معلولیت در سایه محدودیت

محمدمعین وطن‌خواه | شهرآرانیوز؛ معلولان بخش چشمگیری از اعضای جامعه هستند که وجود برخی ناتوانی‌های جسمی باعث شده است این افراد غالبا از دسترسی به محیط اطراف خود محروم بمانند. در حقیقت، آنچه معلولان را در مشارکت‌های اجتماعی دچار مشکل می‌سازد، معلولیت نیست بلکه موانعی است که برای این قشر ایجاد می‌شود. در حال حاضر، مشکل اصلی مناسب نبودن امکانات شهری برای بهره‌مندی این افراد از خدمات شهری است که باید بیش از پیش به آن توجه کرد. تعیین این مناسبت می‌تواند فرصت مناسبی باشد که با پرداختن به خواسته‌های بحق این قشر از جامعه، فضا را برای ارتقای سطح رفاه و سلامت آنان فراهم آوریم.

قوانینی که بر زمین مانده است

قانون جامع حمایت از معلولان که در سال ۱۳۹۷ به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد، به مسائل و مشکلاتی از قبیل خدمات بهداشتی، مناسب‌سازی، کارآفرینی و اشتغال، مسکن و امور آموزشی و فرهنگی پرداخته است.
در حالی که بیش از ۳ سال از تصویب و اجرایی شدن این قانون می‌گذرد، مشکلاتی در تأمین بودجه و نیز بی‌توجهی برخی دستگاه‌های ذی‌ربط، تحقق و اجرای این قانون را به تأخیر انداخته است.
از بخش‌های اصلی این قانون، الزام دستگاه‌های اجرایی به اختصاص ۳ درصد از سهم استخدام‌ها به افراد دارای معلولیت است که متأسفانه در برخی موارد به طور دقیق اجرا نمی‌شود.

آیا شهر برای حضور معلولان مناسب است؟

طبق ماده ۲ قانون جامع حمایت از معلولان، همه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی موظف‌اند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی خود به نحوی عمل کنند که معلولان مانند دیگر افراد عادی امکان دسترسی و بهره‌مندی از آن‌ها را داشته باشند.

در یک فضای استاندارد، معلولان و افراد عادی باید به شکل برابر و مساوی از حقوق شهروندی بهره‌مند شوند به گونه‌ای که شهر برای معلولان بیگانه نباشد و کد‌های طراحی در مناسب‌سازی فضای شهری رعایت شود.

مناسب نبودن پیاده‌روها، وسایل حمل‌ونقل شهری، توجه نکردن به اصول مناسب‌سازی جلو درب خانه‌ها و پارک کردن خودرو مقابل سطح شیب‌دار از جمله موانع اصلی حضور این افراد در فعالیت‌های اجتماعی است.

نامناسب بودن فضای شهری برای معلولان به وابستگی آنان به افراد دیگر برای حضور در اجتماع منجر می‌شود و پیامد آن در درازمدت برای این قشر جامعه انزوا و خانه‌نشینی است.

معلولان نباید جدا از جامعه دیده شوند

افراد دارای معلولیت جزئی از جامعه هستند و وظیفه شهروندی در قبال آن‌ها حکم می‌کند نحوه ارتباط با این افراد را بدانیم و در کمال شایستگی با آنان رفتار کنیم.

افراد معلول نباید از سایر اعضای جامعه جدا دیده شوند. باید پذیرفت که معلولان نیز دارای حقوقی هستند تا مانند سایر افراد جامعه بتوانند زندگی کنند، اما موانع فیزیکی یکی از عوامل حضور نیافتن این افراد در جامعه است.

پیشنهاد می‌شود هنگام معاشرت، معلولیت فرد را در حاشیه شخصیت و توانایی‌هایش قرار دهید. هم‌چنین کمک‌رسانی به معلولان نباید به گونه‌ای باشد که احساس حقارت در فرد مقابل ایجاد شود و او را دچار ناراحتی کند.

رفع مشکلات معلولان پیگیری می‌شود

با توجه به ضرورت رسیدگی به مشکلات معلولان، سامانه پیامکی معبر به شماره ۳۰۰۰۰۱۲۳۲۲ با هدف ثبت شکایات هم‌وطنان درباره معابر و اماکن عمومی راه‌اندازی شده است.
هموطنان می‌توانند از طریق این سامانه، مشکلات خود را مطرح کنند. سپس پیام‌ها از سوی ستاد مرکز مناسب‌سازی به کارشناس بهزیستی استان ارجاع می‌شود و در دستور کار پیگیری قرار می‌گیرد.

علاوه بر این، دفتر حقوقی سازمان بهزیستی هم مشکلات اشتغال و اخراج معلولان توسط شرکت‌های دولتی یا خصوصی را پیگیری می‌کند. شرکت‌ها حق ندارند پس از دریافت وام کارفرمایی و اشتغال، معلولان را از کار برکنار کنند.
هم‌چنین در صورت تخلف سازمان یا اداره‌ای از اختصاص سهم سه‌درصدی به معلولان، متخلفان با حکم قضایی به جزای نقدی درجه ۵ تا ۸ موضوع ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، انفصال موقت یا دائم از خدمات عمومی، تنزل مقام یا محرومیت از انتصاب به پست‌های حساس مدیریتی محکوم می‌شوند.