برخورد بار کامیون با پل هوایی شهید فهمیده در مشهد (۲ آذر ۱۴۰۳) انتقام از قاتل با قتل فجیع سه عضو خانواده سانحه رانندگی در خواف خراسان رضوی هشت مصدوم برجای گذاشت (۲ آذر ۱۴۰۳) قتل فجیع جوان ۲۳ ساله تهرانی به جرم دفاع از ناموس تصادف در مسیر سبزوار- خوشاب یک کشته و ۲ زخمی برجای گذاشت (۲ آذر ۱۴۰۳) کاهش مصرف آب در مشهد، نتیجه اقدامات فرهنگی موثر است مسمومیت ۶ عضو یک خانواده با گاز مونوکسید کربن در نزدیکی مشهد (۲ آذر ۱۴۰۳) ۸ محصول غیرمجاز آرایش چشم اعلام شد برخی جاده‌های خراسان رضوی بارانی و لغزنده است (۲ آذر ۱۴۰۳) آیا میتوان با زن مبتلا به ایدز ازدواج کرد؟ پروازهای ایران‌ایر به فرودگاه استانبول روزانه شد جزییات حادثه سقوط آسانسور یک ساختمان مسکونی در خیابان قائم مشهد واژگونی خودرو در بجستان خراسان رضوی یک کشته برجای گذاشت (۲ آذر ۱۴۰۳) دستگیری ۳۸۶ متهم به سرقت در اجرای طرح اقتدار امنیت اجتماعی در مشهد زمان برگزاری کنکور سراسری ۱۴۰۴ اعلام شد تلاش‌های ماندگار استاد باقرزاده در توسعه دانشگاه فردوسی و رفاه دانشجویان اختصاص ۲.۲ هزار میلیارد تومان برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام سیستان و بلوچستان آخرین اخبار از تأثیر معدل در کنکور توصیه‌هایی برای محافظت در برابر آلودگی هوا واژگونی خودرو در بولوار وکیل‌آباد مشهد بدون مصدوم و محبوس تنها نشانه پوکی استخوان «شکستگی» است ستاد حقوق بشر به تصویب قطعنامه پیشنهادی کانادا علیه ایران اعتراض کرد اختلافات مالی بین ۳ دوست در تهران منجر به قتل شد شمارش معکوس برای روشن‌شدن تنور نانوایی در محله عمار یاسر مشهد اعترافات مردی که همسرش را با کلنگ در مشهد به قتل رساند + عکس پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی (پنجشنبه، یکم آذر ۱۴۰۳) | تداوم بارش باران در غالب نقاط استان نگرانی وزیر بهداشت از روند نزولی زادوولد در کشور | ثبت کمتر از یک میلیون تولد در سال ۱۴۰۳ بازنشستگان تأمین اجتماعی فعلاً بیمه تکمیلی ندارند! (یکم آذر ۱۴۰۳) | لطفاً بیمار نشوید انجام ۱۵۰۰ عمل جراحی برای مجروحان حادثه لبنان در ایران تأکید معاون وزیر نیرو بر ضرورت اعمال مدیریت مصرف آب در مشهد
سرخط خبرها

شهر تاریخی کُریت؛ ویرانه‌ای تاریخی اما پابرجا

  • کد خبر: ۸۹۷۸۵
  • ۰۷ آذر ۱۴۰۰ - ۱۵:۰۱
شهر تاریخی کُریت؛ ویرانه‌ای تاریخی اما پابرجا
حدود ۲۰ کیلومتر که از طبس به سمت دیهوک و جاده بیرجند حرکت کنیم، تابلویی سمت راست جاده روستای «کُریت» را نشانمان می‌دهد؛ روستایی که اگر قدیمی‌تر از شهر طبس نباشد، قدمت و وزن تاریخی‌اش هم‌سنگ آن است، آن‌هم به‌واسطه شهری تاریخی که در دلش جای گرفته است.

هادی دقیق | شهرآرانیوز؛ وارد که می‌شویم، همه‌چیز مثل بقیه روستا‌های منطقه است، اما کریت رازی دارد که جاذبه گردشگری منطقه است و دیدنش نه‌تن‌ها خالی از لطف نیست که برای گردشگر دیار نخل و نرگس دنیایی از شگفتی است.
نخل‌ها تقریبا در سراسر منطقه پراکنده‌اند. رستنی‌های زیبای اینجا، اما فقط نخل نیست و اگر در اواخر فصل پاییز در اینجا چشم بگردانیم، ساقه‌های سبز نیم‌متری با گل‌های سفید و زرد نرگس کم نیستند که عطرآمیزی‌شان گفتنی‌های بسیار دارد.

سمت راست روستا و جایی که زمین‌های کشاورزی یکی‌یکی کنار هم مشخص‌اند، خرابه‌هایی از خشت و گل و آجر دیده می‌شود که یکی گنبد در آن میان چشم‌نواز است؛ گنبدی که توانسته است از زلزله ویرانگر شهریور ۱۳۵۷ جان سالم به‌در ببرد. همین، شوق ما را دوچندان می‌کند که در بین آن خرابه‌ها به‌دنبال آبادی گذشته باشیم. اینجا زمانی شهری تاریخی کریت بوده است که به‌احتمال قدمتش به پیش از اسلام بازمی‌گردد و در زمان رونقش، در متون تاریخی از کریت و طبس به «طبسین» یاد شده است.

وقت قدم‌زدن در نیمه‌ویرانه‌های کریت انگار راوی تاریخ انسان را هدایت می‌کند و مثل خون در رگ، در فضا‌های کهنه آن روان می‌شویم؛ گوشه خانه‌ها گچ‌بری‌ها و طاقچه‌ها و شومینه‌ها هنوز از حس زندگی حکایت می‌کنند، انواع طاق‌های جناغی و هلالی و... و معماری زیبای شهر از فرهنگی اصیل خبر می‌دهد، تنور گرم آشپزخانه‌هایش هنوز برای مسافر تاریخ گرما دارد، ماندگاری طاق‌هایی که زلزله تخریبشان نکرده است، نام معمارش را فریاد می‌زند و آن تک‌گنبد پابرجا گواهی است بر محل گردهمایی مردم زیر سقفی بزرگ.

در فضای آب‌انبار قدیمی کریت نیز هنوز صدای هلهله زنان در ولوله کودکان می‌پیچد، همهمه‌ای که به‌وقت پرکردن ظرف آب از هم‌نشینی زنان برپا بوده است و آن‌ها از دل آب‌انبار برای این شهر قدیمی تصمیم می‌گرفته‌اند؛ از وصلت‌هایی که مهیا می‌کرده‌اند تا مراسم‌هایی که لغو یا برگزار می‌کرده و خان و حاکمی که تغییر می‌داده‌اند.

مسجد کریت هم به‌سیاق نمونه‌های تاریخی‌اش، حتی در حالت مخروبه و متروکه نیز جذابیت دارد؛ انگار هنوز هم صدای مراسم نخل‌گردانی، از آیین‌های مذهبی مردم سرزمین‌های نخل، از آن می‌آید و بانگ مؤذنش با دستی که به پهنای گوش کشیده است، شنیده می‌شود. جاذبه بافت تاریخی کریت آدم را در خودش جذب می‌کند.
اینجا یک چیز بین همه بنا‌ها مشترک است و آن اینکه سقف همه آن‌ها آسمان است؛ اما دیوار‌های نصفه‌نیمه هرکدام چیز جدیدی برای دیدن دارد.

بدیع‌ترین عنصری از فرهنگ که در منطقه مشهود است و از اتفاق دیدنی و داستانش شنیدنی است، گورستان «سپردنی» است که در گویش محلی «اِسپُردنی» نامیده می‌شود. در قدیم، کاروان‌هایی که از منطقه می‌گذشتند و در سختی مسیر شخصی از آن‌ها می‌مرد، یا افرادی که دوست داشتند پس از مرگ به یکی از شهر‌های مقدس برای دفن منتقل شوند، تا زمان انتقالشان، در زمین دفن نمی‌شدند، بلکه روی زمین قرار داده می‌شدند و اتاقکی با خشت و گل و آجر برایشان ساخته می‌شد تا شرایط انتقالشان مهیا شود. اما اینکه چرا بعضی هنوز در این قبر‌ها مانده‌اند، به تمکن‌مالی‌نداشتن افراد خانواده یا درقیدحیات‌نبودن بستگان آن‌ها برمی‌گردد.

شهر تاریخی کُریت؛ ویرانه‌ای پابرجا

مردگان در اینجا به چند دلیل در زمین دفن نمی‌شدند: نخست اینکه، چون جنازه روی زمین بود، بیشتر در معرض هوا بود و زودتر متلاشی می‌شد، دوم اینکه اگر جسد مسافری را در زمین دفن می‌کردند، امکان گم‌شدنش وجود داشت و سوم اینکه تخریب گور‌های روی زمین برای انتقال جسد راحت‌تر بود. گورستان سپردنی نزدیک مسجد و آب‌انبار بافت تاریخی است.

در ابتدای کریت بنای قدیمی و تقریبا سالم دیگری است که محلی‌ها به آن «کاه‌شور» می‌گویند. خانه‌ای بیست‌مترمربعی که آب شهر تاریخی از وسط آن می‌گذشته است. در دوطرف نهر سکو‌هایی ساخته‌اند که دامداران کاه و آذوقه دامشان را در آب می‌ریخته‌اند تا خاک آن گرفته شود و بعد با چهارشاخ آن را از آب می‌گرفته و روی سکو‌ها می‌ریخته‌اند تا آبش گرفته و خوراک دام شود.

این فقط بخشی از شگفتی ژئوپارک طبس است که در بافت تاریخی کریت نهفته است. کریت پس از تخریب در زلزله سال ۱۳۵۷ متروکه شد و حتی انگار نخل‌های آن هم به احترام درگذشت انسان‌هایش دیگر خرما ندادند؛ ولی بازماندگان زلزله پس از مدت‌ها چادرنشینی، در نزدیکی بافت قدیمی روستایی سرپا کردند تا نخل و نرگسش به پاس سخت‌کوشی مردمان کویر میوه و عطر دهد.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->