سمیرا منشادی | شهرآرانیوز؛ اسم اردوهای جهادی را در این سالهای اخیر بسیار شنیدهایم. اردوهایی که در میان جوانان بهویژه دانشجویان بیشتر از هر قشر دیگری جای خود را باز کرده است. این دانشجویان هدفشان کمک به مردم مناطق محروم است. آنها بدون اینکه کوچکترین چشمداشتی داشته باشند به دورترین و محرومترین روستاها میروند و دست به اقدامهای فرهنگی، عمرانی و... میزنند، باشد تا دردی از دیگران کم کنند.
در بیشتر عکسها و گزارشهایی که از اردوهای جهادی دانشجویی منتشر میشود فعالیتهای عمرانی به چشم میخورد، اما این بار به سراغ تعدادی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی رفتیم که در گروه جهادی «صراط الحمید» دور هم جمع شدهاند. آنها فعالیتهای مختلف پزشکی دارند و از زمانی که کرونا مهمان ناخوانده شهر و کشورمان شده گستره فعالیتشان بیشتر شده است. آنها معتقدند مجاهدت در راه گاهی اسحله به دست گرفتن و جنگیدن است، گاهی هم مانند حال حاضر کم کردن درد و رنج مردمان است. به هر حال هر کدامشان نوعی جهاد است.
قرارمان در بیمارستان امام رضا (ع) است؛ با یک گروه دانشجویی ساده و بیادعا که در پشتِ صحنه بسیاری از اتفاقهای کرونایی این روزهای شهرمان هستند و بیادعا و مخلص کارشان را انجام میدهند. آنها در طول مصاحبه بارها از بازگو کردن کارهایشان طفره رفتند و کار را به دیگری نسبت دادند و خود را کوچکترین عضو گروه معرفی کردند. برهان دلیریفر و سعید الماسی باغان در این روزهای سخت در کنار درس خواندنشان دست از کارهای جهادیشان برنداشتهاند. البته گروه جهادی آنها قبل از کرونا در زمینه پزشکی فعالیتهای گستردهای داشته که برای آن جایزههایی هم دریافت کرده است. اما از زمانی که کرونا در شهر جولان میدهد فعالیتشان به این سمت رفته است.
دلیریفر درباره اینکه چرا دیگر اردوی جهادی مانند گذشته برگزار نمیشود اینگونه توضیح میدهد: در زمان کرونا مجوز حضور در روستاها صادر نمیشود. زیرا همانطور که میدانید ارتباطهای روستاییان محدود به خودشان است و کمتر فردی از شهر به آنجا میرود. در صورتی که ما مبتلا باشیم میتوانیم تمام افراد روستا را درگیر کنیم. از اینرو وزارت بهداشت ترجیح میدهد در این زمان اردوی جهادی برگزار نشود. تنها اردویی که در این روزها برگزار شد اردوی دندانپزشکی به مدت سه روز بود. البته طبق برنامهریزیهایی که داریم اگر مجوزی به ما داده شود همزمان با روز پرستار اردوی بزرگ جهادی را در گلشهر با حضور تمام ابعاد درمانی و بهداشتی برگزار میکنیم.
گروه جهادی «صراط الحمید» در نوروز ۹۶ به بزنگان سرخس رفتهاند. تابستان همان سال به همراه ۲۰۰ نفر پزشک، ماما، فیزیوتراپ، دندانپزشک و... به روستای قلندرآباد فریمان رفتهاند که بزرگترین اردوی جهادی کشور محسوب میشود. از سال ۹۷ هم با تشکیل کمیتههای مختلف کارشان را بهطور تخصصی در زمینههای مختلف پزشکی دنبال میکنند.
برهان دلیریفر دانشجوی ترم ۱۱ پزشکی است. ۵ سال و نیم است که در فضای بسیج دانشجویی است و مدت ۶ سال است فعالیتهای جهادیاش را شروع کرده است. در حال حاضر مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و همزمان دبیر قرارگاه مبارزه با کرونا بسیج دانشجویی استان و همچنین مسئول قرارگاه «شهید احمدی روشن» بسیج دانشجویی استان است. آن طورکه میگوید قرارگاه شهید احمدی روشن قرارگاه تخصصی مطالبهگری در فضای بسیج دانشجویی کشوری است.
دلیریفر از همان ۶ سال قبل که وارد فضای اردوهای جهادی شده است اهمیت آن را درک کرده و تلاش کرده قدمی در این راه بردارد. میگوید: آنچه خودم بیشتر از همه به آن اهمیت میدهم اردوهای جهادی دانشگاه علوم پزشکی است. آنچه در عکسها میبینم فضای اردوهای عمرانی است، اما کمتر فضای فرهنگی اردوهای جهاد در عکسها و فیلمها دیده میشود. فعالیت ما در راستای همان قسمی است که یاد میکنیم. اردوهایی که آنها برگزار میکنند بر طبق نیازهای مردمی است که به کمکشان میروند. به همین دلیل در زمینه بیماریها، مامایی، دندانپزشکی و در کل هر آنچه به سلامت مردم ارتباط دارد برگزار میشود. این گروه دانشجویی فعالیتشان مخاطب خوبی دارد، زیرا مسئله درمان، نیاز مردم است.
دلیریفر درباره چگونگی و زمان شکلگیری گروه صراط الحمید اینگونه برایمان توضیح میدهد: این قرارگاه جهادی از سال ۸۳ توسط دانشجویان پزشکی تشکیل شده است. اردوهای جهادی قرارگاه صراط الحمید بسیار فعال است و جایزههای مختلفی را دریافت کرده و مدتی به عنوان بزرگترین قرارگاه جهادی کشور معرفی شده است. بهطور کلی این گروه، ۴۰ نفر نیروی ستادی دارد که ۲ هزار ۵۷۳ نفرآنها را همراهی میکنند. در اردوهایی که برگزار میکنیم گاهی تا ۶۰۰ نفر هم شرکت میکنند. ناگفته نماند که این قرارگاه در بحث دندانپزشکی هم بهطور تخصصی کار کرده است.
صحبت از کرونا و فعالیتشان میشود. برایمان جای پرسش دارد که آیا در موج اول کرونا آنها هم ترس از ابتلا داشتهاند؟ دلیریفر نگاهی به جمعشان میکند و در پاسخ به پرسشمان با لبخند میگوید: دروغ چرا؟ بچههایی که برای کمک کردن میآمدند هم ترس و دلهره داشتند. چون بیماری و راه درمانش ناشناخته بود. اما با وجود این میآمدند و کارشان را انجام میدادند. ترس بیفایده بود باید کارمان را انجام میدادیم. اگر آن زمان به دانشکده پزشکی میآمدید با کلاسهایی روبهرو میشدید که به کارگاه تولید ماسک تبدیل شده بود. البته محیط استریل هم درست کرده بودیم. بچهها تمام نکات بهداشتی را رعایت میکردند و خدارا شکر فردی مبتلا نشد.
او در ادامه صحبتهایش اشاره میکند که با یک بیماری ناشناخته روبهرو بودند. با تحقیقی که انجام دادند، متوجه شدند در تجهیزات حفاظتی کادر درمان کمبودهایی وجود دارد. از اینرو کارشان به سمت تأمین و تهیه این اقلام میرود. دلیریفر ادامه میدهد: اولین چیزی که در این زمینه متوجه شدیم کمبود تجهیزات حفاظتی بود. بهویژه آنچه کمبودش بسیار لمسشدنی بود شیلد صورت بود. ایدهپردازی کردیم و گفتیم چطور میتوانیم از وسایل ساده، شیلد محافظتی درست کنیم. در نهایت توانستیم با کمک طلق شیلد درست کنیم. آنها طی ۶۹ روز یک گروه جهادی تشکیل میدهند که بیش از ۱۲۰ نفر عضو داشته است. آنها ۲۰۰ هزار شیلد تولید و برای مراکز سانترهای کرونای استان ارسال میکنند.
دلیریفر درباره فعالیت بعدی این گروه که با همکاری دانشجویان دانشگاه فنیو حرفهای استان بوده توضیح میدهد: پاپوش یکی دیگر از لوازمی بود که در این دوران بسیار مورد نیاز و استفاده کادر درمان بود. اما برخی از این پاپوشها سنگین و استفاده دائم آنها برای کادر درمان اذیتکننده بود. از اینرو به طور ابداعی بسیجیان دانشگاه فنی حرفهای استان راهکاری برای پاپوش دادند. آن را بررسی و از ایدهشان برای تولید استقبال کردیم. نزدیک ۸۰ تا ۹۰ هزار از این پاپوشها تولید و در اختیار بیمارستانها و کادر درمان قرار گرفت.
در آن روزهایی که شهر و کشورمان با ویروس هزار چهره کرونا میجنگید، این گروه دانشجویی هنگامی که کمبود ماسک را میبیند به سمت برطرف کردن این دغدغه میروند. مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد توضیح میدهد: با توجه به دغدغهای که برای تولید ماسک بود ۳۷ مرکزی را که در مشهدماسک تولید میکردند شناسایی کردیم. با پشتیبانیهایی که از این مراکز برای تهیه پارچه انجام شد کار تولیدشان سرعت بیشتری گرفت.
البته برای استریل بودن ماسکهای تولیدی هم آنها را پشتیبانی کردیم. فعالیت دیگرشان هم تأمین نیروی سامانه ۱۹۱ یا همان سامانهای است که شاید شما هم با آن تماس گرفتهاید و پرسشهای کروناییتان را درمیان گذاشتهاید. علاوه بر این تأمین نیرو در طرح شهید سلیمانی نیز که طرح رهگیری و بیماریابی کرونایی بود برعهده این گروه بوده است. با آنکه این طرح در کشور پیگیری شد، اما ابتدای آن از دانشگاه علوم پزشکی مشهد کلید خورد.
شاید بتوان گفت سختترین ماههای کرونایی را در موج پنجم داشتیم. روزهای سختی که بسیاری از هموطنانمان درگیر این بیماری شدند و به کادر درمان فشار کاری زیادی وارد شد. در روزهای ابتدایی این موج که اوج فعالیت گروه دانشجویی صراط الحمید بوده آنها با گذاشتن جلسه با تمام بخشهای دانشگاه علوم پزشکی برای کمکرسانی اعلام آمادگی میکنند. آنها در مرداد ماه با توجه به مسائل روز و دغدغههایی که وجود داشت قرارگاهی به نام «قرارگاه مردمی دانشجویی مبارزه با کرونا بسیج دانشجویی خراسان رضوی» راه انداختند. این قرارگاه از ۹ کمیته در زمینههای مختلف کرونایی تشکیل شده است. الماسی در این زمینه برایمان توضیح میدهد: گروههایی را که میتوانستند به طور جهادی کمک کنند شناسایی و آنها را دعوت به کار کردیم. ۹ کمیته مختلف که هر کدام کارهای مختلفی را انجام میدادند. بیشتر فعالیتاین گروه روی واکسیناسیون بوده و هست.
وظیفه ذاتی واکسینه کردن مردم به عهده شبکه بهداشت و کادر بهداشتی هر استانی است. با این حال گروه صراط الحمید وارد این حوزه شدند و بخشی از کار را به دست گرفتند. الماسی در این زمینه توضیح میدهد: با توجه به بالا بودن ابتلای کرونا در کشور و فشاری که به کادر بهداشت و درمان وارد بود احساس کردیم باید در زمینه واکسیناسیون فعالیتمان را شروع کنیم. طبق آماری که گرفتیم تأمین ۸۵ درصدی نیروی مراکز سلامت شهر مشهد به عهده این گروه بوده و هست. اگر بخواهیم آمار هم بگیریم از هر ۱۰ واکسن ۸ تا ۹ عدد از آنها توسط اعضایی تزریق شده که ما معرفی کردهایم. حدود ۲ هزار و ۵۷۳ نفر از ۲۵ شهریور تا کنون در این مراکز واکسیناسیون در گردش بودند. مجموع ساعتهایی که این افراد در مراکز مشغول به خدمت بودهاند ۱۹۰ هزار ساعت بوده است.
در برخی مراکز بهطور خاص از صفر تا صد کار واکسیناسیون برعهده این گروه بوده است. از جمله مرکز حرم رضوی واقع در دارالمرهم که با حضور وزیر بهداشت افتتاح شد، مرکز نمایشگاه بینالمللی که بزرگترین مرکز تجمعی کشور است، مرکز تخصصی اطبا که در بازار ملل راه افتاد و مرکز مشهد مال. مدیریت کامل این مجموعهها به عهده گروه جهادی صراط الحمید بوده است. طبق آمارهایشان در مراکزی که کار واکسیناسیون را انجام میدادند حدود ۶۰۰ هزار دوز واکسن تا ۲۸ آبان ماه تزریق شده است.
الماسی ادامه میدهد: در مراکز واکسیناسیون نیاز به پزشک است. تأمین نیرو ۱۱۳ نیرو شامل پزشک، دانشجو و رزیدنت برای ۳۷ مرکز از طریق این گروه انجام شده است. ناگفته نماند که بخشی از کارشان این روزها در مراکز واکسیناسیون متروهاست و با مشارکت شهرداری مکانهایی در اختیار گروهها قرار گرفته است. الماسی درباره کارشان میگوید: این کار بزرگی است که دانشجویان متولی آن شدند. آنچه انجام شده تاکنون در کشور دیده نشده است. این مراکز همچنان فعالیت دارند و آمارشان هر روز بهروز میشود.
الماسی یکی از فعالیتهای قرارگاه مردمی دانشجویی مبارزه با کرونا را تربیت همیاران سلامت بیان میکند و برایمان توضیح میدهد: در این زمینه ۳ هزار نفر داوطلب شدند که همه آنها شهروندان عادی شهرمان بودند. درخواست آنها بررسی شد و در نهایت ۶۰۰ نفر از آنها آموزش دیدند. روزانه تا ۱۲۰ نفر وارد سانترهای کرونا در چهار بیمارستان اصلی مانند امام رضا (ع)، قائم (عج)، شریعتی و هاشمینژاد میشدند. کمک آنها کمک به کادر درمان و کم کردن فشار کار بوده است.
چندی قبل در شهرآرا محله با گروهی مردمی مصاحبه کردیم که آبمیوه برای بیماران کرونایی تولید میکردند. آنها اشاره کردند که گروهی دانشجویی میوهها را در اختیارشان قرار میدهد. حالا که در جمع این دانشجویان بودیم به یاد آن گزارش افتادیم. این موضوع را که با آنها در میان گذاشتیم، دلیریفر میگوید: برای بهدست آوردن سلامتی بیماران کرونا دو نکته اهمیت دارد. یک مصرف معایعات و آبمیوه و دوم تأمین اکسیژنشان بوده و هست. کمیته تکریم بیماران و کادر درمان را تشکیل دادیم و با دعوت از گروه جهادی مردمی خواستیم که پای کار برای تولید آبمیوه باشند. با پیگیریها و حمایتهایی که از ما انجام شد در بحث تولید آبمیوه فعالیت کردیم. ۴۰ تن سیب خریداری شد و در اختیار جریانهای دانشجویی و جهادی قرار گرفت. درنهایت ۲۵ تن آبمیوه و ۱۰ یا ۱۱ هزار تن آب معدنی در بیمارستانها وبخشی از این تولیدها هم در حاشیه شهر تولید شد.
اسکان همراهان بیماران کرونایی هم از جمله فعالیتها آنها در موج پنجم بوده در این زمینه دلیریفر توضیح میدهد: ۳۰ درصد بیماران کرونایی بستری در بیمارستان شهرستانی هستند. در آن زمان تعداد زیادی از خانوادههای همراه در اطراف بیمارستان سرگردان بودند و مکانی برای استقرار نداشتند. از اینرو مکانهایی مقابل اورژانس بیمارستان قائم و اوژانس بیمارستان امام رضا (ع) در نظر گرفته شد که روزانه ۱۰۰ نفر هم گنجایش اسکان داشت. حدود ۵۰ روز برای این کار زمان گذاشته شد.
امین فتوحی دانشجوی ترم ۷ دندانپزشکی است. از بهمن سال ۹۷ که ترم دوم بوده جذب گروه جهادی دانشجویی صراط الحمید شده است. هنگامی که با هم همکلام میشویم با لهجه شیرین یزدیاش توضیح میدهد: ترم دوم بودم که با این گروه و هدفی که دارند آشنا شدم. راستش کار ما هم در راستای کم کردن درد و رنج مردم است. چه بهتر از اینکه بتوانیم در این راستا قدمی کوچک برداریم به همین دلیل با آنها همراه شدم.
او ادامه میدهد: اولین اردویی که شرکت کردم در منطقه گلشهر بود. آنزمان امکانات زیادی نبود و در حد دستیار دندانپزشکی فعالیت داشتم. اما حالا به عنوان مسئول اردوهای جهادی دندانپزشکی فعالیتم را دنبال میکنم و این به کارهای ما وسعت بیشتری داده است.
این دانشجوی دندانپزشکی توضیح میدهد: استقبال دانشجویان از اردوها بسیار زیاد است. برای هر اردوی جهادی ۱۵۰ نفر متقاضی داریم که تنها میتوانیم ۵۰ نفر از این افراد را برای درمان همراه خودمان ببریم.
فتوحی درباره مکانهایی که برای اردو انتخاب میکنند توضیح میدهد: بیشترین تمرکزمان روی حاشیه شهر و اتباع خارجی است. زیرا هزینههای دندانپزشکی برای این افراد بسیار زیاد است و احتمال پوسیدگی دندانی هم زیاد است. اتباع خارجی هم به دلیل اینکه به مراکز درمانی مراجعه نمیکنند جزو اولویتمان قرار گرفت.
شهلا خطیبی، مسئول سابق خواهران قرارگاه جهادی صراط الحمید و مسئول بسیج دانشجویی خواهران دانشگاه علوم پزشکی مشهد است. او دانشجوی ترم ۷ فیزیوتراپی است. خطیبی از سال ۹۷ که دانشجو شده وارد گروه جهادی صراطالحمید شده است. به گفته خودش از زمانی که دانشجو شده به دلیل همزمانی با همهگیری کرونا اردوها کمتر شده است. او درباره حوزه فعالیتش که فیزیوتراپی است میگوید: همانطور که میدانید دوره درمان فیزیوتراپی بلند مدت است، از اینرو مدت اردوهای فیزیوتراپی بیشتر از اردوهای دیگر است. استقبال از کارمان در حاشیه شهر بسیار خوب است. زیرا آنها کمتر هزینه فیزیوتراپی میدهند.
مهدیه رجبزاده دانشجوی ترم ۳ مامایی است و مسئول حوزه مامایی گروه جهادی دانشجویی صراطالحمید. با آنکه ورودش به دانشگاه همزمان با کرونا شده است، اما با اینحال کرونا مانع از فعالیتهای او نشده است. او از طریق دوستانش با گروه جهادی مرتبط میشود. از زمانی که او عضو شده در یک اردوی جهادی در اردیبهشت ماه شرکت کرده است. این اردو که در محله پنجتن برگراز شده مورد استقبال بانوان و دختران آن منطقه بوده است. رجبزاده میگوید: متأسفانه بسیاری از دختران و بانوان از ابتداییترین مسائل بهداشتی آگاهی ندارند. این امر سبب میشود تا سلامتی خودشان و نوزادشان به خطر بیفتد. از اینرو تصمیم گرفتیم در اردویی که ۲۰ آذر ماه در محله پنجتن برگزار میشود ابتدا مراجعان، مشاوره مامایی داشته باشند و سپس در کلاسهای آموزشی شرکت کنند.