توجه به مسائل روز، نیاز فقه حکومتی

خادم- «شما باید بدانی اگر کنترل موالید را فتوای به جواز دادی، ۲۰، ۳۰ یا ۵۰ سال آینده چه تأثیری بر جمعیت جوان کشور می‌گذارد. این را فقیه اگر می‌خواهد فتوا بدهد، بفهمد. در کنار فقیه ما که می‌خواهد راجع به مسائل اجتماعی فتوا بدهد باید یک جامعه‌شناس و روان‌شناس حضور داشته باشد.»
نخستین جلسه از سلسله نشست‌های «جایگاه فقه حکومتی در تحقق گام دوم انقلاب اسلامی» به همت پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل و با همکاری مؤسسات حوزوی در مشهد برگزار شد.
حجت‌الاسلام دکتر سید حسن وحدتی شبیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی و حجت‌الاسلام علی‌اکبر نوایی، مسئول امور نخبگان و استعداد‌های برتر حوزه علمیه خراسان، از سخنرانان این نشست بودند. آنچه در ادامه می‌آید بخش‌هایی از صحبت‌های این ۲ سخنران است.

اگر حوزه می‌خواهد بماند باید درباره تحولات نو موضع‌گیری کند
حجت‌الاسلام دکتر سید حسن وحدتی شبیری: وقتی می‌گوییم فقه حکومتی، مقصودمان این است که با در نظر داشتن عنصر برقراری حکومت نگاهی دوباره به مباحث و مسائل فقهی بیندازیم. فق‌های ما یک بار دیگر باید با در نظر گرفتن عنصر حکومت در فرایند استنباط در جای‌جای فقه تجدیدنظر کنند. معتقدم بیانیه گام دوم نسخه‌ای است که رهبری برای ۴۰ سال آینده جمهوری اسلامی پیچیده‌اند و این نسخه را باید هر کسی از نگاه خودش تطبیق بدهد. اگر بناست بیانیه گام دوم که ناظر تمدن نوین اسلامی است جامه عمل بپوشد من باید به عنوان حوزوی برداشت خود را از این بیانیه داشته باشم. ما حوزویان باید چه کار کنیم؟ رهبری در این بیانیه می‌فرمایند که جمهوری اسلامی متحجر و در برابر پدیده‌ها و موقعیت‌های نو به نو فاقد احساس و ادراک نیست، اما به اصول خود به شدت پایبند و به مرزبندی‌های خود با رقیبان و دشمنان به شدت حساس است. حالا من می‌خواهم این را در حوزه کاری خودم پیاده کنم. ما نباید متحجر باشیم و بسنده کنیم به همان میراث گرانبهای گذشته و هیچ‌گامی به جلو برنداریم و بگوییم هرچه در محتوا‌های فقهی و اصولی خودمان هست، همان خوب است و نیازی نیست هیچ موضوع جدیدی را مطالعه کنیم. اگر حوزه و فقه می‌خواهد بماند باید نسبت به تحولات نو‌به‌نو موضع‌گیری کند و حرف برای گفتن داشته باشد. ما به اصول فقه جواهری پایبندیم، اما بسنده نمی‌کنیم، به همان محتوا‌های ۷۰۰ سال پیش. بی‌شک فاصله میان باید‌ها و واقعیت‌ها همواره وجدان‌های آرمان‌خواه را عذاب داده است و می‌دهد، اما این فاصله‌ای طی‌شدنی است.
ما باید دستیار رهبر عزیز باشیم، برای اینکه ایده‌های رهبرمان را در بیانیه گام دوم عملیاتی کنیم. فقه حکومتی یک عنصرش شناخت دقیق موضوعات است و پیامد‌ها جزئی از موضوع است. مثلا در مسئله کنترل موالید که ۲۰ سال پیش مطرح شد. فقیه ما اگر می‌خواهد در این زمینه فتوا بدهد باید موضوع را خوب بشناسد. موضوع‌شناسی یعنی اینکه شما باید بدانی اگر کنترل موالید را فتوای به جواز دادی، ۲۰، ۳۰ یا ۵۰ سال آینده چه تأثیری بر جمعیت جوان کشور می‌گذارد. این را فقیه اگر می‌خواهد فتوا بدهد، بفهمد. در کنار فقیه ما که می‌خواهد راجع به مسائل اجتماعی فتوا بدهد باید یک جامعه‌شناس و روان‌شناس حضور داشته باشد.

انقلاب اسلامی غرب را در یک انزوای شدید فلسفی قرار داد
حجت‌الاسلام علی‌اکبر نوایی: وقتی می‌گوییم نقش فقه حکومتی در بیانیه گام دوم انقلاب، باید به همه مواردی که در بیانیه آمده است توجه کنیم. اگر بخواهیم عمق بینش رهبر معظم انقلاب را مطرح کنیم باید بدانیم که هر کلمه و سطر بیانیه دارای مبانی و مفروضات پیشینی است. یعنی رهبری مسلمات مفروضات پیشینی را مدنظر قرار داده‌اند که در حقیقت براساس سلسله مطالعات گسترده و اهداف والایی است که در اندیشه ایشان وجود دارد. در این زمینه، حوزه باید عملا ورود پیدا کند و نقش بیافریند. یک نکته خیلی برجسته در بیانیه این است که انقلاب اسلامی دارد به دوره دومی وارد می‌شود و برای وارد شدن به این دوره باید ۳ کار صورت بگیرد: خودسازی، جامعه‌پردازی، تقویت مبانی تمدنی و تمدن‌سازی. خودسازیْ اخلاقی و معرفتی و انقلابی و بصیرتی و همه انواع آن است. جامعه‌پردازی یعنی بپردازیم به جامعه و فرهنگ و معارف جامعه تقویت شود. تمدن‌سازی نیز یعنی اینکه ضرورت دارد به تمدن نوین اسلامی دست پیدا کنیم. آنچه الان داریم تمدن سابق و گذشته است. رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند که انقلاب اسلامی آغازگر یک عصر جدید است. عصر کنونی دوره جدید عالم است. قبل از انقلاب اصلا به مخیله کسی خطور نمی‌کرد که انقلاب اسلامی پیروز بشود و غرب را در یک انزوای شدید فلسفی قرار بدهد. آن‌ها تلاش می‌کنند با تئوری‌های جدید نفسانی رنگ و لعابی به نظراتشان بدهند و به خورد ملت‌ها بدهند. نکته دیگر اینکه دین دارد به صورت کارآمد خودش را عرضه می‌کند. نکته بعدی معنا بخشیدن به ارزش‌های انسانی مانند صداقت، راستی و درد انسانیت داشتن است که خود را بعد از انقلاب رو کرد. نکته دیگر پایان عصر شیطان است. عصر شیطان دارد شکسته می‌شود و البته آن‌ها می‌خواهند مقاومت ما را در هم بشکنند تا عصر شیطان از بین نرود. این است که می‌گوییم غرب الان واقعا حالت دفاعی به خودش گرفته است.