتصادشهر و بازار سوغات وطنی را رونقی دوچندان می‌بخشد و نیز باری از دوش اقتصاد کشور برمی‌دارد؛

بنابراین مدیران استانی و شهری باید به مشهد به‌عنوان پایتخت معنوی ایران و قلب تپنده جهان اسلام در عرصه هویت دینی و تعاملات بین ملت‌ها بنگرند و میدان را برای بهره مندی از چنین هدف مهمی آماده سازند تا بین سیاست‌های استانی و شهری با رویکرد‌های منطقه‌ای سیاست خارجی دولت هم‌افزایی ایجاد شود.